‘Nu is de tijd om de toekomst zelf te creëren’

De klassieke managementmodellen hebben afgedaan. Geen invuloefeningen meer, maar zelf leren denken, adviseert Rosi Dhaenens, strategiedocent aan de Business School Nederland. ‘De kunst is om strategie meer in lussen te maken.’

Best practice van Management Team + BSN

Wat is er mis met het oude strategisch denken?

‘Veel studenten verwachten dat je hen modellen voorschotelt. Maar dan ben je slechts volgend. Ik vind het belangrijker dat mensen zelf nadenken. Strategisch denken is meer dan modellen toepassen en instrumenten invullen. Modellen vervangen vaak het oorspronkelijke denken en instrumenten worden te vaak ritueel toegepast. Daardoor creëren ze een schijnzekerheid. Strategie is denken, echt denken: sudderen, kauwen en de onzekerheid verdragen, omdat die tot nieuwe oplossingen kan leiden.’

Maar modellen geven toch ook inzicht?

‘Ja, maar ze maken ook lui. Ze verleiden mensen om zich te verliezen in het invullen van het schema. En modellen zijn per definitie klassieke managementtools gebaseerd op de praktijk van gisteren. Ze helpen het verleden te analyseren en de toekomst te voorspellen. Juist nu is het tijd om de toekomst zelf te creëren en te ontwerpen.’

Hoe ziet het strategisch proces er nu dan uit?

‘Vroeger maakte je een analyse: wat is de markt, hoe zit de branche in elkaar? Dan wist je hoe het spel gespeeld moest worden. Nu wordt steeds meer nagedacht over wat we zelf kunnen neerzetten. De aanzet hiertoe is het Blue Ocean-model. Als je je conformeert aan de spelregels, kom je in een sterk competitieve oceaan terecht, die rood ziet van bloed omdat iedereen elkaar beconcurreert. Maar als je een markt creëert waar je de spelregels verandert, kom je in de rustige, blauwe zee terecht. Het bekendste voorbeeld is Cirque de Soleil. Dat heeft alle regels van de markt veranderd en is toch circus blijven doen. Klassieke managementconcepten zetten je vaker vast dan dat ze je vooruit helpen.’

Waar herken je het nieuwe strategisch denken?

Business School Nederland
• Door de lezers van MT gekozen tot beste MBA-aanbieder van Nederland in de categorie ‘algemene managementopleidingen’
• Gevestigd in Buren (Gelderland) en in nog 13 andere landen
• De grootste Executive MBAaanbieder van Nederland
• Specialist in Action Learning
• Kijk op bsn.eu/nederland wat Business School Nederland voor vrouwen aanbiedt‘Je ziet concepten en instrumenten ontstaan die helpen bij het zélf ontwerpen van de toekomst. Service-design bijvoorbeeld. Dat is een manier van denken waarbij veel aandacht is voor creatieve processen, zoals storytelling en visual design, waarbij je al tekenend je werkelijkheid ontwerpt. Strategie was altijd een lineair proces: eerst een missie, dan een visie, dan doelen stellen en daarop je strategie bepalen. Maar zo loop je al snel achter bij de ontwikkelingen binnen je organisatie. De kunst is om strategie meer in lussen te maken, in loops. Dan zet je op het hoogste abstractieniveau doelen uit en houd je heel nauwlettend in de gaten hoe de strategie uitpakt. Met dit proces bouw je een strategie op, die actuele informatie kan verwerken en waarmee je alles adaptiever en flexibeler maakt.’

Veel bedrijven willen hier niet aan?

‘Het besef dat je je moet aanpassen aan veranderde omstandigheden is er wel, maar veel bedrijven hebben in hun strategisch proces geen routine ingebouwd om dit te doen. Belangrijk is de discipline van het pas op de plaats maken. Op het moment dat je geen al te grote, gedetailleerde plannen uitzet, moet je regelmatig kijken hoe de plannen uitpakken. Dus vaak bij elkaar zitten en reflectie toepassen. Vrouwen zijn daar overigens over het algemeen beter in.’

Waarom?

‘Vrouwen staan meer open voor reflectie. Mannen zeggen: het glas is halfvol, laten we positief blijven. Een vrouw accepteert eerder dat het niet loopt zoals gedacht. Het nadeel van vrouwen is weer dat ze de schuld vaak bij zichzelf zoeken. En dan zeggen mannen: nu maken we er korte metten mee, het komt niet alleen door jou, het komt door de markt, het management, of wat dan ook. Mannen zien het probleem los van de persoon en daardoor komen vrouwen weer verder. Ze vullen elkaar geweldig aan.’

Hoe train je mannen in dit proces?

‘Ik stel de vraag: hoe ver kom je nu met jouw strategie? Wat heb je bereikt? En dan wil ik niet het antwoord aan de hand van een theorie, maar wat ze zelf kunnen bedenken. Ik laat ze discussiëren. Mannen discussiëren goed, maar zijn vaak competitief, willen gelijk krijgen. Als mannen zeggen: ik weet het nog niet, dan denk ik: hou dat vast! Durf te twijfelen. Mannen willen onmiddellijk van het ongemak af dat ze iets nog niet weten.’

Hoe krijg je het proces onder de knie?

‘Door te doen. Dat is het mooie van Business School Nederland: Action Learning is erop gebaseerd dat je wat je hier leert, direct toepast op je eigen organisatie. En door steeds reflectie toe te passen, het liefst elke dag. Dat is wat anders dan evalueren. Continu een logboek bijhouden en de strategieën tegen het licht van alle actuele ontwikkelingen aanhouden, dat is essentieel bij dit zogeheten iteratief strategieproces.’