Voor Romke de Jong zijn het spannende weken. De Friese ondernemer leidt nu nog een ijsfabriek met 45 medewerkers (45 fte), maar daar zou zomaar eens spoedig een einde aan kunnen komen. Hij staat namelijk op plek 24 op de verkiezingslijst van D66 en hoopt de Tweede Kamer in te komen. Debatteren in Den Haag en een florerend bedrijf in Gorredijk leiden, is een slecht huwelijk, dus mogelijk geeft De Jong de leiding in zijn bedrijf binnenkort uit handen.
MT/Sprout interviewt politici van verscheidene partijen. Vandaag: Romke de Jong, aspirant-Kamerlid van D66.
Alle afleveringen lees je hier.
Hij zal het graag doen, want de D66’er heeft een missie: meer aandacht in de Kamer generen voor regionale ondernemersbelangen. Te vaak merkt De Jong nog dat ze het in Den Haag vooral hebben over stadse thema’s, zoals de woningmarkt. Hartstikke belangrijk, vindt de ondernemer, maar er moet ook meer oog komen voor krimpende plattelandsgemeenschappen. Ook daar kun je goed ondernemen, bewijst De Jong, die zijn fabriek volledig klimaatneutraal heeft gemaakt: zonnepanelen erbij, CO2 compenseren en ga maar door. Begrippen als circulariteit en duurzaamheid, daar kan men ook in de regio wat mee, wil hij maar zeggen. MT/Sprout videobelt met De Jong, die als bedrijfsleider zijn externe face-to-face-contacten tijdens corona het liefst beperkt.
U bent nummer 24 op de lijst van D66. Op basis van de huidige peilingen lijkt dit een niet-verkiesbare positie te zijn, tenzij je voldoende voorkeursstemmen ophaalt. Wat is uw tactiek om de kamer in te komen?
‘Mijn tactiek is om de stem van zowel ondernemers als het platteland te krijgen. Ik ben een Friese jongen en ben al van jongs af aan ondernemer. De Kamer mag best wat ondernemender zijn, vind ik. Ik probeer veel bij ondernemersverenigingen en -clubs te spreken. Ook stuur ik ingezonden stukken naar Nederlandse kranten. Daarnaast probeer ik te putten uit mijn netwerk, want ook al sta ik nu op plaats 24, ik ben acht jaar lang raadslid geweest en ik ben al twee jaar lang fractievoorzitter van de Provinciale Staten (van Friesland, red.). Ik hoop dat daar wat stemmen vandaan komen.’
Daarnaast bent u eigenaar van een ijsfabriek. Stel, u haalt genoeg stemmen binnen: dan heeft u toch geen tijd meer om te ondernemen?
‘Nee, dan moet ik meteen heel eerlijk over zijn: dat lukt niet. Dit gaat niet over één nacht ijs, want dit zijn zaken die je met de hele directie van het bedrijf bespreekt. Ik heb deze ambitie uitgesproken. Mocht ik in de Kamer komen, dan zou dat betekenen dat ik voor in ieder geval vier jaar lang geen directeur meer kan zijn van deze lekkere BV. Dat is inderdaad een keuze die je maakt, maar ik vind maatschappelijk werk ook heel erg leuk. Het is niet te combineren.’
U komt uit het Friese Gorredijk. Op de site van D66 stelt u door uw regionale ervaring ‘wat kleur’ te kunnen brengen. Als we de kieslijst van D66 bekijken, is dat ook wel nodig. Het gros van de kandidaten komt uit de Randstad. Is dat niet een democratisch gemis?
‘Ik denk in ieder geval dat ik wat toe te voegen heb, om het positief in te steken. Het is wel zo dat de lijst een goede mix is van ervaren kandidaten, meestal vanuit de Randstad, en nieuwelingen. Ik denk daar een hele goede plek in te kunnen nemen, omdat de problematiek op het platteland dusdanig anders is dan in de stad. Je hebt te maken met krimp in de dorpen en het afnemen van voorzieningen. Dat zijn zaken waar je in de Randstad veel minder mee te maken hebt. Aan de oplossing hoop ik wel degelijk een bijdrage te mogen leveren. De lijst telt een bijzondere mix van talent en kwaliteit. Ik ben er wel enthousiast over, maar natuurlijk had ik het ook leuk gevonden als ik een paar plekjes hoger stond.’
Hoe denkt u als aspirant-Kamerlid uit Friesland ‘kleur’ te kunnen brengen?
‘Als Kamerlid kan ik me inzetten voor een betere verdeling van gemeentefondsen. Gemeenten krijgen gelden vanuit het Rijk, maar je ziet gewoon dat er een verschil zit tussen stadsgemeenten en gemeenten op het platteland. Ik denk dat ik daar continu aandacht voor kan en mag vragen binnen de fractie.’
We moeten kleine, startende bedrijven een goede plek geven in de regio
‘Dat betekent dat het niet alleen maar gaat over stadszaken zoals wonen, fietspaden en het autoverkeer, maar dat je ook kijkt naar zaken als hoe je de transitie op het gebied van landbouw neerzet. Of hoe je ervoor zorgt dat kleine ondernemingen in het noorden goed bereikbaar zijn. Die witte vlekken die we hebben met glasvezel, wat kunnen we daar aan doen? We moeten kleine, startende bedrijven een goede plek geven in regio’s als het noorden, zodat ze niet alleen maar in het westen willen zitten voor de bereikbaarheid maar juist van de rust en ruimte kunnen genieten in het noorden, met de goede digitale verbindingen die we nu soms nog missen.’
D66-leider Sigrid Kaag wil premier van Nederland worden, zei ze vorig jaar tijdens haar aantreden als lijsttrekker. Met 13 tot 15 zetels in de peilingen lijkt dat nog niet bepaald te lukken. De VVD koerst nog steeds rond de 40 zetels. Waar gaat het fout met D66?
‘Ik weet niet of het daadwerkelijk fout gaat. Ik vind peilingen altijd een momentopname. Ik merk wel dat de invloed van de tv-debatten groter wordt. We hebben net een mooi RTL-debat gehad waar Sigrid Kaag het erg goed gedaan heeft als we de reacties mogen geloven. We hopen ook dat we dit soort uitslagen kunnen omzetten in heldere zetels. Maar het blijft nu gissen naar wat het is.’
‘Wat we wel willen laten horen, is een progressief geluid. Een ander geluid, want we denken dat het nu anders moet. Ik denk dat Sigrid Kaag dat heel goed vertaalt. Ik hoop natuurlijk nog steeds dat ze premier wordt. Zo niet, dan hoop ik dat we genoeg zetels hebben om aan de formatietafel een goede bijdrage te kunnen doen voor de komende vier jaar.’
Toch is D66 de enige coalitiepartij die op verlies staat in de peilingen. Als enige uitgesproken progressieve partij binnen de coalitie komt uw partij er voorlopig bekaaid vanaf. Hoe groot is de kans dat D66 opnieuw deelneemt aan een coalitie met de wat meer conservatieve partijen ChristenUnie en CDA?
‘Dat durf ik nu niks over te zeggen. Dat is echt iets voor als de verkiezingen geweest zijn. Wat denk ik wel goed is om op te merken, is dat we niet weglopen om te besturen. In de vorige periode bleek GroenLinks als puntje bij paaltje komt weg te lopen aan de formatietafel. Wij durven wél verantwoordelijkheid te nemen. Ik vind dat ook belangrijk, ondanks het feit dat er verlies is.’
Als politieke partij moet je niet alleen schreeuwen aan de zijlijn
‘Ook al zijn de peilingen wat minder gunstig gestemd, D66 heeft heel wat bereikt als het gaat om het pensioenakkoord en bijvoorbeeld de digitale rechtsstaat. We hebben veel dingen kunnen waarmaken. Ik vind ook dat een politieke partij niet alleen moet schreeuwen aan de zijlijn, maar moet proberen haar ideaal te bereiken. Ik vind dat met D66 uitermate goed gelukt.’
GroenLinks gooit een reddingsboei uit naar uw partij, door te opperen voor een progressief stembusakkoord tussen GroenLinks, PvdA, SP en D66. Een unieke kans voor meer progressieve krachten in de komende regering, zou je zeggen. Jullie houden echter de boot af en spreken over ‘blokvorming’. Is dat wel handig?
‘Wat wij niet handig vinden, is om je voor een verkiezing te committeren aan een blok. Wij denken dat we moeten kijken welke combinatie de meeste kans maakt op goede punten om Nederland te verbeteren. Wij denken dat dit niet het moment is om daar een blok voor te vormen. We willen goed kijken welke partijen bij onze idealen passen en waar we het meeste voor onze kiezers kunnen bereiken.’
Zouden jullie liever met datzelfde GroenLinks in een volgende regering gaan of hebben jullie een voorkeur voor de ChristenUnie?
‘Daar kan ik niets over zeggen. Op het ene onderwerp vinden we GroenLinks veel meer en op het andere vinden we juist de ChristenUnie. Op dit moment is het nog een beetje opportuun om daar wat van te vinden, zeker voor mij als nummer 24 van de lijst. Ik snap je vraag heel goed, maar ik denk dat ik niet degene ben die dat kan beantwoorden.’
Uw partij lijkt met GroenLinks in een ratrace te zijn verwikkeld als het gaat om wie het duurzaamst is. Toch maakte uw partij afgelopen jaren deel uit van een kabinet dat in beroep ging tegen Stichting Urgenda, die erop wees dat de regering nalatig was in het klimaatbeleid.
‘Nou ja, zoals je hebt kunnen zien in de CPB-doorrekening van de plannen heeft D66 het duurzaamste verkiezingsprogramma, meer dan GroenLinks (dit klopt niet helemaal, GroenLinks komt in 2030 uit op een 3 procent hogere CO2-reductie, red.). Wat we wel zien, is dat de rechter een heel duidelijke uitspraak heeft gedaan over waar we naartoe willen.’
‘Nederland heeft zijn ambities hoog zitten, maar wat je ook kunt lezen in het D66-verkiezingsprogramma is dat wij door willen naar een reductie van 60 procent CO2 in 2030. Daarmee zijn we ambitieus, maar we geven wel aan waar we als partij naartoe willen. Natuurlijk is het zo dat je in een coalitie compromissen moet sluiten. Daar is onze partij zich meer van bewust dan menig andere partij, die van de zijlijn makkelijk kan roepen.’
Afgelopen week spraken wij met Laurens Dassen van Volt, een nieuwe pro-Europese, tevens groene partij met standpunten die veel overlap vertonen met de uwe. Ze staan al op 1 tot 2 zetels in de peilingen. Maakt u zich zorgen dat dit ten koste gaat van het groeipotentieel van D66?
‘Nee, ik vind het altijd heel erg leuk om te zien dat nieuwe partijen zich aandienen. Ik hoop ook dat ze erin slagen de Kamer in te komen. Hoe meer zetels er zijn voor een progressief, pro-Europees geluid, wat ook Volt laat horen, hoe groter de kans wordt dat we initiatieven als het gaat om Europese samenwerking en duurzaamheid samen kunnen verwezenlijken.’
Menig Nederlands techbedrijf had afgelopen jaar ondanks de coronacrisis te maken met een tekort aan technisch geschoold talent. Als een van de oplossingen om dit probleem te tackelen, willen jullie het aantrekkelijk maken om salaris gedeeltelijk in aandelen en opties uit te betalen. Hoe willen jullie dit doen?
‘We maken het voor startups en scaleups makkelijker om talent aan te trekken en te behouden. Het gaat om de mogelijkheid deels in opties te betalen, maar we stellen ook voor om internationale talenten de kans te geven om het gespaarde pensioen en AOW uit te laten betalen. We hebben in Nederland een best complex stelsel, dus het is voordelig om dat makkelijker te maken. Voor die schaarse talenten versoepelen we de criteria om een werkvergunning te krijgen. We moeten een heel aantrekkelijk vestigingsklimaat hebben voor Engelstalig talent dat ons land kan helpen de startup-ambities te realiseren.’
Maar hoe zie je dit aandelenplan dan voor je: willen jullie het bezitten van opties en aandelen bijvoorbeeld pas na een beursgang belasten?
‘We zeggen inderdaad: we willen dit loon deels in aandelenopties laten betalen. Wat de uitwerking daarvan is, is denk ik iets voor aan de onderhandelingstafel. Ik denk wel dat wij van alle partijen het meest concreet zijn in het feit dat opties en aandelen als loon gezien moeten kunnen worden.’
Waarom is dit de afgelopen vier jaar niet al eenvoudiger gemaakt? Als liberale partij zitten jullie al sinds 2017 in een coalitie met de VVD en de branche vraagt al jaren naar dit soort wetgeving.
‘We hebben dat ook opgemerkt en het heeft niet voor niets zo’n prominente plek gekregen in ons verkiezingsprogramma. Het verschil tussen ondernemen en politiek is dat je als ondernemer vandaag iets kunt beslissen om het morgen te doen, terwijl dat in de politiek iets trager gaat. We zien dat meerdere Kamerleden er aandacht voor hebben gevraagd, maar wat ons betreft moet het wel hoog op de prioriteitenlijst komen. Het kabinet heeft veel te doen, maar wij willen dit nu wel hoger op de agenda krijgen, zodat er sneller werk van gemaakt kan worden. We denken dat daar nu momentum voor is.’
Dan bitcoin. Het geld van de toekomst, als het aan Tesla ligt, dat er onlangs 1,5 miljard dollar in stak. We lezen niets over bitcoin in jullie partijprogramma. In 2017 vergeleek jullie kamerlid Jan Paternotte de cryptomunten nog met een piramidespel. Hoe staan jullie er anno 2021 in?
‘Nog steeds open. We volgen de ontwikkelingen. Mijn partij kijkt er wel goed naar of geld een een onderliggende waarde heeft. Bitcoin heeft dat niet direct. Dat maakt dat de munt een stuk volatieler is en daarmee maak je er niet heel makkelijk een betaalmiddel van. We staan er wel voor open en er zijn diverse onderzoeken naar geweest. Toch zal de houding van de partij zijn: kijk eerst naar hoe deze munt zich ontwikkelt. Als er een toekomst is, willen we er graag naar kijken. Op dit moment zijn we echter ook nog heel blij met de euro.’
Jullie willen innovatieve ondernemers op kleine schaal ideeën laten testen, zonder daarbij aan allerlei regeltjes te hoeven voldoen. Het klinkt als Innofest, waarbij startups op festivals hun innovaties kunnen testen. Wat is het grote verschil?
‘Laat ik het eens naar mezelf toetrekken. Ik probeer als ondernemer heel circulair te ondernemen. Dat betekent dat je van afvalstoffen grondstoffen probeert te maken voor de volgende partij in de keten. Er zijn echter heel veel regeltjes. Wij moeten gecertificeerd zijn om als voedselverwerkend bedrijf producten in te kopen. Die moeten kwalitatief goed zijn. Als we afval inkopen, is dat niet te certificeren. Dat is een obstakel. Terwijl je eigenlijk wil dat we met z’n allen circulair draaien, wordt het enorm moeilijk gemaakt om afval te zien als grondstof.’
‘Dat zijn nou van die regels waarvan de bedoeling goed is, maar de uitwerking niet. Dan zeggen wij bij D66: zorg ervoor dat je tijdelijke ontheffingen voor die regels kunt krijgen om te testen of je businessmodel valideert. Voor startups en scaleups is dat handig. Het is vaak snel, vol gas erop en kijken of het wel of niet faalt. Niet door blijven etteren.’
Hoelang kun je als ondernemer gebruikmaken van zo’n regelluwe testperiode, als het aan jullie ligt?
‘Dat hangt compleet af van de situatie en de businesscase. Soms kun je het in drie maanden testen, in andere gevallen kan een of twee jaar nodig zijn.’
Particulieren moeten verliezen na risicovolle investeringen in jonge bedrijven van hun belasting af kunnen trekken, lezen we in uw programma. Doelt u hiermee op het terugbrengen van de zogeheten tante Agaath-lening?
‘De Agaath-lening was een net wat andere koker. Dit plan is als volgt: zet je als particulier de stap om te investeren in een risicovol jong bedrijf en is er weinig kans om je geld terug te krijgen, dan vind ik het een enorm goede prikkel dat je de verliezen van je belasting af kunt trekken. Ik hoop dat je er veel meer particulieren door krijgt die investeringen durven te maken in startups.’
‘Nu zien we dat particulieren die iets vermogender zijn massaal vastgoed kopen. Op de bank rendeert het geld immers niet. Hierdoor raakt de huizenmarkt op slot. Als zij een deel van dat geld financieren in startups, krijgen die er een breder arsenaal aan financieringsmogelijkheden voor terug, terwijl huizen betaalbaar blijven voor jongeren en mensen aan de onderkant van de samenleving.’
De lockdown hakt hard in op de horeca, retail en evenementbranche. D66-leider Sigrid Kaag wil Nederlanders met een vaccinatiebewijs en sneltesten weer toegang geven tot winkels, café’s, restaurants en evenementen. Wel moet het vaccinatietempo eerst ‘op orde’ zijn. Wanneer is het vaccinatietempo, wat D66 betreft, voldoende op orde en kunnen we helemaal van het slot?
‘Wij zouden er heel graag voor willen pleiten dat er in de herfst zoveel mogelijk mensen ingeënt zijn. Het derde kwartaal zou dan het moment zijn om Nederland weer van het slot te halen. Dat betekent wel dat je op schema moet liggen om iedereen op het einde van het derde kwartaal gevaccineerd te hebben. Het tempo om daar te komen, daar zitten we nu nog niet op.’
Kunnen de festivals en grote evenementen doorgaan met jullie plan?
‘Wij zien er wel mogelijkheden in dat mensen die negatieve testen aan kunnen bieden of gevaccineerd zijn deel kunnen nemen aan festivals. Wel moet je je afvragen of we dan genoeg kritische massa hebben dat de organisatoren er ook heil in zien. Maar wat ons betreft, kunnen we deze zomer alweer veilig genieten van een festival met negatieve testen en gevaccineerde mensen.’
Bedrijven mogen van D66 een aanvraag doen om kerncentrales te bouwen in Nederland, maar subsidie wil jullie partij niet geven. Kerncentrales kosten miljarden en worden gezien als risicovolle investering. Producent EPZ wil er best twee nieuwe bouwen in Nederland, maar wil wel dat de overheid het marktrisico afdekt. Jullie willen zo’n risico niet afdekken, volgens jullie programma. Je kunt dat risico toch niet volledig in handen van een private partij leggen?
‘Bij de aanleg van nieuwe windparken op zee komt ook geen subsidie meer kijken. Wij zijn heel erg voorstander van duurzaam opgewekte energie op zon en wind. We zijn geen voorstander van kernenergie, maar sluiten het niet uit. De bouw duurt echter tientallen jaren, de exploitatie is niet rendabel en we zadelen we de volgende generatie op met problemen. Daarom zijn we nu niet per definitie voorstander. We laten ons daarentegen graag overtuigen, dus we houden de deur open. Maar op dit ogenblik willen we vol inzetten op hernieuwbare energie.’
Wat vindt u als Fries eigenlijk van het idee om een kerncentrale in buurprovincie Groningen te plaatsen, zoals premier Rutte zondag in het RTL-debat opperde?
‘Daar kan ik heel kort over zijn: we zijn geen voorstander van de bouw van kerncentrales, dus ook dat vind ik een waanzinnig slecht plan. Als je het hebt over dit soort plannen, moet je draagvlak creëren. De volgende dag (na het debat, red.) lees je dat de gedeputeerde in Groningen meteen antwoordt dat ze helemaal niet zitten te wachten op een kerncentrale.’
Een kerncentrale in Groningen? Dat vind ik een waanzinnig slecht plan
‘Ik denk dan: Rutte doet een vrij makkelijke uitspraak in een debat, waar weinig rekening wordt gehouden met Groningen. De gedeputeerde zei dat Groningen niet het afvoerputje van Nederland moet worden en daar heeft hij een punt. Zomaar even zeggen: daar komt ie, dat vind ik te kort door de bocht.’
We lezen in uw programma dat er, onder meer vanuit Invest-NL, extra geld vrij moet komen voor gerichte innovatie en digitalisering. Ook venture capital, startups, scaleups en het innovatief mkb zouden makkelijker toegang tot deze fondsen kunnen krijgen. Welk bedrag is er nodig?
‘Dat is voor ons nog echt gissen. Dat hangt echt af van wat er in de branche nodig is. Wij geven in ieder geval aan dat we er de ruimte voor willen bieden. Belangrijk is dat je durft uit te spreken dat er geld nodig is en dat we als overheid bij willen springen.’
Tegelijkertijd blijkt uit de CPB-doorrekeningen dat de bedrijfslasten in de programma’s van alle partijen toenemen. Bij D66 gaat het om een toename van 15,4 miljard euro, hoger dan het coalitiegemiddelde van bijna 9 miljard euro. Werkgeversbond VNO-NCW vindt de consensus over lastenverzwaringen schrikbarend, zegt het tegen het Financieele Dagblad. Het zou de ‘creatie van nieuwe banen en investeringen in klimaat en innovatie’ schaden.
‘Met deze enorme crisis moeten we goed kijken naar waar we als BV Nederland winst kunnen behalen en waar we willen belasten. De transitie naar duurzaam ondernemen, willen we belonen. De vervuiler gaat betalen. Het is net welke rekenmethode je hanteert, maar als het aan D66 ligt, gaan bedrijven niet alleen kijken naar wat het meest winstgevende model is. We gaan er ook naar kijken hoe je de klimaattransitie als bedrijf goed kunt doorkomen. Hoe gaan we ervoor zorgen dat je bedrijf klimaatneutraal wordt?’
Willen we de klimaatdoelstellingen te halen, dan hebben we iedereen nodig
‘Bedrijven die schoon werken worden daarvoor beloond. Als bedrijven zwaar leunen op fossiele energie en industrie, daar zullen zij daar ook voor moeten betalen. Willen we de klimaatdoelstellingen te halen, dan hebben we iedereen nodig: de mensen thuis, maar ook bedrijven.’
Is het in dat kader niet gek dat KLM afgelopen jaar miljarden aan staatssteun ontving, zonder dat daaraan klimaatdoelen waren gekoppeld? Jullie maakten onderdeel uit van de regering die dat faciliteerde.
‘KLM is een megagrote werkgever in Nederland. Het heeft een belangrijk positie en los van wat we vinden van de fossiele brandstoffen die nodig zijn om een vliegtuig in de lucht te houden, is Nederland als hub wel verschrikkelijk belangrijk. Ook voor al die startups en scaleups in Nederland is het belangrijk om een hub te hebben naar de rest van de wereld. Dat belang heeft ons kabinet ook onderkend.’
‘KLM zien wij als één van de pioniers van de vliegbranche. Het bedrijf kijkt al met verschillende universiteiten naar hoe je het vliegtuig van de toekomst kunt ontwikkelen. Ook dát is gewoon in een transitie. Het kost nu verschrikkelijk veel geld en dat vinden we heel erg. Aan de andere kant moeten we ons realiseren dat Schiphol ons elk jaar geld oplevert, omdat al die bedrijven die hub van de wereld willen gebruiken.’
Maar als KLM er niet meer zou zijn, blijft Schiphol toch gewoon bestaan om Nederland binnen te komen? Er zijn meerdere aanbieders van vluchten.
‘Schiphol bestaat absoluut, maar KLM is voor ons wel de poort naar de rest van de wereld. Haal je KLM hier weg, dan betekent dit dat die hub sneller op een andere plaats in Europa kan ontstaan dan in Amsterdam. Dat betekent dat we altijd ergens een overstap moeten maken.’
Ik ben blij dat ons kabinet stappen maakt naar KLM
‘Schiphol maakt ons als vestigingsplaats verschrikkelijk aantrekkelijk, dat moeten we ons met zijn allen beseffen. Daarom ben ik wel blij dat ons kabinet stappen maakt naar KLM, maar wil ik ook met ze kijken naar wat we kunnen doen als het gaat om arbeidsvoorwaarden, het afslanken en de energietransitie, waarin KLM stappen kan maken.’
Jullie willen investeren in een goed vestigingsklimaat voor bedrijven. Niet door belastingen te verlagen, maar door ‘goede opleidingen, een prettig land om te wonen en werken, goede infrastructuur en een overheid die over de grenzen kan kijken’. Dat is toch niet hoe je de Netflixen van deze wereld naar Nederland haalt? Het draait bedrijven op het eind van de dag toch gewoon om belastingvoordelen?
‘Als Nederland moet je heel kritisch zijn over de vraag of je nou echt de laagste prijs moet bieden als het gaat om het fiscaal klimaat. Het is belangrijk om goede talenten te vinden. Daarom moet je veel investeren in onderwijs, zodat je de meeste mensen kan hebben en houden. Maar die mensen moeten hier wel prettig wonen en werken. Dat woon-werkklimaat moet ervoor zorgen dat we die mensen kunnen houden.’
‘Of het nou gaat om de regio van Amsterdam of om de technische cirkel rondom Eindhoven, het is belangrijk dat het fijn wonen en werken is en dat de opleidingen hier van een hoog niveau zijn waardoor bedrijven zich hier makkelijker willen vestigen. We zien dat ook gebeuren. We zien nieuwe bedrijven hier naartoe trekken, omdat wij goede opleidingen kunnen bieden. Juist daarop zou mijn partij willen inzetten, in plaats van op fiscaal voordeel.’
Begrijp ik dus dat u kritisch bent op onze status als belastingparadijs?
‘Nou, ik ben tegen de term belastingparadijs. Ik denk dat er best afspraken te maken zijn met bedrijven. Dat zien we ook gebeuren met grote bedrijven, maar vooral moet het een wisselwerking zijn. Bedrijven moeten wat toevoegen aan Nederland en Nederland moet een toevoeging zijn aan die bedrijven. Als je die combinatie samen hebt, zie ik grote kansen.’
