In Dubai zijn de rijkdom en de rijken een toeristische attractie. En dat verraadt iets van de genialiteit van het masterplan onder deze economische explosie.
De harde hand van Sjeikh Mohammed tovert Dubai om in de snelstgroeiende economie ter wereld. Uiterlijk in 2015 is dit hét financieel en commercieel centrum. Wat kunnen we van Dubai leren?
Dinsdag – Overrompelen voor beginners
Het is mijn eerste dag hier. Onverwacht een vrije dag. Niet vandaag maar pas donderdag praat ik met de Nederlandse consul generaal over de lessen die we kunnen leren van die aan superlatieven bouwende Dubaii. Want dat we iets van ze kunnen leren staat vast. Hier stampen ze de hoogste torens, de meest luxueuze hotels en de palmigste eilanden in razend tempo uit de woestijngrond. Criminaliteit is feitelijk afwezig en de 160 verschillende nationaliteiten leven spanningsloos naast elkaar. Het staat in schril contrast met onze nationale trauma's. Straatroof en vandalisme scoren onveranderd hoog op onze irritatielijst. De nog altijd smalle A4 verbijstert het bedrijfsleven en Noord-Nederland probeert na jarenlange besluitvorming te begrijpen waarom die Zuiderzeelijn niet wordt aangelegd.
De Burj Dubai, nu al de hoogste toren ter wereld, lonkt in de verte. Net als de rest van de metropool is dit wonder in aanbouw. Er moet nog ruim 200 meter bij om op de geplande 861 te komen. Aan de voeten van het gevaarte liggen wat lage appartementen, nu al overschaduwd door tientallen andere torens in aanbouw. De kranen steken honderden meters de lucht in. Hoger reiken dan ooit tevoren is het devies. Tegelijkertijd wordt er druk gebouwd aan de metro die het oude Dubai verbindt met het Dubai uit de folders. Het Dubai van het achtste wereldwonder de Jumeirah Palm en het aller-luxueuste hotel ter wereld, de Burj al Arab. Het Dubai van de peilloze rijkdom, de ‘worlds eilanden', de mega malls en de langste overdekte skibaan ter wereld. In de zomer loopt de tempratuur op tot 52 graden in de schaduw! De zilveren rups wordt een beetje versluierd door al het stof in de lucht. Het zou moeten detoneren, maar in een stad waar het grootste nog te klein is, past het wonderwel in het landschap.
Woensdag – Het feest van de vrije markt
Welke lessen zijn hier te leren? Dat is de missie. Wat is een betere plek om te zoeken naar het antwoord dan bij de Chamber of Commerce. Natuurlijk gevestigd in een spiegelende toren. Een kleintje, want dit handelscentrum en startpunt voor ondernemende zielen is al sinds 1995 in deze toren gevestigd. Ik praat met twee halve Nederlanders en één Nederlandse die er werken. Welke lessen zien Sandra Vijn, Eisa Abdelgalil en Belaid Rettab in het economisch succes van Dubai?
"Keer terug naar de economische uitgangspunten en wetmatigheden", zegt senior onderzoeker Abdelgalil. Dat is voor hem de belangrijkste les uit Dubai. Al het beleid van de overheid heeft eigenlijk maar één doel: het aanjagen van de economische ontwikkeling, het aantrekken van kapitaal en het doorgroeien tot de favoriete marktplaats voor de rest van de wereld.
Dubai is het feest van de vrije markt. Geld en mensen vloeien nergens zo makkelijk in en uit als hier. De economische vrijheid is absoluut. Iedereen kan in Dubai een eigen onderneming opzetten, sluiten of verplaatsen. At will, zoals dat heet. Geen regels, weinig bureaucratische hindernissen, geen wachttijden. Het pakket is nog aantrekkelijker voor ondernemende geesten. Geen BTW, geen inkomstenbelasting, geen vennootschapbelasting en geen sociale premies. Samen met de ambitieuze mindset zuigt het talent en geld op. Het ‘hier gebeurt het' straalt uit drie paar ogen aan tafel. Dubai is een mondiaal fenomeen. Nog slechts tien procent van de bewoners is Dubaii. De rest komt overal vandaan. Niemand kan het zich veroorloven om op de afkomst van iemand anders te letten. "Het gaat hier om de value added. Enig ander criterium is contraproductief," zet Rettab de bottom line in vette letters neer.
Wanneer Nederlanders praten over dit economisch mirakel laten we nooit na om de uitbuitend lage lonen te noemen van de uitgebuite Filippijnse dienstmeisjes en de veelal Indiase en Pakistaanse onderklasse. Zij mogen maximaal zes jaar blijven en gaan dan retour. Buitenlanders, ook de middenklassers die al generaties in Dubai wonen, bouwen geen politieke en sociale rechten op. Schande, toch? Nee, dus.
"Nederlanders, of Europeanen, moeten eens ophouden hun eigen problemen te projecteren op andere gebieden", zegt Abdelgalil minzaam, bijna verlegen zelfs. Vijn valt hem bij. "Hier is het geen issue. Je hebt alle vrijheid om iets te ondernemen, om je dromen na te jagen. De meeste mensen hebben niet de intentie om te blijven. Dan is het niet meepraten over de koers weinig relevant." Kortom, we moeten die Nederlandse bril eens afzetten en kijken wat er werkelijk gebeurt. Iedereen is hier verantwoordelijk voor zijn eigen geluk en dat inspireert.
Donderdag – Leiderschap, sjeik-style
De Burj al Arab, het enige zevensterrenhotel ter wereld, wacht op me. Het gebouw staat op een eigen schiereilandje aan de kust voor de nieuwe stad. Een helikopterplatform hangt als een wimpel aan de top van het als zeil vormgegeven paradijs. Lisa Carusone van de Jumeirah groep is mijn gids in deze wereld van ultieme luxe. Slechts 200 suites kent het hotel, de kleinste zo'n 170 vierkante meter. Voor elke gast zijn er acht mensen die niets anders willen dan discreet elk detail van de grootste wensenlijst invullen.
Het is overweldigend. Anders. Klaterend water plonst de gasten tegemoet. De gebruikelijke receptie ontbreekt. In plaats daarvan heeft elke verdieping een eigen butler met desk. De jonge hotelketen heeft in de onvermijdelijke mission statement staan dat ze het beste hotel willen zijn. Niet de grootste, niet de meest winstgevende of wat dan ook. Nee, gewoon de beste. Ik kijk om me heen en zie dat elk detail klopt. De kleuren, de geuren, de spiegels op de juiste plaatsen en de eindeloze discretie straalt van de professioneel glimlachende gezichten van de internationale staf. Het pand is ontworpen met die visie – het streven naar perfectie – als hoogste goed. En je ziet het terug. Het is niet alleen de adembenemende architectuur of de private ingangen en de ‘in house stretched limo service'. Elk detail is raak, geen los schroefje, geen plek waar de verf iets minder mooi dekt.
Terwijl we een kop Italiaanse premium espresso drinken in één van de lobby's, gaat het gesprek over de rol van de overheid binnen Jumeirah. Die heeft zo'n 40 procent van de aandelen van de groep. Dit hotel wordt geflankeerd door een Jumeirah vijfsterren gezinshotel en een vijfsterren villapark in de vorm van een sprookjesachtige oasestad. Het eerste hotel was het oude landmark, de Emirates Tower.
De keten is een machtig wapen in de handen van de vormgevers van deze stad. Net als Nakheel, de ontwikkelaar van de drie palmeilanden. Ook dit bedrijf is grotendeels in handen van de overheid. Daar zit het geheim van de mega-investeringen die in zichzelf nooit zullen renderen. Dit hotel moet de komende vier eeuwen volledig volgeboekt zijn om uit de kosten te komen. Toch zijn het deze high profile investeringen die het emiraat als geheel meezuigen naar grote hoogten.
Dit exorbitante hotel is onderdeel van die enorme wow-factor van deze stad. Dit jaar komen er voor het eerst meer dan15 miljoen toeristen. Daarvoor staan er nu al 400 hotels, die samen van Dubai de ‘beste' vakantiebestemming moeten maken. Tijdens de terugvlucht zit ik naast een Nederlands stel dat tijdens de landing nog steeds vol is van de service en gastvrijheid. Dit jaar zijn de toeristen al goed voor 22,7 procent van het BNP van de Emiraten. Een flink deel doet zijn best om in dit exquise zevensterren onderkomen een kopje koffie te drinken en zich te vergapen aan al het moois. Minstens duizend en twee nachten. Zo gaaf.
In Dubai zijn de rijkdom en de rijken een toeristische attractie. En dat verraadt iets van de genialiteit van het masterplanonder deze economische explosie. Later die middag krijg ik van de Nederlandse Consul Generaal Kees van Spronsen bevestiging van de bijzondere rol die de overheid speelt in het aanjagen van de stad. Net als al mijn gesprekspartners heeft hij bewondering voor de visie en de persoon van de sjeikh. "Hij weet wat hij wil en zijn visie – Dubai is in 2015 het leidend financieel en commercieel centrum- is algemeen bekend. Alles staat ten dienste van die keuze en de mensen die hier komen passen daarbij." Dubai ontvouwt zich volgens een masterplan. De bouwwoede, dertig procent van alle kranen in de wereld hijst hier ten behoeve van de vele torens. "Daarbij zijn vooral de tijdschema's heilig. Die worden gehaald. De invulling van de plannen is daarentegen flexibel." Zo is een van de palmeilanden nog een stukje gedraaid ten opzichte van de kust, terwijl al een deel was opgespoten.
Van buiten bezien beperkt de overheid zich tot het faciliteren van werelds meest vrije markt. En die andere overheidstaak: veiligheid. Criminaliteit speelt geen rol in Dubai. Jachtige gelukszoekers laten onbekommerd hun dure laptop staan als ze een sanitaire stop maken vanuit hun koffiehoek. Men gedraagt zich. Op straffe van deportatie of cel. De wetten zijn bijzonder streng. Door rood rijden betekent sinds 1 maart inname van het rijbewijs voor de duur van één maand. En een boete van 750 euro.
Toch even om het imponerende beeld van de economische ontwikkeling iets dieper te laten inzinken: Dubai heeft geen olie meer. De ruler is een weliswaar een zeer vermogend man en Dubai is zijn privébezit. Maar de huidige bouwwoede heeft de sjeik slechts aangewakkerd. Vorig jaar groeide de economie naar schatting met 37 procent. Volgens meer officiële cijfers is het nog steeds een indrukwekkende 12 procent. Het geld stroomt deze kant op en één van de kleine wonderen is het ongekende absorptievermogen van de stad. Kapitaal kan productief worden aangewend. Het zijn grotendeels oliedollars die na 9-11-2001 niet zomaar meer de VS in mogen die hier hun heilzame werk doen.
Behalve met zijn visie imponeert de sjeik ook met zijn persoonlijkheid. "Hij kan luisteren. Ondanks zijn peilloze rijkdom blijft hij bescheiden. Hij heeft goede adviseurs om zich heen verzameld. In tegenstelling tot het Nederlands dualisme is er hier sprake van intellectueel duellisme. Hoe je het wendt of keert, hij neemt de beslissingen." Een verlicht despoot kan en doet dat razendsnel. Dubai is een bedrijf en sjeik Mohammed is de ceo.
Sowieso is de snelheid van besluitvorming legendarisch. Vergunningen worden via de e-overheid in 24 uur worden afgegeven. Een goed plan vindt in no time financiering. Ook in het bedrijfsleven is de snelheid van de besluitvorming indrukwekkend. Zo'n 95 procent is familiebedrijf en men heeft weinig op met die geïnstitutionaliseerde verhoudingen als in Nederland de maat zijn. Geen inspraakorganen. Gewoon bij het ontbijt even die investering aftikken. Snelheid en voortdurende versnelling zijn de sleutels voor het succes in deze nog steeds aanzwellende boom.
Maar in die expansie zit ook meteen één van de gevaarlijke achilleshielen van de zwellende megapool. Het verkeer. Eén van de megaprojecten die wordt uitgevoerd is de metro die de drie palmen, de oude en de nieuwe stad gaat verbinden. Aan de late kant, gelet op de files die volksergernis nummer één zijn. Van Spronsen: "Een weeffout in het masterplan. De hoeveelheid verkeer is onderschat. Die metro is later ingetekend en gaat nu – heel lelijk – op betonnen pilaren voor de designgevels van alle nieuwe torens langs." Ook deze zwakke plek heeft een profijtelijke keerzijde. De Nederlandse Ingenieurs van Haskoning hebben een masterplan voor de toekomstige verkeersstromen ontworpen. Opdat honderdduizenden SUV's hun weg met enige snelheid kunnen vinden.
Vrijdag – Peilloze rijkdom
Het weekend barst los. Samen met die andere 1 miljoen inwoners trek ik naar de Mall of the Emirates. Dit winkelcentrum heeft alles en is gigantisch. Juweliers, alle premium kleding en parfummerken zo ver het oog reikt. Twee ‘food courts' met elk een restaurantje of veertig, bowlingbanen en natuurlijk die grootste overdekte skibaan. Ik verdwaal keer op keer, omdat ik me blijf vergapen aan de colliers. Startprijs 100.000 dollar. Van een massief gouden vestje, 24 karaat uiteraard, afgezet met diamanten en andere flonkerende edelstenen blijft de prijs, ook na herhaald aandringen een mysterie. Het is te duidelijk dat ik het nooit zal kunnen kopen. Het zijn de traditioneel geklede consumenten die naar huis gaan met deze exclusieve hebbedingetjes. En ze vertrekken in stijl.
Waar gewone stervelingen in een lange rij aansluiten om een taxi te bemachtigen, gaan de rijken naar hun pick-up punt. De Ferrari's staan kop aan kont met de Bentleys, de Rolls Royces, de Audi R8's en de überlimo's. De keercirkel is een etalage van het allermooiste dat de automobielindustrie heeft voortgebracht.
Ik begrijp opeens waarom een al lang in Dubai wonende Zwitser, Roger Friedrich, druk bezig is om een nieuwe niche leven in te blazen. Hij werkte lang in de interieurbouw van de superjachten. "Gouden kranen zijn eigenlijk wel standaard." Geld is er genoeg, maar de rijken der aarde hebben een groot tekort aan ligplaatsen die de 100-meter + jachten aankunnen. Hij zegt ver te zijn, maar wil nog niet zeggen waar die haven voor deze private slagschepen gaat komen. Hij belooft me de primeur. Cruciaal in zijn plannen is een ‘relaxte' omgang met alcohol en vrouwen. Puisant rijk wil je niet beperkt worden in je zuur verdiend genot. Beide verboden vruchten worden niet uitgebreid geëtaleerd maar zijn goed verkrijgbaar.
Zaterdag – Dromen jagen
Een nieuwe missie. Op zoek naar palm Jebel Ali. Op de gratis toeristenkaart staat het monstrueuze eiland ingetekend. Het moet het grootste nieuwe eiland worden en markeert de buitengrens van het nieuwe Dubai. Het lukt maar niet om de taxichauffeur uit te leggen wat ik wil. Waarom moet die gekke Nederlander een km of veertig door de woestijn? Om naar een andere bouwput te kijken? Zijn er hier niet genoeg?
De rit gaat langs veel borden die aankondigen dat er een resort, een hotel, een golfbaan of een industriële zone komt. Maar toch is het voor alles nog een uitgestrekt, nauwelijks in gebruik genomen stuk woestijn. Een slagboom, bewakers en een onverbiddelijk einde aan de rit. Hierachter wordt druk gewerkt aan weer een creatief, groots hoogtepunt. Ik mag niet verder. "Misschien over een jaar of twee meneer", zegt de veiligheidsman. Voor zijn slagboom. In de woestijn. De enorme leegte achter hem maakt wat hier gebeurt alleen maar indrukwekkender. Ik buig diep voor Mohammed en zijn visioen.
