In de loop van de geschiedenis zijn er allerlei leiderschapstheorieën in zwang geweest: bijvoorbeeld de theorie dat men voor leiderschap geboren moet zijn (aristocratie), de theorie dat leiderschap een kwestie is van stijl (autocratisch of laissez-faire) en varianten op de situationele theorie (leiderschapsstijl afhankelijk van de situatie). Toch is het verstandiger voor managers om zichzelf eerst goed te leren kennen en op zoek te gaan naar hun eigen natuurlijke stijl.
Persoonlijke ontwikkelingsplan
Hoewel het nuttig (en ook amusant) kan zijn je te verdiepen in alle verschillende leiderschapsstijlen en -gedragingen, schiet je – als het erop aan komt – meestal terug in je eigen natuurlijke stijl. Daarom kun je beter die blijven ontwikkelen dan eindeloos te oefenen met stijlen die onnatuurlijk voor je zijn. De eerder genoemde theorieën blijken vaak te vatten in tien kenmerken, zeven gewoonten, acht stappen, vijf wetten of allerlei schema’s die verdacht symmetrisch zijn.
Al die stappen, stijlen, wetten, kenmerken en schema’s kunnen managers leren kennen en oefenen op cursus. Daar leren ze te variëren in taak versus relatie, inspirerend verhalen te vertellen of juist coachend te zwijgen. Ik ken managers die in hun POP (Persoonlijk OntwikkelingsPlan) het ‘ontwikkelen van leiderschap’ hebben staan en die talloze trainingen volgen, in een soort rodelbaan van verschillende theorieën, stijlen, aanpakken en filosofieën. Meer lijden dan leiden, want het leidt tot weinig.
Allerlaatste editie MBA in één dag
Zijn de bedrijfskundige theorieën na jaren een beetje weggezakt? Fris je kennis op tijdens de allerlaatste MBA in één dag met Ben Tiggelaar. Tot 11 januari kun je 2 deelnemers inschrijven voor de prijs van 1!
lees verder
Feedback van je partner
Het leren kennen van je eigen leiderschapsstijl is niet gemakkelijk. Dat komt omdat de natuurlijke stijl een intuïtieve en onbewuste stijl is: je gedraagt je nu eenmaal zoals je je gedraagt, en daar besteed je geen bewuste aandacht aan. Met andere woorden: iemands natuurlijke stijl bevindt zich vaak in zijn blinde vlek. Iedereen heeft daarom anderen nodig om te achterhalen wat dat natuurlijke gedrag is.
In de loop van je leven kun je daar wel achter komen, soms door verrassende feedback, soms omdat je van jongs af aan al hetzelfde al hoort (haantje de voorste of sterk achter de schermen). Professionele feedback versnelt het leren kennen van die eigen stijl en gedrag. Een baas bijvoorbeeld die daar goed in is, een beroepscoach of een collega met wie je ‘op de hei’ zit. Heel vaak komt nuttige feedback, hoewel niet altijd welkom, van eigen partner of kinderen.
Baas van de wereld?
Een tweede bron om je eigen natuurlijke stijl te leren kennen is je fantasie. Bijvoorbeeld een fantasie over hoe het zou zijn om de grootste leider van de wereld te zijn, of de baas te zijn van het bedrijf waar je nu één van de radertjes bent, of over een televisie-interview dat je geeft omdat je een geweldige prestatie hebt geleverd. Vaak houden we in met dergelijke fantasieën, om maar niet irreëel te zijn of onszelf voor teleurstellingen te behoeden. Maar juist in die fantasieën zitten beelden over leiderschap zoals we ons dat van oorsprong voorstellen.
Soms zie je in je fantasie een leider met getrokken zwaard op een heuvel staan om de troepen aan te voeren of een stille luisteraar achter een bureau. Misschien wel een tovenaar in een groot bos. Kinderlijke beelden, maar wel degelijk een aanwijzing over diepe aannames over wat het is om ‘leider’ te zijn. En waarom ook niet: misschien word je nooit een koning, je kunt wel degelijk royaal leidinggeven. Misschien word je nooit een profeet, maar je kunt wel inspireren. Dat zwaard zit in je fantasie, maar een groep volgers kan wel degelijk op jouw wilskracht en strijdvaardigheid een richting in durven slaan.
Durf te ontwikkelen
Maar wat te doen als de feedback of de fantasie niet bevalt? Je wilt graag gezien worden als een sterke leider, maar in de praktijk komen mensen bij je uithuilen. Je wilt aan veel mensen leiding geven, maar je blijkt niet goed te kunnen managen, en wordt vooral ingezet als adviseur. Eén advies: ga niet op cursus om sterker of bazig te leren worden, maar ga vooral wel op cursus om te ontwikkelen wat je kennelijk van nature hebt: empathie, wijsheid of adviesvaardigheid. Allemaal grote talenten.
Dit artikel is een herplaatsing van het artikel dat eerder bij MT verscheen.
