Onze hersenen reageren vanuit vier verschillende zones op stress, met vier verschillende reacties. Brigitte Durruty, trainer en coach gespecialiseerd in neurocognitieve gedragstheorie vergelijkt het met een vliegtuig met vier piloten die om beurten sturen. Ze functioneren naast elkaar en handelen volgens hun eigen logica. Dat gaat goed… zolang alles goed gaat. In moeilijke situaties kan er een conflict ontstaan tussen de vier piloten/hersensystemen en dat ervaren we als stress.
#1. Het instinctieve systeem
Een eerste hersenzone in de hypothalamus stuurt beslissingen die betrekking hebben op ons overleven. Er dreigt gevaar en onze oeroude instincten trachten het roer over te nemen. In stresssituaties reageren we volgens drie ‘voorgeprogrammeerde’ strategieën: vluchten (angst), aanvallen (irritatie) of inhibitie (moedeloosheid).
Evenement: Getting Things Done Summit
Op 20 & 21 juni organiseert David Allen de ‘Getting Things Done Summit’ in Theater Amsterdam. De beste business coaches in de wereld delen hun geheimen voor een productief leven!
lees verder#2. Het hiërarchische systeem
Het hiërarchische systeem regelt de sociale verhoudingen tussen mensen volgens een dierlijke en stereotiepe logica: je hebt een winnaar en een verliezer nodig. In stresssituaties zoeken sommigen een dominante positie en nemen een leidersrol: ondernemend en besluitvaardig. Anderen zijn onderdanig en gaan helpen. Een assertief persoon zal bij stress kalm blijven en anderen kalmeren.
#3. Het emotionele systeem
Onze reacties op stress en onze beslissingen worden grotendeels bepaald door het limbische systeem dat onze emoties verwerkt en rekening houdt met onze waarden. Alles gaat goed zolang de dingen verlopen zoals wij dat willen. Maar wanneer onze waarden ondermijnd worden, gaat niets meer goed en reageren we (te) emotioneel.
De drie bovenstaande systemen vormen onze automatische modus. Ze zorgen ervoor dat we vasthouden aan gewoonten en zekerheden, star doorzetten, beproefde methodes blijven hanteren, geïrriteerd reageren… Ze helpen ons in stresssituaties echter geen stap vooruit, integendeel.
#4. Het adaptieve systeem
Gelukkig hebben we allemaal een prefrontale neocortex. Dat is het deel van onze hersenen waar we nieuwe reacties creëren in onbekende situaties, vandaar ook de benaming adaptief systeem. Het zorgt dat we ons aanpassen aan wat complex en onbekend is. Het adaptieve systeem observeert, evalueert, relativeert, nuanceert en komt met oplossingen die zijn afgestemd op de context, het moment en ons doel.
Als we ervoor zorgen dat het adaptieve systeem de overhand heeft op de andere systemen kunnen we stress correct aanpakken en zelfs vermijden. Het goede nieuws volgens Brigitte Durruty is dat we onszelf kunnen aanleren de reflexen van de automatische modus te herkennen. We kunnen er bewust leren mee omgaan en in stressituaties overgaan naar de adaptieve modus van onze hersenen. Als we ons die reflex eigen maken, kunnen we met nuance, relativering, aanpassingsvermogen, nieuwsgierigheid en zelfvertrouwen stress het hoofd bieden.
In ‘Was het maar maandag!’ geeft Brigitte Durruty inzicht in het fenomeen stress, wat het teweeg brengt en hoe we het efficiënt kunnen aanpakken. Wil je het boek graag lezen? Je kunt het hier bestellen.
Dit artikel is een herplaatsing van een artikel dat eerder bij MT verscheen.