Stel: je komt uit een belangrijke business meeting en ziet een politieagent staan. Hij heeft het bonnenboekje al in zijn hand en staat druk te pennen. Naast jouw auto. Wat doe je? Ren je erheen om jezelf te verontschuldigen en de situatie uit te leggen? Of accepteer je dat je nou eenmaal dom bent geweest en betaal je de boete?
Hoewel velen voor het eerste zouden gaan, doet Rolf Dobelli, ex-ceo van dochterondernemingen van Swiss Air, sinds een aantal jaar het tweede. ‘Door de jaren heb ik geleerd dat je je met het eerste alleen maar belachelijk maakt. Je voelt je klein en daarna slaap je slecht,’ schrijft hij in zijn boek De kunst van goed leven.
Waarom blijft Dobelli zo rustig? Heeft hij geld als water? Nee, zo stelt hij: hij heeft zijn mentale boekhouding op orde. ‘Ik heb een rekening waarop een jaarbedrag van tienduizend Zwitserse franken staat (ruim 8500 euro, red.), gereserveerd voor goede doelen – inclusief bekeuringen. Mensen behandelen geld anders naar gelang uit welke bron het komt. Dat is een klassieke denkfout.’ Met andere woorden: het geld op de rekening heeft hij eigenlijk al uitgegeven, dus het doet minder pijn als Dobelli daar zijn bekeuring van betaalt. ‘Het goede leven heeft veel te maken met de constructieve interpretatie van feiten.’
Het is een van de 52 tips die Dobelli uit de doeken doet in zijn boek, waarin hij een verzameling van mentale instrumenten samenvat voor een goed leven. Dit zijn de belangrijkste:
#1 Wees niet te flexibel
‘Bij belangrijke thema’s is flexibiliteit geen voordeel, maar een valstrik.’ Door van tevoren beslissingen te nemen en daaraan vast te houden, worden langetermijndoelen behaald die met flexibiliteit niet mogelijk zouden zijn. Dobelli legt uit. ‘Als je bij elke situatie steeds opnieuw moet beslissen, boet je in aan wilskracht. […] Een brein dat moe is van de vele beslissingen zal voor de gemakkelijkste variant kiezen, wat niet zelden de slechtste is. Heb je een gelofte afgelegd, dan hoef je niet elke keer de voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen.’
#2 Denk niet dat je je succes verdient hebt
De opvatting dat je geluk hebt en succes moet verdienen is volgens Dobelli achterhaald. ‘Welk aandeel in je succes kun je aan jezelf toeschrijven, aan je prestaties, je arbeid, je inzet? En welk aandeel berust op toeval, op factoren waar je zelf geen invloed op hebt?’ De plek waar we geboren worden en de normen en waarden die daaruit voortvloeien bepalen ons succes al voor een groot deel. ‘Wat je bent, heb je ook grotendeels aan je genen te danken.’ De tip om gelukkig te blijven? ‘Blijf bescheiden, juist wanneer je succesvol bent. Sta bovendien vrijwillig een deel van je succes af aan mensen die op een minder fortuinlijke plek zijn geboren. Dat is geen financiële aangelegenheid, maar een morele.’
#3 Wees niet te authentiek
Hou je van mensen die authentiek zijn? ‘Net zomin als het zich loont je geld in een Picasso-vervalsing te investeren, loont het niet om in onechte mensen te investeren.’ Toch moet je volgens Dobelli uitkijken dat het niet doorslaat. ‘Al te veel authenticiteit hoeft niet. Nog steeds verwachten we een bepaalde mate van fatsoen, van zelfcontrole. Doe niet te authentiek. Alleen al vanwege het feit dat we in werkelijkheid helemaal niet weten wie we zijn. Authenticiteit heeft zijn gerechtvaardigde plaats binnen een zeer nauwe vriendschap, niet tegenover de buitenwereld.’
#4 Denk vijf seconden na voordat je ergens mee instemt
Iemand een plezier doen, hoeveel moeite kost dat nou? Vrij veel, zo betoogt Dobelli. We hebben last van onze disease to please. ‘Wederkerigheid houdt de wereldeconomie draaiende, maar daarin schuilt ook het gevaar. Als iemand iets voor jou doet, voel je je verplicht iets terug te doen. Zo wordt je manipuleerbaar.’ Zijn tip? Denk vijf seconden na voordat je antwoordt op de vraag of je iemand ‘even’ wilt helpen. ‘Die eerste spontane ja is waar we later van balen. […] Ik sla liever systematisch te veel verzoeken af en neem het risico op de koop toe dat ik niet bij iedereen geliefd ben dan omgekeerd.’
#5 Geld boven de armoedegrens is een geval van interpretatie
Als je in armoede leeft, speelt geld een grote rol. Toch lijken we in de Westerse wereld – waar dit voor de meerderheid niet het geval is – niet gelukkiger te worden naarmate we meer geld hebben. Dobelli stelt voor geld als maatstaf voor succes los te laten. ‘Geld is relatief. Niet alleen in vergelijking met anderen, maar ook in vergelijking met je verleden. Als je in de eerste helft van je carrière vijftigduizend euro per jaar verdiende en tegenwoordig honderdduizend euro, dan ben je gelukkiger dan wanneer je in de eerste helft honderdduizend euro verdiende en nu nog maar zestigduizend euro. Hoewel je het er per saldo in het tweede geval beter van afbrengt.’
#6 Doe wat je kan, niet wat je graag wilt kunnen
Sommige mensen pretenderen op het gebied van hun carrière een roeping te hebben, iets wat afkomstig is uit het christendom en volgens Dobelli voor degenen die niet in God geloven vooral klinkt als een waanidee. ‘Mensen luisteren geconcentreerd naar de stem in hun binnenste in de hoop dat ze daar een bezigheid vinden die ze totale voldoening geeft.’ En dat is gevaarlijk, zo stelt hij. ‘Er schuilt het gevaar in dat je jezelf en je werk te serieus neemt. De focus van je werk moet steeds liggen op de bezigheid, het werk en de input, niet op het welslagen, het resultaat en de output.’ Een roeping is niets anders dan een wens, volgens de schrijver. ‘Ga van je daadwerkelijke vaardigheden uit, niet van je vermeende roeping.’
#7 Stop met wroeten in het verleden
Iedereen krijgt te maken met tegenslag in zijn leven. Onze eerste reactie? Zelfmedelijden. Toch helpt het niet. ‘Zelfmedelijden verandert niets. Integendeel, zelfmedelijden is een emotionele draaikolk, een maalstroom, die je hoe langer je erin rondzwemt hoe meer naar beneden trekt.’ Het is contraproductief, zo stelt Dobelli. ‘Je voegt aan je eigenlijke tegenspoed enkel nog de tegenspoed van je eigen kwelling toe.’
#8 Beperk je mening
De opwarming van de aarde, Syrië, digitale innovaties en de politiek: het zijn allemaal onderwerpen waar iedereen tegenwoordig een mening heeft. Probleem? Weinig mensen hebben er echt diep over nagedacht. ‘We verspreiden meningen over onderwerpen die ons niet interesseren, over onderwerpen (zoals een volgende economische crisis) waar we geen antwoord op kunnen geven en we hebben de neiging om overhaast antwoord te geven op complexe vragen.’
Het voorstel van Dobelli? Schaf een mentale ‘te-gecompliceerd’ emmer aan. ‘Daar gooi je alle vragen in die je niet interesseren of die niet te beantwoorden of te omslachtig zijn. […] Wil je echt een mening over hebben? Reserveer daar dan tijd voor. Schrijf er in alle rust over. Hoe minder voorbarige meningen je hebt, hoe beter je leven zal zijn.’
Lees alle tips in het boek De kunst van goed leven, verkrijgbaar via Managementboek
