Mensen vinden het lastig om een welgemeend excuses te maken. Daarom zeggen we liever 'Sorry' dan 'Het spijt me'.
Al vroeg leren we dat wie iets verkeerd doet en daarmee een ander benadeelt, zijn excuses moet aanbieden. In ruil voor het excuus, volgt vergeving, zo is het idee. Dat zou economisch gezien handig kunnen zijn. Een echte homo economicus zou een nep-excuus kunnen inzetten om er zijn voordeel mee te doen ten koste van anderen. Voor de homo sapiens blijkt het elke keer echter verdraaid lastig om nep-excususes in te zetten als middel voor eigen gewin.
Romeinse ijsboef
Vorige week las ik over een Romeinse ijssalon die een stel Britse toeristen een rekening voorschotelde van 64 euro voor vier ijsjes. Die ijsjes waren niets bijzonders, gewoon hoorntjes met drie bolletjes ijs erop. Als dat geen afzetterij is, weet ik het ook niet meer. De Britten gingen klagen en het hele verhaal verscheen in de populaire Britse krant The Daily Mail. Zakelijk gezien zou de ijssalon in de krant beter welgemeende excuses laten afdrukken en de vier Britten een gratis ijsje aanbieden. Als ijsboer in het oude centrum van Rome wil je immers graag toeristen in je zaak hebben en geen slechte publiciteit.
Koeltjes
Maar nee, een werknemer van de ijssalon reageert koeltjes op alle commotie. 'De prijzen stonden op de kaart, de Britten hebben gewoon gekregen wat ze besteld hadden.' Op enige Britse klandizie hoeft de Antica Bar (zo heet de ijssalon) in Rome denk ik niet meer te rekenen. Met naam en foto is het hele verhaal in de krant verschenen. De burgemeester van Rome heeft overigens wel zijn oprechte excuses aangeboden voor de afzetterij, maar het leed is natuurlijk al geschied.
Kosten van excuus
Dit geval staat niet op zichzelf. Uit recent Duits onderzoek blijkt dat het in de praktijk erg moeilijk is voor mensen om hun excuses aan te bieden wanneer ze anderen willens en wetens benadeeld hebben. De onderzoeker liet de proefpersonen in teams van twee personen een spel spelen. Speler 1 krijgt een teamvraag. Als hij deze vraag goed beantwoordt, krijgen beide spelers 100 punten. Geeft hij echter een fout antwoord, dan krijgt de tweede speler slechts 50 punten. Hoeveel punten speler 1 krijgt, hangt af van de vergiffenis van speler 2. Bij vergiffenis krijgt speler 1 liefst 140 punten. Anders krijgt hij er maar 110. Speler 1 heeft dus het meest te winnen bij een fout antwoord en vergiffenis. Om te controleren of speler 1 expres een fout antwoord geeft op de teamvraag, krijgt hij ook een individuele vraag waar geen punten voor gegeven worden. De individuele vraag is hetzelfde. In 53 procent van de gevallen gaf speler 1 expres een fout antwoord op de teamvraag (de individuele vraag was namelijk goed beantwoord).
Doorzichtig
Maar dan komt het. Want niet alleen blijken we gerust – opzettelijk – foute antwoorden te geven als we er zelf beter van kunnen worden, we vinden het ook moeilijk om ons daarvoor te excuseren. Van de spelers die het antwoord oprecht fout hadden, bood bijna 40 procent zijn welgemeende excuses aan. Van de spelers die het antwoord opzettelijk fout hadden, kwam slechts iets meer dan een kwart van de spelers tot een (nep-)excuus. Sorry zeggen blijkt dus altijd lastig, maar vooral als je helemaal geen spijt hebt.
Geen genade
Overigens prikt de benadeelde partij ook vrij makkelijk door de nep-excuses heen, want ze blijken in de praktijk veel minder vaak tot vergiffenis te leiden. Dat ligt ook aan de vorm. Een nep-excuus is vaak kort en liever in het Engels dan in de moedertaal. In een nep-excuus klinkt dus eerder 'Sorry' dan 'Het spijt me'. Ook worden bij een onoprecht excuus vaker emoticons gebruikt.
Niet schuldig
Waar komt dat gedrag vandaan? De meest voor de hand liggende reden voor het uitblijven van excuses is dat mensen zich nou eenmaal niet graag schuldig voelen. Ook niet als ze in ruil voor een excuus geld kunnen verdienen.
Meer bijdragen van Eline Ronner?
-
Minder bezuinigen? Lever dagje vrij in
-
Maak van casual friday een formal friday
-
Alle columns van Eline
