Aan de hand van de hypecycle valt te voorspellen hoe het verder gaat met Het nieuwe werken. Pas op wat je ermee communiceert.
De weervrouw ’s avonds op tv doet meestal twee dingen. Ze zegt welk weer het op dat moment is en ze werpt een blik op de toekomst. Het eerste is tamelijk overbodig, want de meeste mensen hebben een raam om naar buiten te kijken. Het tweede is nuttig, mits het klopt wat ze zegt, maar dat is gelukkig vrij vaak het geval. We kunnen de weervrouw een weerwatcher noemen. Het bestaan van een hypewatcher is in veel opzichten precies hetzelfde: vertellen hoe nu nu is en hoe het morgen wordt. Hoe dat in zijn werk gaat, demonstreer ik aan de hand van Het nieuwe werken.
Hypecycle
We keren daartoe terug naar de al eerder besproken hypecycle. Ergens in de jaren 90 geïntroduceerd als een attractief idee door Gartner, zonder veel onderbouwing, is de grafiek van toepassing gebleken op tal van technologiehypes, en Het nieuwe werken is geen uitzondering. Lezers die tegenspreken dat Het nieuwe werken geen technologie- maar een organisatiehype is, wil ik graag voorhouden dat het fenomeen sterk leunt op de introductie van nieuwe technieken. En dat het daarom met name technologiebedrijven zijn die het hebben gepropageerd, met het lustig oog op meer afzet voor samenwerksoftware, videovergadersystemen etc.etc.
Als een komeet
Na een lange aanloopfase (toen het nog ‘telewerken’ heette) kwam Het nieuwe werken een jaar of wat geleden als een komeet omhoog. Het waren zoals gezegd de technologiebedrijven die daar alles aan deden, maar zij werden ruim gesteund door duizenden werknemers die het heerlijk vonden om nu en dan een dagje thuis te blijven. Dan waren er ook nog onroerendgoedmakelaars en kantoorinrichters, die hun klanten wisten voor te rekenen hoeveel kantoorruimte ze door Het nieuwe werken zouden uitsparen, zodat ze de besparingen konden gebruiken voor een geheel nieuw, met hippe flexplekken ingericht kantoor. Kortom, het was een groot feest en de hypecycle jubelde omhoog tot ongekende hoogten.
Marissa Mayer-depressie
Waar staan we nu? Volgens de hypecycletheorie komt na de euforie onvermijdelijk het desillusiedal (zie grafiek). Bij Het nieuwe werken mag je dat rustig de Marissa Mayer-depressie noemen. De voortvarende topvrouw die Yahoo! nieuw leven moet inblazen, heeft een schokgolf veroorzaakt met haar verbod op Nieuw werken bij het bedrijf… Verboden! Bij zo’n hip bedrijf als Yahoo! De waarheid is dat Yahoo al lang niet meer zo’n hip bedrijf was. Mayer trof er een lusteloze sfeer en een lege parkeerplaats aan. De mensen zaten thuis en niemand wist precies wat ze deden. Sommige mensen bleken in de baas haar tijd een eigen bedrijfje te runnen. Mayer miste de dadendrang van Google, waar ze vandaan kwam.
HNW-sceptici
De HNW-sceptici grijpen hun kans. Als je nu ‘door het raam naar buiten kijkt’, kun je veel discussie zien plaatsvinden over de Yahoo-case. ‘Het nieuwe werken is al achterhaald’ zoals ook de kop luidde van Ben Tiggelaars laatste column in NRC Handelsblad. Tiggelaar sprak een bouwkundige die aan het MIT onderzoek deed naar de werkomstandigheden van jonge softwareontwikkelaars. Wat blijkt: deze trendy, 28-jarige techies hebben vooral behoefte om bij elkaar te zitten. Ze komen elke dag met de metro naar de vierkante kilometer waar de softwarebedrijfjes geclusterd zijn. Ook hier is Nieuw werken taboe. De energie van een groep creatieve ontwikkelaars die iets geniaals op de markt willen zetten, heeft weinig tolerantie voor mensen die zich aan de samenspraak onttrekken en thuis met hun pantoffels nog aan, hun eigen ding doen.
Blik op de toekomst
Nu de blik op de toekomst dan maar? De hypecycle geeft het antwoord. Het volgende stadium is de middenweg. Technieken om online samen te werken raken steeds meer ingeburgerd en verbeteren de communicatie tussen de leden van virtuele teams. De verworvenheden van HNW, zoals meer eigen verantwoordelijkheid voor werktijden, zijn blijvend. Wel of niet Nieuw werken verdwijnt als discussiepunt; Nieuw werken wordt gewoon werken. Als je graag thuiszit, ga je gang. Mag best, als je er een goede reden voor hebt. Maar besef wat je communiceert als je je afzijdig houdt van het epicentrum van je werk. Als het goed is ben je samen met je collega’s iets bijzonders aan het doen, wat het ook is: verbluffende apps bouwen, superefficiënte processen besturen, zo goed mogelijke service bieden aan klanten. Om het onderste uit de kan te halen heb je elkaars enthousiasme, slimheid, netwerk en aanmoediging nodig. Als er in een organisatie veel geNieuwwerkt wordt, is dat een veeg teken. Iets bijzonders doen en thuis zitten lijken elkaar min of meer uit te sluiten.
