Heeft de vijfdaagse werkweek (ingevoerd in 1961) zijn beste tijd gehad? In België lijkt het antwoord alvast ‘ja’.
Onze zuiderburen vonden het na twee jaar coronacrisis tijd voor een flinke hervorming van de arbeidsmarkt. De meest opvallende ingreep in een pakket maatregelen dat begin deze week groen licht kreeg, is het recht op een vierdaagse werkweek (met behoud van salaris).
België wordt daarmee koploper in de Europese Unie. ‘Hiermee zetten we de bakens uit voor een economie die inventiever, duurzamer en digitaler is’, zei de Belgische premier Alexander de Croo dinsdag. De ingreep geldt opvallend genoeg niet voor ambtenaren.
Minder stress door vierdaagse werkweek
De meest genoemde voordelen van een kortere werkweek zijn minder stress en ziekmeldingen. Tijdens een weekend van drie dagen kun je beter opladen en begin je wellicht uitgeruster aan de week.
Een vierdaagse werkweek kan ook bijdragen aan meer gelijke kansen voor vrouwen en mannen op de arbeidsmarkt. Voor startups en andere bedrijven die moeite hebben met het vinden van nieuwe werknemers, kan een vierdaagse werkweek een effectief recruitment-hulpmiddel zijn.
Recht om ‘offline’ te zijn
België gaat qua werk privé-balans gaat het land zelfs nog wat verder dan het recht op een vierdaagse werkweek. Werknemers krijgen ook het recht om onbereikbaar te zijn buiten werktijd. Tijdens die uren mag een baas alleen bij ‘uitzonderlijke en onvoorziene omstandigheden’ een reactie verwachten.
Flexibiliteit
Een van de doelen achter de invoering van de vierdaagse werkweek in België is dat werknemers meer vrijheid en flexibiliteit krijgen bij het plannen van hun tijd. Zo kunnen ze bijvoorbeeld de ene week wat meer werken, zodat ze de week daarna meer tijd hebben voor de kinderen. Minder reistijd en CO2-uitstoot zijn een prima bijvangst.
Nadelen zijn er ook. Een driedaags weekend verdien je door langere dagen te maken. In de Belgische plannen is afgesproken dat werknemers maximaal 9,5 uur per dag werken. Een plafond van 10 uur per dag is ook een optie, mits dat wordt vastgelegd in een cao.
Zelf aan de gang
Of we in Nederland het voorbeeld van België zullen volgen of niet, als bedrijf hoef je daar niet op te wachten. In de VS werd Kickstarter vorig jaar een bekend voorbeeld van een bedrijf dat een vierdaagse werkweek instelde.
De nonprofit-organisatie 4 Day Week Global roept bedrijven op om vanaf april dit jaar ook een vierdaagse werkweek in te voeren.
6 dingen om rekening mee te houden bij een vierdaagse werkweek:
1. Geen uren, maar productiviteit
Bij een vierdaagse werkweek wordt het nog belangrijker om vooral naar het resultaat te kijken, en niet naar het aantal uren dat iemand op kantoor doorbrengt. Werknemers zouden niet bang moeten zijn voor de gevolgen wanneer ze zelf hun uren verdelen en flexibele weken draaien.
Qua productiviteit geldt dat niet elk soort werk zich leent voor langere dagen. Moet je je flink concentreren, dan kan juist een kortere dag van vijf uur een betere keuze zijn.
2. Met welke meetlat
Maak als bedrijf duidelijk hoe je productiviteit meet. En wat ervoor nodig is om die doelen te bereiken. Om de beschikbare uren effectiever te benutten, kun je bijvoorbeeld afspreken om minder en efficiënter te vergaderen. ‘Er zijn zoveel delen van de werkweek die gewoonweg tijdsverspilling zijn’, aldus een Amerikaanse ceo die een vierdaagse werkweek invoerde.
Koploper IJsland
In IJsland is een vierdaagse werkweek al de gewoonste zaak van de wereld. Na een succesvolle proef werkt inmiddels 85 procent van de IJslanders vier dagen per week. In Groot-Brittannië start in juni een proef waar 30 bedrijven aan meedoen.
3. Trial and error
Zo’n nieuw systeem is als het goed is een weloverwogen besluit, inclusief de nodige voorbereidingen. Maar wacht niet totdat je een antwoord hebt op alle mogelijke problemen en risico’s, zeggen onderzoekers. Accepteer dat het een kwestie is van trial and error.
4. Het hele bedrijf aan de met vierdaagse werkweek
Onzekerheid over een vierdaagse werkweek verklein je wanneer het volledige bedrijf het omarmt en ermee aan de slag gaat. Presenteer het niet (vooral) als een nieuwe keuze waar je als individuele werknemer zelf je weg in moet zien te vinden. Als het goed is weten mensen van hoog tot laag wat er nodig is om de nieuwe opzet te laten slagen, en welke aanpassingen dat vraagt.
5. Communicatie op vrije dagen
Stel dat je de vrijdag uitroept tot flexibele dag, dan kun je die belangrijke e-mail beter op donderdag of maandag sturen. Door rekening te houden met vrije dagen (individueel en per team) geef je een duidelijk signaal dat je de vrije tijd van werknemers serieus neemt.
6. Afspraken maken kan ook per afdeling
Flexibiliteit of niet, een vierdaagse werkweek kan niet zonder goede afspraken. Dat kun je ook per afdeling doen. Om te voorkomen dat er op een bepaalde dag niemand bereikbaar is op de afdeling sales of marketing bijvoorbeeld. Andersom kan het handig zijn om een dag te prikken waarop iedereen juist wel aanwezig is.
