SMART-geformuleerde doelen lijken aantrekkelijk, maar staan veerkrachtig handelen in de weg. Kies liever voor: 'purpose'.
De wereld is continu in verandering. En dat die verandering in snelheid en diepgang steeds sterker wordt is een open deur. Juist omdat het zo’n platitude is, schuilt daarin een risico. Omgaan met verandering vraagt bijzondere vermogens. Kwaliteiten die niet zomaar iedereen gegeven zijn. Er zal aan gewerkt moeten worden.
Blijvende energie
Velen zien 'veerkracht' als een aantrekkelijke eigenschap: we zien graag iemand die niet bij tegenslag uit het veld geslagen raakt en bij de pakken gaat neerzitten, maar iemand die bij elke afwijking van de gewenste situatie steeds energiek een nieuwe mogelijkheid blijft zoeken. Sterker nog: veerkracht is de energie al voelen toenemen bij de zoektocht naar een oplossing voor een lastige situatie.
Geen natuurlijke kwaliteit
Veerkracht lijkt een van de natuur gegeven kwaliteit. De één heeft het, de ander ontbeert het totaal. Maar feitelijk klopt dit niet. Ook veerkrachtige mensen hebben er iets voor moeten doen om zo veerkrachtig te worden. Zij hebben – vaak ongemerkt – veel energie gestoken in het creëren van de voorwaarden om de veerkracht te versterken.
Diverse ingrediënten
Veerkracht bestaat uit diverse ingrediënten. Behalve een helder beeld over de gewenste toekomst, is het ook nodig om je sociale contacten op orde te hebben (steun geven en hulp durven vragen), en vertrouwen te hebben in de eigen kwaliteiten. Veerkracht betekent kunnen meebewegen met veranderende omstandigheden, maar niet zo dat je al je persoonlijke ambities opgeeft. Diverse componenten zijn belangrijk voor veerkracht, maar het kernelement is: doelgerichtheid.
Purpose
Ik hoor niet bij de mensen die graag Engelse woorden gebruiken, maar voor het woord ‘purpose’ kan ik geen mooi Nederlands equivalent vinden. Purpose betekent zoveel meer dan doel, of doelstelling. Het impliceert een overtuiging, een wijze waarop je zou willen leven, hoe je herinnerd wilt worden, een levensstijl, een wijze waarop je je bij voorkeur gedraagt. Het omvat een doel, een doelstelling, maar ook moraliteit. De kern van je doel (je purpose) in het leven kennen, is dat wat je vastberaden maakt. Het is dat wat je gedecideerd maakt om door te gaan en je niet uit het veld te laten slaan. Tegenslag? Oké, dat hoort erbij. Maar de omstandigheden die je tijdelijk van het pad afbrengen, zullen je niet je koers doen wijzigen.
Metafoor
Stel: er staat een paal in het veld. Ver weg, maar stevig verankerd. Die paal stelt je purpose voor. Aan die paal zit een krachtig elastiek. Aan het andere eind van dat elastiek zit een zware bal. Die bal dat ben jij, met je duidelijke doelen. Als je een flink eind verwijderd bent van je doel, staat het elastiek fors op spanning. De beweging richting de paal, je doel, zal krachtig zijn. Word je gaandeweg van je pad geduwd worden, dan neemt de spanning van het elastiek toe en versterkt de energie richting je purpose.
De realiteit
Voor velen moet het leven een strakke lijn zijn naar het gewenste doel. Als het alleen maar een SMART geformuleerd doel is (velen zullen vertrouwder zijn met de Engelse term: target), dan leidt een hindernis op weg naar het doel vaak tot aanpassing van het doel, verandering van je koers, of een teleurgestelde opgave.
Betekenisvoller
Bij het begrip purpose ligt dat heel anders. Het gaat hier om een doel dat betekenisvoller is dan andere Engelse termen als een target, goal, end, of aim. Een purpose zorgt voor een persoonlijk ankerpunt, dat blijvend energie levert. Elementen van purpose zijn – behalve doelen – ook de waarden die voor jou essentieel zijn en de motieven die maken dat je werkelijk iets wilt realiseren. Het gaat om doorleefde en persoonlijk betekenisvolle ambities. En dat is ook precies datgene wat mensen hebben die werkelijk iets voor elkaar weten te krijgen.
Toekomstbeeld creëren
Om een plezierig leven te leiden waarbij je niet steeds van je eigen koers afraakt, is het van belang dat je een beeld over de toekomst weet te formuleren. Een beeld dat je weet te visualiseren, zodat het je stimuleert om vol te houden. Een beeld dat je helpt koers te houden, waardoor je met tegenslag buigzaam kunt omgaan.
Veerkracht
En daarmee komen we dus weer op de essentie van veerkracht: het goed weten waar en op welke wijze je we ergens wilt uitkomen. Dat klinkt misschien paradoxaal, maar is het niet. Het gaat erom: hoe ziet mijn leven eruit als het volledig voldoet aan wat ik wil realiseren, hoe wil ik mij gedragen en hoe wil ik dat anderen mij herinneren? Probeer die vragen maar eens te beantwoorden. Zodra je daar meer zicht op hebt, zullen je energie en zelfvertrouwen toenemen. Het zijn niet meer de targets en het realiseren daarvan, maar de ervaring dat je handelt in lijn met dat wat jij belangrijk en van waarde vindt in het leven.
Meer brein in bedrijf?
- Ondoordachte keuzes kunnen ook goed uitpakken
- Botte managers doen bot uit angst
-
Alle columns van Cees Schenk
