Geen producten in de winkelwagen.
Clockwork is verkocht, maar Prins Bernhard jr. kan het ondernemen niet laten. Zijn nieuwste avontuur voert hem naar het Oostblok, naar het land van Milosevic. “Ondanks mijn achtergrond kan ik vrijuit ondernemen.”
Het is het beginstadium dat veel ondernemers bekend zal voorkomen: de telefoon is al ingeplugd, de computers staan al te zoemen, maar de gasten worden nog ontvangen aan een tuintafel met Waterlooplein-stoelen. Het dure parket in dit klassieke pand aan de Amsterdamse Lairessestraat ligt er nog van de vorige bewoners, uitzendbureau TopStart. Verder is het gebouw vrijwel leeg. Bernhard van Oranje – grijs pak, geen das, diep opengeknoopt overhemd – schenkt koffie bij uit een thermoskan; het espressoapparaat op de schouw is nog niet aangesloten. Het zijn de eerste weken van Levi9 Global Sourcing, het nieuwe bedrijf van prins Bernhard van Oranje Nassau Van Vollenhoven. Ondernemer Van Oranje gaat de offshore-markt op. Het IT-bedrijf Clockwork waar Van Oranje in 1994 medeoprichter van was, heeft hij verkocht aan Ordina. Tijd voor iets nieuws. Van Oranje: “Levi9 is een voortzetting van een bedrijf dat we een paar jaar geleden in Servië opgezet hebben om voor Clockwork opdrachten uit te voeren. We gaan het nu uitbreiden naar andere Oost-Europese landen. Levi9 gaat zich op twee markten richten. Ten eerste IT-bedrijven die een deel van hun werk willen outsourcen om flexibeler te kunnen zijn. De andere klantengroep bestaat uit gewone bedrijven die hun IT willen uitbesteden.” Met outsourcen naar Oost-Europa is prins Bernhard jr. een trendsetter. “Iedereen heeft het over offshoring. Logisch: veel werk kan elders goedkoper en beter worden gedaan. Meestal gaat men dan naar India. Wij zijn zo ongeveer de eersten die op grote schaal hiervoor naar Oost-Europa gaan. Oost-Europa heeft een aantal grote voordelen: geen tijdsverschil, een vergelijkbare cultuur, de vliegtijd is maar een paar uur zodat we zo iemand hierheen kunnen halen. En Tsjechië – waar we ook willen gaan werken – zit zelfs binnen de EU, zodat we makkelijker mensen kunnen uitwisselen. En de wetgeving is natuurlijk ook een voordeel.” De Servische connectie kwam eigenlijk bij toeval, legt Van Oranje uit. “Gedurende de internethausse konden wij bij Clockwork nauwelijks aan goed personeel te komen. Iedereen die op een of andere manier het woord ‘internet’ op z’n cv had staan, vroeg gelijk een enorm salaris. Daar hadden wij geen trek in. Clockwork was echt een no-nonsense bedrijf, waar de mensen gewoon op de fiets naar hun werk kwamen en niet met een leasebak. We zijn toen ook over de grens gaan kijken en op een gegeven moment hebben twee Serviërs ons benaderd. Dat waren prima lui, maar het bleek erg moeilijk om voor hen een visum of een verblijfsvergunning te regelen, Toen zeiden ze: we kunnen alvast vanaf hier beginnen. Dat hebben we toen gedaan; zij hebben in Servië voor ons wat klussen uitgevoerd. Dat bleek prima te gaan.”
Anoniem
In zijn studententijd ontdekte prins Bernhard jr. dat ondernemen leuk was. Eerst kwam Ritzen-koeriers. Dat begon in 1990 als een kroegidee van drie Groningse studenten (Bernhard van Oranje, Menno de Jong en Paul Mol): een koeriersdienst die handig gebruik maakt van de (door minister van Onderwijs Jo Ritzen) geïntroduceerde OV Studentenjaarkaart. Gratis reizende studenten vervoerden pakjes per openbaar vervoer, overal in Nederland. In 1994 richtte hetzelfde drietal internetbedrijf Clockwork op. Ruim vóór de IT-hausse. Het bedrijf hielp onder andere Bacardi, Coca-Cola, Citroën en Wehkamp internet op. Ook Clockwork groeide snel, maar slaagde er ook in om niet in de val te trappen van een te snelle groei. Dankzij de voorzichtige strategie bleef Clockwork winst maken, ook toen de IT-zeepbel uit elkaar spatte.
Ritzen was nog een studentengrap, bij Clockwork moest u echt gaan managen. Da’s heel wat anders dan ondernemen. Hoe heeft u zich als manager geschoold?
“Niet. Dat leer je al doende. Bij Ritzen Koeriers hebben we nooit echt personeel gehad. Dus het managen van mensen heb ik pas bij Clockwork geleerd. Daar werkten zo’n 150 man. Het helpt dan dat je met z’n drieën de baas bent; je kunt elkaar een spiegel voorhouden en problemen voorleggen. Je leert van elkaar.”
Hebt u er in het dagelijkse management last van dat u prins bent?
“Ach, na drie gesprekken is dat wel voorbij. Dan speelt dat niet meer.”
Gelooft u dat werkelijk? Is dat niet naïef?
“Dat is geen naïviteit, dat is een ervaringsfeit.”
Als manager is het belangrijk om bijvoorbeeld iemand te kunnen ontslaan. Kunt u dat? Bent u hard genoeg?
“Ja natuurlijk wel. Ik ben er niet speciaal goed in. Het is niet leuk ofzo, maar meestal zien mensen het wel van tevoren aankomen. Het is zelden zo dat iemand dat als een donderslag bij heldere hemel te horen krijgt. Er zijn dan meestal al gesprekken geweest. Uiteindelijk kan iemand dan maar beter elders aan de slag.”
Managen heeft niet uw interesse.
“Nee, niet echt. Uiteindelijk ben ik meer ondernemer dan manager. Ik vind het leuk om dingen op te bouwen en nieuwe dingen te verzinnen. Dat is boeiender dan in lijn duizend man aansturen ofzo. Dat is vast ook belangrijk, maar het is niet mijn specialiteit.”
Als er niks te bouwen valt vindt u een bedrijf niet meer leuk?
“Daar zit wel iets in. We hebben Clockwork opgericht en dat was fantastisch. Maar op een gegeven moment kom je dan in de fase dat het bedrijf zo is geworden als je je had voorgesteld. Dan gaat het toch weer jeuken en wil ik weer iets anders.”
Handige jongen
Bernhard van Oranje heeft vooral ook een naam opgebouwd als ‘handige jongen’. Ritzen Koeriers was helemaal gebaseerd op het gebruik (of misbruik?) maken van een regeling die daar niet voor bedoeld was. Van Oranje doet er luchtig over: “Toen het wetsvoorstel over de OV-jaarkaart voor studenten werd besproken heeft de Kamer de mogelijkheid open gelaten dat er iemand gebruik van zou gaan maken. En dat hebben wij gedaan. Ik heb indertijd met minister Ritzen over gesproken. Die vond het wel een leuk idee.” Bij webbureau Clockwork slaagde Van Oranje er in om maar liefst twee keer te cashen. In 1999 werd Clockwork verkocht aan Achmea. In 2001 kochten zij het bedrijf via een management buyout weer terug. Na een paar jaar zelfstandigheid verkochten Van Oranje en zijn vrienden Clockwork voor de tweede keer, nu aan concurrent ict-bedrijf Ordina. Onder Achmea bleven Van Oranje en kompanen betrokken bij de dagelijkse leiding. Na de verkoop aan Ordina zijn de banden tussen Clockwork en zijn oprichters veel verder doorgesneden. Van Oranje heeft nog slechts een adviesfunctie bij het bedrijf. De bedragen met de transacties gemoeid waren, zijn nooit bekendgemaakt. In ieder geval hebben ze de prins geen windeieren gelegd, erkent hij zelf. Met een flauwe glimlach: “Hoeveel we verdiend hebben wil ik niet zeggen, maar we konden steeds zeer tevreden zijn met de transacties.”
Tijdens de Ritzen-periode werd u beschuldigd van fraude.
“Ja. Dat was erg vervelend. Daar praat ik eigenlijk liever niet meer over.”
U zou medewerkers lease-auto’s hebben gegeven en het GAK meende dat dit een vorm van salaris was waarover loonbelasting betaald had moeten worden.
“Zoiets. Het ging in feite over de vraag of de studenten die voor ons pakjes bezorgden freelancers waren of niet. Wij vonden dat het freelancers waren. Het GAK meende dat er sprake was van een dienstverband. Onze accountant, KPMG, was het met onze visie eens en daarom hadden we geen loonbelasting afgedragen.”
En daar bent u voor gestraft.
“We hebben uiteindelijk een schikking getroffen: we hebben twaalfduizend euro betaald. Een klein bedrag. Het was vooral vervelend om een aanvaring met de staat te hebben.”
Uw nieuwe bedrijf heet Levi9 global sourcing. Als je Levi9 intikt bij Google komen er verwijzingen naar het boek uit het Oude Testament, Leviticus 9, waarin Aaron op bevel van Mozes een geit slacht. Rare associatie voor een IT-bedrijf.
“O echt waar? Dat is niet wat wij bedoelden. Ons bedrijf is genoemd naar een komeet die in 1994 op de planeet Jupiter botste en zo’n enorme knal veroorzaakte dat het zelfs vanuit de aarde te zien was.”
En zo’n knal wilt u ook maken.
“Dat is wel de bedoeling.”
U wilt ook ergens tegenaan botsen?
“We willen nergens tegenaan botsen maar wel een grote impact hebben. Net zoals die komeet.”
Uw keuze is opmerkelijk. Waarom de naam genomen van een komeet die niemand kent, terwijl uw eigen naam zo’n ijzersterk merk is. ‘Oranje’; sterker merk is er niet in Nederland. Van Oranje is geen merk maar een naam. Bovendien dekt dat niet de inhoud van het bedrijf.”
Wat maakt het uit; de naamsbekendheid is niet te overtreffen.
“Ja, maar nogmaals: de inhoud komt niet overeen. Bovendien zijn we met z’n drieën en het zou gek zijn om het bedrijf naar een van ons te noemen. En ten slotte: we gaan vooral in het buitenland opereren, daar zegt mijn naam niet zo veel.”
U vindt het misschien ook van slechte smaak getuigen om uw naam zo in te zetten?
“Inderdaad.”
U leeft natuurlijk in een glazen huis.
“Tja. In de zakenwereld heeft lid zijn van het koninklijk huis zowel voordelen als nadelen. Het is vervelend dat sommige mensen denken dat ik mijn succes dank aan mijn achtergrond. Soms doen mensen om die reden geen zaken met ons. Die denken dat het mij is komen aanwaaien. “In andere gevallen is mijn bekendheid natuurlijk een voordeel. Het komt natuurlijk wel betrouwbaar over: Van Oranje heten. Maar al met al hebben we nu vijftien jaar ondernemerservaring en dat telt meer dan mijn naam. Uiteindelijk gaan mensen met je in zee omdat ze ervan overtuigd zijn dat je kunt waarmaken wat je belooft. Contacten komen makkelijker tot stand dankzij mijn naam, maar de echte deals baseer je op concrete verwachtingen.”
U heeft toestemming aan het parlement gevraagd voor uw huwelijk. Dat betekent dat u in de lijn van de troonsopvolging blijft. Had u niet moeten kiezen: of kans op het koningschap of ondernemer zijn?
“Toch niet. Ik was voor m’n huwelijk al ondernemer en ik zag geen redenen om wegens mijn huwelijk m’n plaats in de troonsopvolging te wijzigen. Toen ik trouwde zat ik nog redelijk vooraan in de lijn van de troonsopvolging, want mijn neven waren nog niet getrouwd. Na de huwelijken van mijn neven en de geboorte van hun kinderen is het natuurlijk allemaal een heel erg theoretische zaak geworden.”
En als het er door een speling van het lot toch van komt, dan geeft u uw bedrijf op?
Glimlachend: “Als ik toch aan de beurt zou komen voor de troonsopvolging dan betekent dat dat m’n halve familie is gestorven. Als dat zou gebeuren, dan ben ik zo verdrietig dat het afscheid nemen van mijn bedrijf dan m’n minste zorg zou zijn.”
Hebt u ondernemersbloed?
“Nee, niet echt, geloof ik. M’n grootvader van vaders kant was ondernemer, maar daar heb ik nauwelijks iets van meegekregen.”
U bent niet gestimuleerd van huis uit om voor uzelf te beginnen?
“Nee, m’n ouders hebben me altijd vrij gelaten in wat ik wilde doen. Er was geen enkele belemmering.”
Ook niet vanuit de regering?
“Nee, ondanks mijn achtergrond kan ik vrijuit ondernemen. Toen we begonnen met Ritzen Koeriers heb ik niet met premier Kok hoeven praten ofzo om mijn plannen duidelijk te maken. Ik moet natuurlijk wel uitkijken dat ik niet op het randje ga lopen. Wat dat betreft wordt er natuurlijk wel op me gelet.”
U valt onder de ministeriële verantwoordelijkheid.
“Ja, als ik me politiek zou uitlaten, dan valt dat onder de ministeriële verantwoordelijkheid. Maar ik heb helemaal geen behoefte om me met de politiek te bemoeien. En mijn achtergrond verhindert mij absoluut niet om gewoon te kunnen ondernemen. Een aantal van mijn neven werkt ook bij het bedrijfsleven. Dat kan gewoon.”
Het is wel wat anders of je als werknemer bij een bedrijf zit of dat je een eigen bedrijf hebt. U wordt verantwoordelijk gesteld voor de handel en wandel van uw hele bedrijf. Uw neven worden niet afgerekend op het beleid van TNO of van ABN Amro.
“Ik word ook alleen op mijn uitspraken afgerekend. Daarom denk ik altijd wel goed na bij wat ik zeg en doe. Als je om een of andere reden bekend bent, dan moet je nu eenmaal extra zorgvuldig zijn.”
Nu u in Joegoslavië Servië zit misschien nog wel meer. U kunt daar in aanraking komen met de kliek van ex-president Milosevic. Daar zou de regering helemaal niet blij mee zijn.
“Met die Milosevic-kliek heb ik natuurlijk zo weinig mogelijk mee te maken. Maar er zijn in ieder geval geen belemmeringen voor mij om daar te ondernemen. Wij hebben natuurlijk weinig grip op het land waar we actief zijn. Wat we wel merken is dat de mensen enorm enthousiast zijn dat we er zitten. Ze krijgen de kansen om nieuwe dingen te doen. Zo langzamerhand wordt het daar wat rustiger. The big five (de vijf grote accountantsbureaus, red) zitten er nu dat biedt wel garanties om daar te kunnen ondernemen. De cowboyeconomie is voorbij.”
CV Prins Bernhard jr
1969 > geboren te Nijmegen
1987 > eindexamen havo, Veluws College, Apeldoorn
1988 > staatsexamen vwo
1989 > economie aan Georgetown University in Washington
1995 > studie economie aan de Rijksuniversiteit Groningen
1990 > medeoprichter Ritzen Koeriers
1999 > verkoop Ritzen Koeriers
1995 > medeoprichter internetbedrijf Clockwork
1999 > verkoop Clockwork aan Achmea
2001 > management buyout Clockwork
2003 > verkoop Clockwork aan Ordina
2003 > deelname Anachron
2004 > verkoop Shop.nl
2005 > medeoprichter Levi9 Global Sourcing
Prins Bernhard van Oranje Nassau Van Vollenhoven is gehuwd met Annette Sekrève en zij hebben twee kinderen, Samuel en Isabella
