Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Pak een verslaafde werknemer aan

Een op de twintig werknemers heeft last van een verslaving. Wie ziekteverzuim op het werk wil terugdringen, maakt hier werk van.

werkgever verslaafde werknemer aanpakken

Je denkt misschien dat er in jouw organisatie geen verslaafde werknemer rondloopt, maar als je bedenkt dat een op de twintig werknemers er last van heeft, is de kans groot dat er in jouw organisatie ook iemand in de problemen zit. Hoe kun je een verslaafde werknemer herkennen en wat kun je hier als werkgever aan doen?

Welke middelen gebruikt een verslaafde werknemer?

Tien miljoen Nederlanders gebruiken alcohol en van deze tien miljoen zijn 810.000 verslaafd aan alcohol. Kort gezegd betekent verslaafd zijn aan alcohol dat een persoon wel wil stoppen of minderen met drinken, maar dat dit niet lukt. Toch blijft werkend Nederland gezellig bedrijfsborrels organiseren en is het flesje wijn niet weg te denken als relatiegeschenk.

Exessief drinker

Je bent als vrouw een probleemdrinker (excessief drinker) als je meer dan zeven standaardglazen alcohol per week en minimaal eenmaal per week vier of meer glazen per gelegenheid.

Bij mannen gaat het om meer dan veertien standaardglazen alcohol per week en minimaal één keer per week zes of meer glazen per gelegenheid. Je bent een probleemdrinker wanneer dit excessieve drinkgedrag gepaard gaat met lichamelijke, geestelijke of sociale problemen.

Ook cocaïnegebruik is bezig aan een opmars. Gemiddeld snuift één op de honderd Nederlanders weleens een lijntje weg. In de gezondheidszorg ziet men een flinke toename in het aantal cannabisgebruikers dat hulp zoekt. Een reden hiervoor kan zijn dat de werkzame stof in marihuana de laatste twintig jaar is gestegen van zo’n 8-9 procent naar 15-20 procent.

Een aantal feiten over de verslaafde werknemer:

  • Maar liefst één op de twintig werknemers heeft een vorm van verslaving en één op de vijf topmanagers drinkt excessief (een keer per week minimaal vijf units, per week minimaal tien units alcohol).
  • Werknemers die problemen met alcohol hebben, zijn gemiddeld 40 procent minder productief.
  • In 2011 waren bijna 70.000 unieke personen in behandeling in de verslavingszorg. Driekwart hiervan zijn mannen.
  • De gemiddelde leeftijd bedraagt 41 jaar. Eén op de zes cliënten is ouder dan 55.
  • Bij één op de vier cliënten uit 2011 betreft het een eerste inschrijving in de verslavingszorg.

Deze voorbeelden geven aan dat gebruik van drugs en alcohol onderdeel zijn van de Nederlandse samenleving. De wereld van verslavingen houdt echter niet op bij de kantoordeur. Geen werknemer vergelijkt zichzelf met de alcoholist op straat of de junkie bij de methadonbus, maar één op de 20 werknemers heeft last van een verslaving aan alcohol, drugs, gokken, seks of gamen. Dat blijkt uit statistieken van het Ministerie van VWS.

De kans is groot dat je als werkgever een aantal verslaafden in dienst hebt. Is dit erg?

Dat ligt eraan. Veel verslaafden functioneren jarenlang prima op hun werk. Zij laten echter wel een hoger ziekteverzuim zien en hun afhankelijkheid kost het Nederlandse bedrijfsleven jaarlijks naar schatting zo’n een miljard euro aan productieverlies.

Daarnaast heeft verslaving vaak een hoop persoonlijke ellende in haar kielzog, zoals schulden, agressie en relatieproblemen.

Vermoeden alcohol- of drugsverslaving werknemer

Hoe kom je erachter of deze problematiek speelt bij jou op het werk? Jan Annard van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport: ‘Verslaving leeft in de taboesfeer en niet iedereen die gebruikt, is disfunctioneel. Die combinatie maakt het heel lastig een duidelijk beeld te krijgen van wat er speelt. Werkgevers merken het vaak pas wanneer daar directe aanleiding toe is: de bekende fles in de la van het bureau, bijvoorbeeld.’

6 signalen van verslaving op de werkvloer:

Het functioneringsgesprek is een goed startpunt om deze punten aan de orde te brengen en eens te informeren naar hoe iemand privé functioneert of een gesprek te adviseren met de bedrijfsarts.

  1. Hoger ziekteverzuim dan gemiddeld of frequente afwezigheid direct na het weekend;
  2. Vele kleine ongelukjes (ongevalletjes) kunnen een indicatie zijn van grotere problemen;
  3. Een afname van productiviteit en kwaliteit van het werk;
  4. Excessieve drinkers worden vaak kleurenblind;
  5. Klachten van klanten of collega’s;
  6. Sprake van onverzorgd uiterlijk.

>> Lees meer over de 6 signalen van verslaving op de werkvloer in dit artikel <<

Wat kun je als leidinggevende doen voor een verslaafde werknemer?

  1. Voorkomen is beter dan genezen; zorg voor goed beleid. Benoem in het plan wie de vertrouwenspersoon is, wat je aanbiedt aan voorlichting, bewustwording, begeleiding en laagdrempelige hulp. Een open spreekuur bij de bedrijfsarts is bijvoorbeeld een mogelijkheid.
  2. Creëer draagvlak; nog effectiever dan het hebben van helder beleid, is draagvlak te creëren op de werkvloer. Betrek dan ook altijd de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging.
  3. Wees je bewust van de gevaren; als je merkt dat jouw werknemer onder invloed op het werk verschijnt, is dat natuurlijk altijd aanleiding tot actie. Bedenk goed wat de gevolgen kunnen zijn. Het is dan belangrijk om direct het gesprek aan te gaan.
  4. Betrek de bedrijfsarts; verslaving is een ziekte, dus het is raadzaam om de bedrijfsarts of arbodienst snel te betrekken. Helemaal als de verslaafde collega door zijn verslaving het werk niet meer kan doen.

Helpen werkt alleen wanneer iemand zelf wil stoppen

Roken is een van de zichtbaarste verslavingen en de nadelen zijn bekend. Werkgevers die echter stoppen-met-roken-trainingen organiseren voor hun medewerkers zijn vaak teleurgesteld over het rendement. Dit komt doordat – net als de alcoholist – de verslaafde roker pas kan stoppen wanneer hij er zelf aan toe is.

Het denormaliseringsproces rondom roken is wel al jaren in gang: de wettelijk verplichte rookvrije werkplek geeft de roker het gevoel dat wat hij doet niet hoort en dat moedigt aan te stoppen. Annard: ‘Degene die altijd dronken is op een receptie hoeft niet direct een alcoholist te zijn, maar het is misschien wel iemand om een keer een gesprek mee te hebben.’

Het lastige is dat een probleemgebruiker of verslaafde zelf moet onderkennen dat hij een probleem heeft voor hulp effectief kan zijn. Het heeft geen zin hulp te bieden wanneer iemand dit niet wil. Wel kunnen werkgevers hun medewerkers bewustmaken van verslavingsproblematiek en aangeven dat zij weten waar hulp te vinden is.

Wat is het protocol voor alcohol en drugs op het werk?

Annard adviseert bedrijven hun gezondheidsbeleid nog eens onder de loep te nemen. ‘Waarom is het eigenlijk normaal dat wij in Nederland overal alcohol bij schenken? Hoeveel medewerkers stappen doodleuk in de auto na de bedrijfsborrel? Wees eens wat terughoudender met gebeurtenissen met alcohol.’

Wekelijks de nieuwsbrief van Werk en Leven ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

In de hulpverlening spreekt men van een ‘denormaliseringsproces’ voor verslavende middelen. Voor tabak werkt dit al: de roker is inmiddels een paria geworden. Nu de zware drinker nog.

Bronnen: Trimbos instituut, Kerncijfers Verslavingszorg 2011 Stichting IVZ, Nationaal Kompas en Ministerie van VWS

Hoe ga je om met een verslaafde werknemer?

Wanneer ben je een probleemdrinker (excessief drinker)?

Voor vrouwen geldt in dat geval de maatstaf van meer dan zeven standaardglazen alcohol per week en minimaal eenmaal per week vier of meer glazen per gelegenheid.

Bij mannen gaat het om meer dan veertien standaardglazen alcohol per week en minimaal één keer per week zes of meer glazen per gelegenheid.

Je bent een probleemdrinker wanneer dit excessieve drinkgedrag gepaard gaat met lichamelijke, geestelijke of sociale problemen.

Hoe ga je om met alcohol op het werk?

Zorg voor helder alcoholbeleid. Hierin staat omschreven wat je tolereert als het gaat om alcohol op het werk. Wanneer er bijvoorbeeld wel gedronken wordt en wanneer niet. Met een goed uitgewerkt alcohol beleidsplan sta je als manager veel sterker in je schoenen wanneer je iemand op zijn verslaving wilt aanspreken.

Hoe kan ik een verslaafde werknemer herkennen?

Er is sprake van een hoog verzuim, de werknemer is opvallend vaak betrokken bij ongevalletjes. Kleurenblindheid zou een signaal kunnen zijn. De kwaliteit van het werk gaat met sprongen achteruit. Er zijn klachten van klanten en collega’s. De werknemer heeft een onverzorgd uiterlijk.