Omdat we achteloos behaalde successen zien als bewijs van uitmuntende kwaliteit, presteren we zelf ondermaats.
Het is raar. In onze maatschappij hijsen we mensen op het schild die ogenschijnlijk moeiteloos uitblinken in wat ze doen. Zij zijn helden en onze waardering geldt hen veel meer dan mensen die na veel inspanning resultaten boeken. Het is een valkuil waar velen intuimelen. Want mensen die inspanning inferieur achten aan talent, maken nimmer maximaal gebruik van hun potentie. Zelfs, of juist, helden spannen zich enorm in om maximale prestaties te leveren.
Mindset
Het verschil tussen held en sterveling zit verstopt in de mindset. Dat weten we omdat Prof. Carol Dweck ruim 20 jaar onderzoek deed naar het verband tussen zelfbeeld, motivatie en prestatie. Zij stelde vast dat ‘mindset’, onze set van overtuigingen, een heel sterke invloed heeft op onze motivatie. En daarmee bepalend is voor de inzet die we bereid zijn te leveren.
Growth en fixed
Grofweg onderscheidt Dweck de ‘growth mindset’ en de ‘fixed mindset’. De ‘fixed mindset’ kenmerkt zich door de overtuiging dat iemand bepaalde kwaliteiten heeft en dat daar eigenlijk helemaal niets aan te veranderen is. Mensen met een ‘growth mindset’ zijn ervan overtuigd dat alle kwaliteiten verder ontwikkeld kunnen worden.
Effect van de overtuiging
Dweck onderzocht ook de verschillen in hersenactiviteiten tussen beide types. Mensen ongeacht hun mindet zijn even benieuwd naar de resultaten die zij behaalden op uitgevoerde taken. Iedereen heeft dan een hoge hersenactiviteit. Pas na een tijdje als de resultaten van de testjes bekend waren bleek het verschil tussen beide groepen. In extreme mate zelfs. Bij de ‘fixed mindset’ groep nam de hersenactiviteit daarna steil af. Maar bij de ‘growth mindset’ groep bleef de hersenactiviteit op een even hoog actief niveau. Zij bleven alert en uit hun houding bleek dat ze, los van het behaalde resultaat, nieuwsgierig waren naar het ‘waarom’. Waarom deden ze iets, of fout. Mensen met een ‘growth mindset’ blijven leergierig. Door geïnteresseerd te blijven doet deze groep constant nieuwe kennis en vaardigheden op en blijven zij zich inspannen om zich te verbeteren.
Prestaties verbeteren
Het verschil in levenshouding werkt al vroeg door. Mensen met minder talenten maar wel gezegend met een ‘growth mindset’, behalen uiteindelijk betere schoolresultaten, dan de getalenteerden die denken dat talent een gegeven is. Zij gaan gebukt onder hun fixed mindset en geloven dat er veel aan te veranderen valt.
Achter de gefixeerde mentaliteit blijkt een specifieke overtuiging schuil te gaan:“ Inspanning leveren is louter nodig voor hen die talent ontberen”. Dat is echte nonsens. Alsof A. Einstein, J.S. Bach, Robbert Dijkgraaf, Sven Kramer, of extreem talent dan ook, geen enorme inspanning hebben geleverd om zo te excelleren.
Leren zelfvertrouwen
Toch kun je ook als je gebukt gaat onder een fixed mindset wel iets doen. Voortdurend geïnteresseerd blijven in je eigen prestaties en voortdurend zoeken naar de verbetering. Dat is de weg om je eigen vermogens maximaal uit te buiten en tegelijkertijd versterkt het je zelfvertrouwen. Ja zeker, zelfvertrouwen. Want als je blijft denken dat de resultaten van je inspanning je louter ‘overkomen’ en dat je nauwelijks regie kunt voeren op het resultaat, dan zijn je prestaties niets meer dan een grabbelton. De eigen prestaties onderzoeken, je werkwijze aanpassen en dan merken er verbeteringen zijn, dat is één van de pijlers onder ons zelfvertrouwen. Onderzoek dus telkens je successen en missers en je begrijpt beter hoe jij je talenten optimaal kan benutten. Het versterkt zichzelf, zodat je steeds succesvoller en zelfverzekerder wordt
Opdracht aan managers:
Voor leidinggevenden en managers ligt hier een schone taak. Stimuleer al je medewerkers voortdurend te verkennen wat er nog beter kan. Help hen te onderzoeken, welk gedrag tot verbetering kan leiden. Blijf betrokken waardeer openlijk en direct zelfs de kleinste positieve gedragsverandering die je in de praktijk ziet.
En zoek iemand die dat ook voor jou doet.
Lees ook eerdere collumns van Cees Schenk:
- Zo daag je generatie Y uit
-
Het nut van falen
-
De grootste valkuil bij het sollicitatieproces
- Pas op voor tevreden werknemers
