Wie echt geïnteresseerd is in wijn, wil niet alleen mooie wijnen proeven, maar er ook meer over weten. Want waar komt die wijn precies vandaan? Hoe wordt het daar gemaakt, en wat zit er nu eigenlijk precies in? Kortom transparantie.
Toch is het juist transparantie waar het vaak aan schort bij wijn. Vooral als die uit de schappen van een supermarkt komt. Daarom vier inzichten in wijn uit de supermarkt:
1. Waar bestaat de prijs van een supermarktwijn eigenlijk uit?
Wie kijkt naar de opbouw van de prijs van een supermarktwijn van, zeg, zes euro, valt één ding in het bijzonder op. Namelijk dat de wijn zelf eigenlijk bijna niks kost. In de prijs zitten accijns, btw, de logistiek, de marge voor de supermarkt. En van die zes euro is zo’n 2,75 voor de wijnproducent.
Van dat bedrag kan nog eens tussen de 0,50 tot 0,80 eurocent worden afgetrokken voor zaken als de fles, het bottelen, het etiket, et cetera. De rest is winst voor de producent, marketing en, oh ja, ook nog iets voor de wijn.
2. Hoe kan een supermarkt als Aldi de prijs zo laag houden?
Je hoeft geen fan van een supermarkt als Aldi of Lidl te zijn om het een interessant fenomeen te vinden. Niet in de laatste plaats vanwege hun wijnen. Het Duitse opinieblad Focus dook vorig jaar in de wereld van de wijn van supermarkten als Lidl en Aldi.
De invloed van deze prijsvechters is gigantisch. Zo wordt in Duitsland een op de twee flessen wijn gekocht bij een dergelijke goedkope supermarkt, bleek uit cijfers van het Deutsche Weininstitut. Maar hoe kan het dat dergelijke supermarkten relatief redelijke wijnen voor zulke lage prijzen kunnen aanbieden?
Een supermarkt als Aldi, zo verklaart Focus, houdt van constante kwaliteit. De ingrediënten van deze wijnen – basiswijn, druiven en most – worden ingekocht bij producenten uit binnen- en buitenland. Vervolgens wordt de wijn gegist, gemengd en gebotteld. Dit alles gebeurd in de tijd van een maand, volledig geautomatiseerd en in enorme hoeveelheden en dus relatief goedkoop, zonder al te veel arbeid of intensief gepamper van druiven op een wijndomein. Om te zorgen dat de wijn op peil is, worden er vele steekproeven uitgevoerd in het eigen laboratorium.
Omdat de wijnen van een Aldi gemengd worden, staan er geen beschrijvingen van wijngebieden op de fles. Weinig transparantie over de afkomst dus. De druiven komen tenslotte ook niet uit één gebied. Wel staat bijvoorbeeld de druivensoort vermeld. Dat geeft de klant nog enige houvast, dus wel Merlot of Cabernet Sauvignon. Het geautomatiseerde proces houdt bovendien de prijs laag.
3. Hoe verloopt het proces van een typische bulkwijn voor supermarkten zoal?
Een mooi contrast tussen hoe bulkwijn wordt geproduceerd versus de kleinschalige aanpak van het wijn maken is te zien in twee documentaires: A Year in Burgundy en een aflevering van How do they do it over de productie van de Yellow Tail-wijn van de Australische wijngigant Casella. Van Yellow Tail worden gemiddeld 150 miljoen flessen wijn geproduceerd. De wijn wordt geëxporteerd naar ruim vijftig landen, waaronder Nederland. De oogst van de druiven vindt jaarlijks plaats op zo’n 16 duizend hectare.
Dat gaat niet met de hand, maar op hoog tempo met een enorme batterij custom-made oogstmachines. Druiven worden met tonnen tegelijk in containers gedumpt die met ruim zesduizend trucks worden aangevoerd vanuit de omliggende wijngaarden tot tot wel duizend kilometer ver weg liggen.
Eenmaal aangekomen bij familiebedrijf Casella Winery gaan de vrachtwagenladingen druiven rap door de immense fabriek heen, waarbij ze machinaal ontsteeld, gekneusd en geplet worden. De fermentatie vindt plaats in ruim 700 kolossale metalen tanks, die miljoenen liters wijn kunnen opslaan. En wanneer de blend is gekozen, wordt de wijn gemengd vanuit het gigantische net aan pijpen die lopen vanaf de tanks. Om verwarring bij het mengen te voorkomen zijn de pijpen voorzien van namen als de ‘Hulk’ of ‘Iron Man’.
Hoe anders is het beeld uit de documentaire A Year In Burgundy. Daar gaat de wijnmaker zelf met zijn heggenschaar door zijn wijngaard om de wijnranken bij te knippen. En daar worden onder ernstige supervisie de druiven nog allemaal met de hand geplukt. Overigens verklaren de makers van Yellow Tail hun rechttoe-rechtaanaanpak op hun website: ‘Wij geloven dat grote wijnen ook met groot plezier gemaakt moeten worden, zonder de pretentie die gepaard gaat met ingewikkelde wijnregels.’
4. Grote belangen, en dus soms gesjoemel?
Volgens de laatste cijfers van het Londense International Wine & Spirit Research (IWSR) werden er in 2013 wereldwijd 38,4 triljoen flessen wijn geproduceerd. Hiervan is 54 procent rood, 37 procent wit en 9 procent rosé. Het meeste hiervan wordt opgedronken in Europa en de Verenigde Staten. De Amerikanen consumeren het meest, gevolgd door Frankrijk, Italië, Duitsland en als vijfde China.
Volgens trendvoorspellingen zal de wijnconsumptie in Europa eerder afnemen als gevolg van gezondheidskeuzes terwijl China flink doorgroeit. IWSR voorspelt in China zelfs een groei van 25 procent tussen 2014 en 2018. Kortom, de belangen in de wijnindustrie zijn niet mis.
Niet verwonderlijk dus dat er weleens gesjoemeld wordt. Want wat te doen als de oogst slecht is? En kan het eigenlijk allemaal niet goedkoper en simpeler dan met de hand plukken en de druiven met alle liefde omringen om een nog karaktervolle wijn te produceren? Makkelijk traceerbaar of aantoonbaar is gerommel met wijn bepaald niet. Een grammetje suiker om de smaak bij te spijkeren kun je niet aflezen aan de fles.
De Europese Unie heeft wijnen nog altijd uitgezonderd van de verplichting om op het etiket te vermelden wat de ‘ingrediënten’ nu precies zijn. Natuurlijk zijn er wijnen die dat wel allemaal melden. Neem de Domaine les Grandes Vignes Anjou ‘La Varenne du Poirier’. Hier staat elk detail op. Dat mag ook wel, want Jean-Françios Vaillant cultiveert zijn 55 hectare wijn niet voor niets geheel biodynamisch. Er wordt ook geen sulfiet toegevoegd bij de drogere varianten.
Water bij de wijn
In 2011 besteedde het televisieprogramma Keuringsdienst van Waarde diverse uitzendingen aan wijn. Zo was via een kijkersvraag geopperd dat Nuon gedistilleerd water zou verkopen dat gebruikt werd om letterlijk water bij de wijn te doen. Of beter gezegd, dat er in Nederland wijn zou worden ‘gemaakt’ op basis van geconcentreerde most en gedistilleerd water.
Geconcentreerde most is bovendien geeneens alcohol dus er hoeft niet eens accijns over betaald te worden. Dat het niet mag, is zeker. Of het gebeurt? Hoewel de Keuringsdienst van Waarde een eind kwam met zijn bevindingen, kregen de onderzoekers van het programma toch de vinger er niet helemaal achter. De suggestie dat Albert Heijn Huiswijn gemaakt zou zijn uit most en water, werd in ieder geval ten zeerste door de supermarkt van de hand gewezen.
