‘Als je weet welke richting je uit gaat, hoef je alleen maar rechtdoor te lopen’, zo verhaalt een Boeddhistisch spreekwoord. De Romeinse filosoof Seneca verwoordde het zo: ‘Als we niet weten naar welke haven we koers zetten, is geen enkele wind gunstig.’
Waan van de dag
Tijdens mijn trainingen kijk ik vaak in de spiegel van mijn eigen verleden. Toen ik nog ondernemer was besteedde ik veel te weinig tijd aan het ‘waarom’, ‘wat’ en ‘waarheen’ van mijn bedrijf. De waan van de dag dreef me van het ene probleem naar het andere. Maar wat ik waarom wilde doen om wat te bereiken? Dat werd een waas. In de beginjaren, toen wist ik het nog. Ik had het met veel verve opgeschreven in mijn bedrijfsplan. Maar na jaren meegesleurd te zijn door de waanrivier was dat allemaal zo helder niet meer.
Op koers komen
Cursisten uit grote organisaties worstelen met een ander probleem. Naast onderontwikkelde leiderschapskwaliteiten hebben managers te vaak geen idee waarheen hun bedrijven nu eigenlijk onderweg zijn. En dan is het lastig om je mensen op koers te zetten. Vaak is er ergens in het bedrijf wel een lullige slogan of zo maar daar hebben ze weinig aan. Onderzoek bevestigt wat ik bij mijn cursisten zie: maar liefst 55 procent van de managers weet niet welke richting hun organisatie op wil.
Een pijl is natuurlijk de ultieme metafoor als we het hebben over richting. Aan de hand van die pijl noem ik vier factoren die je minstens duidelijk moet hebben om je organisatie te kunnen sturen.
- Het voortbestaan
Die pijl wijst ergens naartoe; naar de toekomst. Hoe ziet de wereld er daar uit? Welke rol spelen wij daar in die wereld? En wat doen wij daar in die toekomst? Hetzelfde als nu, of juist iets anders?
Oftewel: wat is onze wens voor en visie op de toekomst? Dit is een essentieel deel van onze richting. Het is het antwoord op de vraag waarheen we samen onderweg zijn. Het is de bron van de broodnodige inspiratie voor medewerkers, management en directie.
- Het gewenste resultaat
En als we dan ooit in die toekomst aangekomen zijn, welke resultaten willen we dan geboekt hebben? Meer filialen? Minder vervuiling? Hogere klanten- of werknemerstevredenheid? Meer vernieuwende producten? Wat zijn de grote gewenste resultaten voor de gehele organisatie?
- De bestaansreden
Die pijl heeft een basis, ergens in het verleden waar de organisatie ontstond. Het verleden wordt vaak vergeten, maar dat juist erg belangrijk. In dat verleden vind je antwoord op de vragen waarom de organisatie bestaat en waarom de organisatie nu is zoals zij is. In die geschiedenis liggen de successen en flaters van de organisatie; dat verleden vormde wie je nu bent en bouwde je huidige identiteit. Je kunt alleen effectief bouwen aan een toekomstige wij als je weet wie de huidige wij is.
- Het bestaansrecht
Halverwege de pijl vind je De Bedoeling van het heden.* Het is de essentie van de organisatie, hetgeen waaraan de organisatie haar bestaansrecht ontleent. En dus wat de organisatie toevoegt aan haar omgeving. Concreet kun je het zien als een ultracompacte samenvatting van één of maximaal twee korte zinnen.
Verantwoordelijkheid
Ben je directeur of manager? Dan is het jouw taak om te sturen. Directie betekent niet voor niets letterlijk ‘richting’. Denk, mijmer, droom, zoek en vind jouw bron van inspiratie. Zet vervolgens alles op papier voor jezelf. Maar het mag niet in directiekamer blijven liggen, je moet richting geven aan de héle organisatie.
Maak niet de fout om het te vatten in een saaie strategie of een lullige slogan, daar doe je niemand een plezier mee. Het moet inspirerend zijn. Leiderschap heb je ook nodig om die inspiratie te verspreiden onder je mensen. Als een waterval van boven naar beneden cascadeert, zo verspreidt de richting zich van directie naar afdelingen en teams.
En bij elk plateau van de cascade is er een afdeling- of teamleider die een vertaalslag maakt naar de dagelijkse praktijk van die afdeling of van dat team. Want die directievisie heeft een andere betekenis en uitwerking voor de salesafdeling dan voor de ontwikkelingsafdeling. En ze hebben ook allebei een andere bedoeling. En ook de doelen van deze afdelingen zijn verschillend.
Maar ze worden allemaal gevoed door dezelfde bron; de kompasnaald van de directie bovenaan de waterval. En op al die kompassen gidst de naald dezelfde koers.
* De term De Bedoeling is afkomstig van Wouter Hart.
Lees ook de vorige delen van deze serie:
- Stop met het verbeteren van je werknemers
- Wakker de motivatie aan van mopperkonten in je bedrijf
- Dit zijn de ingrediënten voor een gezonde bedrijfscultuur
- Stop met duwen en trekken, start met leiderschap
