Ben je recent nog uitgenodigd voor een huwelijk, dan is er een grote kans dat er op de uitnodiging een kledingvoorschrift stond. Maar op kantoor gelden er steeds minder vaak kledingvoorschriften. Steeds meer bedrijven volstaan met de mededeling dat het personeel ‘representatief voor de dag’ moet komen. Waar komt dit vandaan, en hoe lang zal deze trend zich voort blijven zetten?
In de geschiedenis zijn kledingvoorschriften vaak gebruikt om een gedeelde groepsidentiteit te versterken en om de gelijkheid (en ook de verschillen) tussen de leden van die groep te benadrukken.
Denk hierbij aan Engelse kostscholen waar alle jongetjes en meisjes hetzelfde schooluniform dragen. Of aan uniformen die in het leger werden en worden gebruikt. Deze benadrukken allemaal tenminste één ding: wij werken als een eenheid aan een bepaald doel, zij het een opleiding afronden, of het verslaan van een vijand.
In het geval van zakelijke kleding is dit vaak het behalen van commerciële doelen of het verwezenlijken van de bedrijfsmissie. Het is dan ook niet gek dat kledingvoorschriften ook eeuwenlang de zakelijke arena hebben gedomineerd.
Creativiteit en individualisme
De afgelopen decennia braken we dus duidelijk met het verleden. Voor een deel heeft dit te maken met de snelheid waarmee onze maatschappij en onze banen veranderen. We moeten continu de pas van innovatie bijbenen, en die veranderlijkheid vergt creativiteit.
Creativiteit wordt dus een steeds belangrijkere professionele kwaliteit, die wij kunnen signaleren naar onze collega’s door meer te variëren in onze kledingkeuze. Een gek shirt naar werk dragen kan zo al gauw de indruk wekken dat jij goed in staat bent om ‘out of the box’ te denken – iets wat menig manager aanspreekt.
De andere verklaring is dat individualisme door steeds meer mensen wordt gezien als een deugd, en conformisme daarmee juist als kleurloosheid. Naarmate deze ontwikkeling doorsijpelt in de geest van zowel werknemer als werkgever, zien we dat de gevestigde kledingvoorschriften op losse schroeven komen te staan.
Revenge of the Nerds
Tot slot is er nog de olifant in de kamer: ‘nerds’ hebben het voor het zeggen. En veel nerds zijn nu eenmaal een tikkeltje anarchistisch ingestoken en hebben een broertje dood aan, in hun ogen, overbodige opsmuk. De ‘Mark Zuckerbergs’ van deze wereld dragen het liefste een hoodie – en mensen hebben de neiging om hun voorkomen te spiegelen aan hun rolmodel. Zo ontstaat er ook een ‘top-down’ dynamiek die de zakelijke kledingvoorschriften erodeert.
Dus, heeft het laatste uur geslagen voor zakelijke kleding? Wat tot nu toe buiten beschouwing is gebleven, zijn de psychologische effecten die verschillende kleding op ons kan hebben. En de psychologie biedt hoop voor hen die verknocht zijn aan een goed (mantel)pak.
Abraham Rutchick, professor in de psychologie bij California State University, heeft onderzoek gedaan naar de effecten die zakelijke kleding kan hebben op onze psychologie. Volgens Rutchick geeft zakelijke kleding ons niet alleen een gevoel van kracht, maar bevordert het ook ons vermogen om abstract na te denken, in plaats van gedetailleerd en concreet. Mensen die zakelijke kleding dragen, denken (in zijn woorden) ‘breder en holistisch’.
Voor banen waarbij het van belang is dat je het overzicht behoudt en strategische beslissingen maakt, kan het conformeren aan zakelijke kledingvoorschriften dus zeker een pre zijn.
Ook in de financiële sector kan een abstract denkproces verhinderen dat je impulsieve beslissingen maakt, zegt Michael Slepian van de Columbia Business School. Volgens Slepian helpt het abstracte denken dat wordt bevorderd door het dragen van zakelijke kleding bovendien bij het verwerken van constructieve kritiek op een manier waardoor we het niet persoonlijk opvatten.
De strijd van zakelijke kleding is dus nog niet gestreden. Ja, de ‘nerds’ hebben ‘wraak’ genomen, maar of we binnenkort de eerste hoodies op de Zuidas gaan zien?
