Een bankenunie moet ons uit de eurocrisis trekken. Maar met zo’n unie stijgt de kans juist dat landen hun schuld niet betalen. Huh?!
Afgelopen week haalde ECB-president Draghi niet zijn bazooka uit de kast, maar legde hij nadrukkelijk de bal bij de politici. Een van de maatregelen die de politieke leiders tijdens hun laatste onderonsje in Brussel hebben bedacht is het vormen van een echte Europese bankenunie. Laat ik meteen duidelijk zijn: als echte eurofiel ben ik in principe helemaal voor zo’n bankenunie. Maar, er zijn wel een paar dingen waar we bij het opzetten ervan goed rekening moeten houden schrijft econoom Willem Buiter afgelopen vrijdag in een paper.
Strategisch defaulten
Het klinkt vreemd, maar de creatie van een bankenunie vergroot namelijk de kans dat sommige landen hun schulden niet meer terugbetalen, een zogenoemde strategic default. Dat is wanneer een land zijn schulden misschien wel kan terugbetalen, maar dat om allerlei redenen niet wil. Of een land wel of niet zijn schulden terugbetaalt, hangt af – verrassing (not) – van de kosten en de baten. De baten van een default zijn duidelijk: je verlaagt er je schuldenlast mee. Aan de andere kant ben je daarna een tijd verbannen van de financiële markten. Niemand die nog geld wil lenen aan zo’n onbetrouwbare partij om maar een voorbeeld van de kosten van een default te noemen.
Zwakke eurolanden hebben een specifiek probleem als ze defaulten dat hier belangrijk is om aan te stippen: hun banken hebben heel veel vaderlands schuldpapier in handen. Als dat in één klap waardeloos wordt, stort het bankensysteem in zo’n land in. Tenzij… er een Europese bankenunie is die de banken redt natuurlijk.
Zorgelijke ontwikkeling
Hoe zijn die nationale banken van zwakke eurolanden eigenlijk zo bomvol met zwakke, vaderlandse staatsobligaties komen te zitten? Financiële repressie. Dat klinkt niet fijn, en dat is het ook niet. Wat mij betreft is het een van de meest onderbelichtte maar zorgelijke ontwikkelingen in deze crisis. Overheden zetten hun eigen banken namelijk onder druk om staatsobligaties van het eigen land te kopen en genoegen te nemen met rentes die eigenlijk te laag zijn.
Het goede nieuws is dat de druk op lokale banken om vaderlandse schuld te kopen tegen voorwaarden die eigenlijk niet wenselijk zijn, waarschijnlijk zal verminderen wanneer er een Europese toezichthouder op het bankwezen komt door het opzetten van een bankenunie. Aan de andere kant verwacht Buiter dat met de komst van een Europese bankenunie deze vorm van repressie ook een Europees karakter zal krijgen waar het nu nog een nationale aangelegenheid is. Simpeler gezegd: de druk op Nederlandse banken om staatsobligaties van zwakke eurolanden te kopen zal naar verwachting toenemen.
Kortom: Buiter geeft ons met zijn paper weer stof tot nadenken wanneer we in Europees verband een bankenunie smeden. Verder is zo’n bankenunie natuurlijk slechts een stap in een lange weg die we nog te gaan hebben in het beslechten van de eurocrisis.
