Je kan op verschillende manieren omgaan met hiërarchie op de werkvloer, maar zorg dat je geen allemansvriend wordt.
De hele dag spelen we een statusspelletje met elkaar op de werkvloer. Sommige mensen spelen het met bling-bling en grote auto's, anderen met de hoeveelheid boeken die ze gelezen hebben. Status is een fact of life, ook al doen veel mensen alsof het niet bestaat. In het platte, zogenaamd niet-hiërarchische Nederland hebben we daar een handje van; het ontkennen van de aanwezigheid en het belang van macht en status.
Linking vs. ranking
Status gaat over je positie ten opzichte van de ander. Die positie kun je op twee manieren vormgeven, door linking of door ranking. Linking is non-hiërarchisch en gaat over relaties op gelijkwaardige basis, zoals met je partner of met vrienden. Ranking betekent je positie bepalen (veroveren of consolideren) in de heersende hiërarchie. Ranking bestaat in twee varianten: masculien en feminien. (Voor de duidelijkheid: beide varianten vind je zowel bij mannen als vrouwen.)
Status verhogen of verlagen
Masculiene ranking gaat over dominantie en confrontatie, en probeert de eigen status te verhogen en tegelijkertijd de status van de ander te verlagen. Het is agressief haantjesgedrag, en de hiërarchie is de pikorde. Feminiene ranking is juist conflictvermijdend, en is gebaseerd op de bereidheid je eigen status te verlagen en die van de ander te verhogen. Een voorbeeld is tijdens een presentatie vragen om uitleg over een bepaald punt. Dit verlaagt de status van de vrager, en verhoogt de status van de presentator. Een voorbeeld van masculiene ranking is dat de vragensteller kritiek geeft op de presentator, zodat zijn eigen status omhoog gaat en die van de presentator omlaag.
|
Masculiene ranking |
|
Feminiene ranking |
|
| Eigen status verhogen | Status van de ander verhogen | ||
| Status van de ander verlagen | Eigen status verlagen |
Politiek vs. inhoud
Samengevat: ranking is verticaal, linking horizontaal. Ranking gaat over politiek, linking over inhoud. Beide zijn menselijk, maar het punt is dat je maar met een van de twee strategiëen tegelijk bezig kunt zijn. Een goede manager weet wanneer hij het beste kan ranken of linken – wanneer hij op zijn strepen moet gaan staan of wanneer hij collegiaal een praatje moet maken. Ranking is vaak noodzakelijk in een crisissituatie of bij hoge urgentie. Het project moet nu af, en als leidinggevende moet je direct beslissen hoe je het probleem gaat aanpakken. Linking is belangrijk als je zoekt naar creatieve oplossingen, als je het beste uit je mensen wilt halen. Linking gaat namelijk over het leren kennen van de behoeften van de ander, over vragen stellen en luisteren naar ideeën. Linking is coachend leidinggeven.
Zuivere verhoudingen veel effectiever
Tot zover de theorie. De prakijk is dat veel leidinggevenden de twee door elkaar halen: ze verpakken ranking als linking. Ze doen alsof ze een beste vriend zijn maar ondertussen word de medewerker geacht een kloteklusje voor ze op te knappen. Dat is een teken van zwakte, en in mijn ogen gewoon laf. Maar zo’n allemansvriend willen zijn is ook schadelijk. Het effect van een eenzijdige focus op linking is namelijk dat het vertrouwen binnen je team wordt ondermijnd. Vertrouwen op de werkvloer is voor een groot deel gebaseerd op een helder onderscheid tussen ranking en linking – zodat alle medewerkers weten wat ze wanneer aan je hebben.
Een goede leidinggevende houdt de verhoudingen zuiver. Vriendelijk zijn is iets anders dan iedereens vriend willen zijn.
Zorg dat je eerst de baas bent, en dan pas coach.
Beeld via Flickr.
