Als je nadenkt over de kwaliteiten waarover een goede leider hoort te beschikken, kom je wellicht al snel uit op eigenschappen als charisma, doortastendheid, empathie of zelfverzekerdheid. Wat waarschijnlijk niet als eerste bij je opkomt, is bescheidenheid. Dat is op zich niet vreemd. Sterker nog, in de praktijk blijkt dat narcistische en arrogante leiders – zo ongeveer het tegenovergestelde van een bescheiden leider – een onweerstaanbare aantrekkingskracht hebben.
Onoplosbaar dilemma
Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat we arrogantie zelfs belonen als we weten dat het gepaard gaat met incompetentie. Met andere woorden, zelfs als we weten dat mensen niet zo goed zijn als ze denken, worden we verleid door hun hoogmoed.
Dit is een van de redenen waarom er nog altijd incompetente mannen in plaats van competente vrouwen worden geselecteerd voor leiderschapsrollen. Als een vrouw zich te assertief opstelt, wordt ze namelijk minder aardig gevonden. Bovendien wordt een vrouw niet snel als leiderschapsmateriaal gezien als ze bescheiden, zorgzaam en zelfkritisch is. Een haast onoplosbaar dilemma dus.
Bescheiden leiders doen het beter
Niet als we het nieuwe leiderschap werkelijk eens gaan omarmen, zegt Pim de Morree, medeoprichter van Corporate Rebels. Volgens hem zal bescheidenheid een essentieel onderdeel worden van het nieuwe leiderschap. Uit verschillende studies komt dan ook naar voren dat bescheiden leiders het beter doen dan hun arrogantere tegenpolen.
Zo leiden de eigenschappen die verband houden met bescheidenheid – zoals het vragen om feedback en het focussen op de behoeften van werknemers – tot hogere niveaus van betrokkenheid en werkprestaties bij medewerkers. Bovendien wordt er minder snel schade toegebracht aan teams en organisaties als er bescheiden mensen worden aangesteld voor leiderschapsposities.
Bescheidenheid leidt tot betrokkenheid
Maar wat is bescheidenheid nu eigenlijk precies? Volgens De Morree vinden bescheiden mensen zichzelf niet beter dan anderen, lijden ze niet aan zelfoverschatting en geloven ze in de kennis en ideeën van anderen. ‘Voor leiders is dit een hele belangrijke eigenschap. Als je wilt dat iedereen bijdraagt en zich betrokken voelt, is het essentieel dat je niet denkt dat je alles beter weet’, zegt De Moree.
‘Anders klappen mensen dicht en tonen ze geen initiatief meer. Ook wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat bescheiden leiders meer respect krijgen. Ze hebben meer status en invloed in de organisatie en medewerkers laten meer verantwoordelijkheid en eigenaarschap zien.’
Bescheidenheid laat de ijsberg smelten
Samen met zijn zakenpartner Joost Minnaar zet De Morree zich al jaren in om werk leuker te maken. In het kader hiervan reizen zij de wereld rond om de meest inspirerende organisaties te bezoeken. Door hun ervaringen met zoveel verschillende mensen en bedrijven weten De Morree en Minnaar dat bescheidenheid van cruciaal belang is. Bescheidenheid kan de iceberg of ignorance doen smelten, stellen zij.
Deze metafoor houdt in dat veel leiders nauwelijks weet hebben van de echte problemen die binnen een organisatie spelen. Zij zijn, met andere woorden, alleen op de hoogte van het topje van de ijsberg. Het tonen van bescheidenheid is de oplossing. ‘Hoe voor de hand liggend het ook klinkt, veelvuldig in contact staan met de frontlinie lijkt een te weinig gebruikte sleutel tot succes. Voor leiders op alle niveaus helpt dit soort bescheidenheid het ijs te breken, voordat hun Titanic een ijsberg raakt.’
Hiërarchie
De Morree en Minnaar komen tijdens hun reizen regelmatig voorbeelden tegen van hoe het vooral níet moet. ‘Dit zijn wel extremen hoor, maar je kan hierbij denken aan aparte kantines en ruimtes voor de leidinggevenden. Op die manier meng je je als leider dus niet onder je medewerkers’, zegt De Morree.
Een ander voorbeeld kwamen zij tegen bij een grote autofabrikant in Duitsland. ‘De medewerkers werden ingedeeld in een categorie van één tot en met zes, op basis van hun positie in de hiërarchie. Bij elke categorie hoorde een gekleurde sticker die ze op de vooruit van hun auto moesten plakken. Deze sticker bepaalde waar de medewerker mocht parkeren.’
Extreme hiërarchie
Hoewel zo’n extreme hiërarchie niet meer zo heel vaak voorkomt, zijn er nog steeds leiders die zichzelf letterlijk en figuurlijk boven hun ‘ondergeschikten’ stellen. ‘Dit zien we helaas nog te vaak. Deze leiders sluiten zichzelf als het ware op in hun kamer en begeven zich bijna nooit op de werkvloer’, aldus De Morree.
Als je wil voorkomen dat medewerkers het idee hebben dat je ongeïnteresseerd en afstandelijk bent, zal je dus wat meer bescheidenheid aan de dag moeten leggen. Dit kan volgens De Morree op een aantal manieren:
1: Kom je kantoor uit
Kom uit die kamer en begeef je tussen de mensen. Door je gelijkwaardig op te stellen, leer je ook wat er allemaal speelt op de werkvloer.
2: Vraag om feedback
Vraag de mensen wat ze vinden van jouw functioneren. Is er ruimte voor verbetering? Zo laat je zien dat je openstaat voor de mening van je medewerkers.
3: Weg met statussymbolen
Voor de leiders die echt verandering willen brengen, is het afschaffen van statussymbolen noodzakelijk. Voorbeelden zijn een eigen parkeerplek of een kantoor op de bovenverdieping met mooiere vloerbedekking en mooiere kunst dan op de andere verdiepingen.
4: Be aware of the HiPPO
HiPPO staat voor Highest Paid Person’s Opinion. Bedrijven die bescheidenheid willen promoten, kunnen hun mensen bijvoorbeeld aanraden om tijdens een vergadering niet uitsluitend te luisteren naar de mening van de leidinggevende (de HiPPO) maar naar de inhoud van het gesprek.
Kijk ook eens naar de TED Talk ‘The best teams have this secret weapon’ van Adam Grant:
