Vertrouwen is goed, controle beter, is een veelgehoorde uitspraak in managementland. Podiumauteur Luc Timmers betwijfelt of deze filosofie wel effectief is.
U kent ze vast wel, die, veelal net aan een nieuwe baan begonnen, lijnmanagers die hun eigen levensfilosofie meenemen als leidraad voor hun managementstijl en bestuur-gedrag. “Het kan altijd beter” (ja, nogal wiedes, anders was hij overbodig). “Het wat en wanneer bepaal ik, het hoe bepalen jullie”, daarmee maximale en dus motiverende vrijheid binnen strakke kaders suggererend. Maar eigenlijk zegt hij dat ook hij niet weet hoe hij het wat, dat altijd gaat over meer en/of minder, en het wanneer, dat altijd eerder is dan mogelijk, moet realiseren en het dus maar aan zijn medewerkers overlaat, zodat hij die naderhand de schuld kan geven.
Personeel blijven controleren
Een golden oldie onder die filosofieën is “Vertrouwen is goed, controle is beter”. Deze wordt niet direct bij binnenkomst door de nieuwe lijnmanager gestipuleerd, maar komt plotsklaps op tafel na de eerste managementteamvergaderingen, voortgangsrapportages, klantklachten, koffieautomatenroddels en ondernemingsraadvergaderingen. Want de daaruit opgedane informatie strookt niet geheel, of beter gezegd geheel niet, met de hem voorgeschilderde werkelijkheid tijdens zijn sollicitatiegesprekken en eerste weken van persoonlijke kennismakingen, waarin iedereen die hij sprak hem én van harte welkom heette én het gevoel gaf dat hij totaal overbodig was omdat ook zonder hem alles op rolletjes liep. En hoe onwaarschijnlijk ook, het is altijd slechter dan verondersteld, nóóit beter.
Dus daar waar de nieuwe lijnmanager aanvankelijk nog dacht dat hij wel iedereen kon vertrouwen, net zoals zij hém kunnen vertrouwen, slaat de stress toe en schiet hij in de kramp van ‘dan maar controleren’. Want hém zal niet overkomen wat zijn voorganger wel gebeurde: dat zíjn baas dacht hém te kunnen vertrouwen totdat bleek dat de door middel van concernconferenties, monthlybusinessreviews, customersatisfactionsurveys, dinerdiffamaties en centrale ondernemingsraadvergaderingen opgedane informatie niet helemaal strookte, of beter gezegd geheel niet strookte met de hem door de vorige lijnmanager voorgeschilderde werkelijkheid.
Controle werkt niet
Dat controle ook niet zal helpen, hebben al zijn voorgangers en hun noodgedwongen vertrek al vele malen bewezen. Dat controle alleen maar leidt tot het nog beter leren verbergen van de niet-gewenste waarheid door hén die gecontroleerd worden omdat er sancties staan op die waarheid, dat weet de lijnmanager ook wel. Want ook hij heeft het rapporteren van ‘transparante’ gewenste-onwaarheid en verborgen leugens aan zíjn vertrouwen-is-goed-controle-is-beter-baas tot ware kunst verheven.
De “vertrouwen is goed, controle is beter” filosofie is alleen top-down te gebruiken. Bottom-up zou je het kunnen zeggen, maar een medewerker die bij zijn lijnmanager binnen stapt en zegt: “Natuurlijk vertrouw ik jou, maar ik kom je toch maar even controleren” zet zeer waarschijnlijk zijn relatie met die lijnmanager enigszins onder druk. Terwijl de Enrons, Albert Heijns, Dexia’s en alle rest van de huidige financiële crisis toch écht veroorzaakt zijn door al die managers die tegen hun medewerkers, consumenten en kiezers zeiden “controle is niet nodig, vertrouwen is voldoende”.
Wantrouwen, controle of vertrouwen?
De filosofie “vertrouwen is goed, controle is beter” is een leugen op zich. Want het is geboren uit wantrouwen. Maar ja, welke lijnmanager durft zo eerlijk te zijn en te zeggen “ik wantrouw jullie, dus ga ik alles wat jullie doen en zeggen controleren”? Da’s niet goed voor het algehele vertrouwen, dat weet toch iedere beetje manager. Eigenlijk zou die filosofie moeten luiden: “Wantrouwen is slecht, controle is beter”. Kijk, dát begrijpt iedereen: natúúrlijk willen wij niet dat hij ons gaat wantrouwen, dus natúúrlijk moet hij, om dat te voorkomen, ons controleren.
Om ten slotte tot de conclusie te komen dat de échte filosofie precies ligt tussen “Vertrouwen is goed, controle is beter” en “wantrouwen is slecht, controle is beter”: namelijk “Vertrouwen is goed, wantrouwen is beter”. Alleen jammer dat dit geen filosofie is, maar de werkelijkheid.
Eerdere bijdragen:
- Afspraken zijn onhaalbaar voor manager
- De macht van de manager
- Lang leve de bemiddelingsbureau's voor interimmers
Over de auteur:
Dit Podiumartikel is geschreven door Luc Timmers, verandermanager bij grote (ICT) commerciele bedrijven en overheidsorganisaties, en auteur van onder meer De Lijnmanager en het boek De interimmanager als vriendelijke beul.
Over het podium:
Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek 'Het beste van MT Podium.'
