Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

De nuchterheid regeert

Ondanks de sombere berichten over crisis in de IT-sector, investeren bedrijven nog wel degelijk in soft- en hardware. Vooral kortlopende projecten die snel resultaat opleveren doen het goed.

Kommer en kwel: dat is het beeld van de IT-sector dat op dit moment uit vrijwel alle krantenkolommen opstijgt. Bedrijven investeren niet meer in computers en software, nu de internetrevolutie een gigantische luchtbel is gebleken. En dus moeten IT-bedrijven de broekriem aanhalen. Bij dienstverlener Aino hebben de IT'ers hun leasewagen al moeten inleveren, CMG zette 109 werknemers als uitzendkrachten op straat en IBM moest wereldwijd zelfs ruim 15.000 mensen laten gaan. Dergelijke berichten lijken slechts ruimte te laten voor één conclusie: de IT-sector bevindt zich in het diepste dal sinds begin jaren negentig.

Toch is dat niet het volledige beeld. Het Amerikaanse zakenblad BusinessWeek berekende dat de IT-sector als geheel sinds 1995 gegroeid is met 125 procent. Bedrijven als Intel en Sun Microsystems hebben hun omzet sinds dat jaar altijd nog verdubbeld, Microsoft zelfs verviervoudigd. En Cisco Systems kwam in 2001 – het jaar van de dramatische afschrijving van inventaris – toch nog uit op een omzet van 5 miljard dollar, een verachtvoudiging ten opzichte van 1995. Bovendien: niet alle sectoren van de IT-industrie worden even hard getroffen. De dienstverleners moeten rake klappen incasseren, maar de omzet in de bedrijfssoftware groeit volgens de onderzoeksbureaus nog steeds.
Bedrijven investeren dus nog wel degelijk in IT, zeker in Nederland. Deels omdat projecten nu eenmaal reeds lopen en 'de stekker eruit' een enorme kapitaalvernietiging zou betekenen. Deels ook omdat bedrijven nog wel degelijk profijt denken te kunnen trekken uit hun investeringen. Uit gesprekken met verkopers van vier softwarehuizen (zie verderop in deze special) wordt echter duidelijk dat bedrijven geen mega-projecten meer te vergeven hebben.

Enterprise resource planning (erp) voor het hele bedrijf, daar wordt nauwelijks meer om gevraagd. Hun klanten investeren in kleine projecten die snel resultaat opleveren. Dus als de salesafdeling met behulp van een simpel crm-programmaatje meer klanten denkt te kunnen binnenhalen, dan lukt het vaak nog wel om daar ergens een potje voor te vinden.
Dat verklaart meteen waarom de IT-consultants (de urenschrijvers) het zo moeilijk hebben. Zij zijn gebaat bij complexe implementaties, waarbij de hele organisatie ook nog eens op zijn kop wordt gezet. Bij dergelijke projecten is nauwelijks te voorzien of ze zullen slagen en daar branden bedrijven zich maar liever even niet aan. Ze willen snel resultaat zien, en dat betekent: keep it simple. Als een project zich niet in zes maanden terugverdient, begin er dan maar liever niet aan, zo luidt het advies van onderzoeksbureau IDC. Daar komt bij dat de software zelf de laatste jaren eenvoudiger is geworden en de gebruiker slimmer. De software is via internet toegankelijk, gebruikersvriendelijker en makkelijker te integreren in bestaande systemen. En gebruikers die niet met de computer kunnen omgaan bestaan nauwelijks meer.

Mythisch

Onderzoeksbureau Gartner heeft een interessant model ontwikkeld voor het verloop van hypes. Elke hype begint volgens Gartner met een technology trigger, een uitvinding of een ontwikkeling die plotseling een wereld aan mogelijkheden opent. Voor internet was dat bijvoorbeeld de uitvinding van de browser. Dan staat er een groep early adaptors op, die de technologie gaan gebruiken en er een mythische sfeer omheen creëren. Dat roept het verlangen op bij een grote groep volgers om vooral niets te missen en die creëren de hype, een piek van opgeblazen verwachtingen of peak of inflated expectations, zoals Gartner dat noemt. Maar dan gebeurt er iets, zoals het inzakken van de dotcom-aandelen, waardoor de lucht uit de hype stroomt en we in de 'trog van teleurstelling' (trough of disillusionment) belanden. Daar zitten we nu, volgens Gartner. De volgende fasen zijn de 'helling van verlichting' (slope of enlightenment) en uiteindelijk de 'hoogvlakte van winst' (plateau of productivity).

Natuurlijk moeten we bij dergelijke voorspellingen de zoutbus flink hanteren. Maar omdat de verklaring die Gartner geeft voor het verloop van hypes zo plausibel klinkt, kunnen we er toch niet helemaal omheen. Pas op het moment dat grote groepen gebruikers de nieuwe technologie leren kennen en gaan gebruiken, levert het voordelen op. Wie moet je bellen als jij de enige bent die een telefoon bezit? Wat heb je aan een elektronisch handelssysteem als je leveranciers nog geen internetaansluiting hebben?
Volgens de voorspelling van Gartner gaat e-business pas vanaf 2007 echt winst opleveren. Dan is e-business ingebed in het bedrijfs-DNA. Tot die tijd zal er dus nog flink geïnvesteerd moeten worden, geëxperimenteerd, zullen er nog veel projecten mislukken en bedrijven over de kop gaan.

De vooruitzichten voor softwarebedrijven zijn dus niet ongunstig, hoewel hun verkopers nu wel aan de bak moeten. Ze zullen moeten laten zien waar de winst zit, de return on investment. En ze zullen hun klanten toch ook wel moeten overhalen om te investeren in technologie die nog niet direct voordeel oplevert, maar pas over een paar jaar. Ze kunnen daarbij wijzen op een aantal voorlopers, zoals de Bank of Scotland of Dell, die dankzij een technologische voorsprong marktaandeel pakken op hun directe concurrenten. Nee, het zijn niet de dotcom-bedrijven die de gevestigde orde omver zullen werpen, dat doen bestaande, maar innovatieve bedrijven.

Gereedschapskist

Overigens is de situatie niet voor alle softwarebedrijven even rooskleurig. Larry Ellison, de spraakmakende ceo van Oracle, heeft de strijd om de rijkste man ter wereld te worden definitief verloren van aartsrivaal Bill Gates. Hij was Gates op een paar miljard genaderd, maar doordat de waarde van zijn aandelen dramatisch is gekelderd (90 procent ten opzichte van hoogtepunt in juni 2000), daalde zijn vermogen naar een schamele 22 miljard.
Deze zomer moest Oracle een omzetdaling bekendmaken van 11,8 procent over het fiscale jaar dat eindigde in mei. Oracle's ooit dominante positie in de database-markt wordt bedreigd door IBM en Microsoft. En de introductie van een e-business suite, een gereedschapskist waarmee bedrijven die database kunnen aanwenden om klanten te volgen of transacties te verwerken, verliep allesbehalve vlekkeloos.

Natuurlijk, het is de recessie. Bedrijven houden de hand op de knip en hebben nu even geen belangstelling meer voor de prachtige software van het bedrijf uit Redwood. Maar toch lopen concurrenten als SAP en PeopleSoft veel minder harde klappen op dan Oracle. Het laatste bedrijf heeft onder aanvoering van de oud-Oracle man Craig Conway zelfs een opmerkelijke comeback gemaakt en zich veilig genesteld in de top-3 van makers van bedrijfssoftware. En SAP wint naar eigen zeggen flink marktaandeel ten opzichte van de concurrentie.
"Oracle heeft twee jaar geleden een principiële fout gemaakt," analyseert de Europese baas van concurrent SAP Leo Apotheker. "Ze zijn hetzelfde gaan doen als wat SAP jaren eerder deed met R3. Dat wil zeggen dat als een bedrijf hun software aanschaft, ze alles op Oracle moeten draaien. Maar de tijden zijn veranderd: internet is een open netwerk. Wij hebben gekozen voor losse modules, zodat een bedrijf zijn eigen maatwerkpakket kan samenstellen. Ik denk dat deze strategie de juiste was, want wij winnen marktaandeel."

Tot overmaat van ramp ligt Oracle in de VS ook nog eens onder vuur vanwege zijn keiharde verkoopmethoden. Het bedrijf zou de staat Californië software en diensten hebben verkocht ter waarde van 41 miljoen dollar die het nooit zal gebruiken. Hoewel het erop lijkt dat Oracle niets te verwijten valt en dit vooral een politieke affaire is, veel bedrijven en overheden in de VS hebben hun buik vol van de agressieve software vendors van met name Oracle. De negatieve publiciteit schaadt hoe dan ook de omzet. Om het tij te keren en zijn verkopers af te remmen, heeft Larry Ellison al een wijziging doorgevoerd in het beloningssysteem. De zogenoemde accelerators, waarmee de verkopers extra werden beloond als ze hun targets overschreden, zijn afgeschaft.

Parel

Ook een andere voormalige ster van bedrijfssoftware, het Nederlandse Baan, vergaat het niet goed. Het verhaal is bekend: ooit de parel van de Nederlandse IT-industrie, maar in de problemen geraakt door gesjoemel met de omzetcijfers (toen al!). Onder de vleugels van Invensys zou een doorstart moeten worden gemaakt, maar volgens de concurrenten komt Baan zelden meer voor op een shortlist. Het bedrijf teert nog op een handjevol trouwe klanten, maar veel toekomst lijkt Baan niet te hebben.
Zoals Baan zijn er vele: Ariba, Commerce One, I2. Ooit de sterren van e-business, nu noodlijdende niche-spelers. Op zich is dat een logische ontwikkeling. In onzekere tijden willen bedrijven zakendoen met gevestigde namen. Dat geldt zeker voor software: je wilt er zeker van zijn dat je nog jaren achtereen upgrades kunt kopen en niet over een paar jaar naar een ander systeem moet overstappen. En wie vertrouw je je bedrijfskritische systemen dan eerder toe: het dit jaar dertigjarige SAP uit het degelijke Duitsland of een hip softwarebedrijfje dat als een komeet in twee jaar tijd vanuit het niets omhoog schoot?

Met argusogen kijken ze bij SAP trouwens naar de verrichtingen van een andere grootmacht. Microsoft, dat zich vorig jaar al versterkte met het Amerikaanse Great Plains, kocht onlangs het Deense erp-bedrijf Navision. Daarmee krijgt de .Net-strategie steeds meer vorm en wordt Microsoft een serieuze partij in de bedrijfssoftwaremarkt. Dit najaar wil het bedrijf uit Redmond zijn eigen crm-modules op de markt brengen en onlangs kondigde Microsoft aan 5000 mensen aan te zullen nemen. Kortom: als een mammoet als Microsoft beweegt, houden reuzen de adem in.
Toch hoeft SAP zich niet direct zorgen te maken voor zijn bestaande markt, bezweert Willem Blanken van Microsoft. Microsoft zal niet snel complete fabrieken automatiseren, SAP's belangrijkste markt. Het richt zich met de beide overnames veel meer op het mkb, bedrijven die veelal nu alleen maar een spreadsheetje hebben. Dat is weliswaar de groeimarkt, zoals ook SAP heeft ingezien, maar meerdere partijen kunnen daarvan profiteren en ze kunnen elkaar zelfs versterken door gezamenlijke een nieuwe markt te ontwikkelen. Veel meer zorgen moet Oracle zich maken, want Microsoft zet fors in op databases en servers.

Worteltjes

Dat de kapper en de groenteboer nu ook netconnected raken, is een bevestiging van de trend zoals door Gartner geschetst. Pas als de groenteboer zijn worteltjes en boontjes via internet bestelt en niet meer naar de veiling hoeft, profiteert groothandelaar The Greenery volop van zijn investeringen in een online veilinghuis. De transactiekosten gaan naar beneden, de markt wordt bovendien transparanter en daardoor kan de groenteboer zijn groenten een dubbeltje per kilo lager prijzen. Uiteindelijk komt een deel van die winst weer bij de consument terecht, die besteedt dat weer aan extra luxe, aardbeien bijvoorbeeld, en daar profiteert de hele economie weer van.

Alleen: 50.000 mkb'ers bewerken is een stuk lastiger dan de top-100 van Nederlandse grootste bedrijven. 50.000 salespitches, 50.000 kleine implementaties, 50.000 keer vragen beantwoorden van ondernemers die niet gewend zijn met computers om te gaan. De softwareverkopers moeten dus aan de bak. De helling van verlichting is een stuk minder steil dan die naar de piek van hoge verwachtingen, maar menig wielrenner heeft zich het snot voor ogen gereden op een vals plat.  

De spelers

Bij wie kunt u waarvoor terecht? Inmiddels zeggen alle leveranciers van bedrijfssoftware – met uitzondering van Siebel, dat zich blijft concentreren op crm – dat ze uw gehele bedrijfsvoering kunnen automatiseren en u ook kunnen verbinden met de rest van de wereld. Software die dat niet doet, prijst zichzelf ook al bij voorbaat uit de markt, want sinds de komst van internet bevindt geen bedrijf zich meer op een eiland.
SAP blijft op de markt voor bedrijfssoftware de nummer 1, dankzij zijn sterke basis in erp-software, het hart van de onderneming. Oracle is een goede tweede, maar Peoplesoft en in mindere mate JD Edwards rukken op. Evenals Microsoft, dat na de desktop nu ook de bedrijfsprocessen in het mkb wil domineren. En ja, Baan, die komt eigenlijk niet meer tegen.  

Marktaandeel softwarebobo's

SAP 32 %
Oracle 15 %
Peoplesoft 10 %
JD Edwards 4 %
Overig 39 %

Bron: AMR Research  

Wie biedt wat?

Productieplanning personeelszaken klantbeheer ketenintegratie
SAP + + + +
Oracle + + + +
PeopleSoft + + + +
JD Edwards + + + +
Siebel +
Microsoft +*

*dit najaar verwacht
marktwaarde** omzet** winst 2001**
Microsoft – 265.768 – 28.365 (+12,1)' – 7.829
Oracle – 52.104 – 9.673 (-10,9) – 2.224
SAP – 23.833 – 6.534 (-1,2%)" – 517
PeopleSoft – 5020 – 2.073 (+1,3) – 191
Siebel – 4.048 – 2.048 (-19,7) – 254
JD Edwards – 1551 – 874 (-3,0) -179

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

**in miljoenen dollars
'boekjaar eindigt op 6-2002
"boekjaar eindigt op 5-2002

Bron: Quicken.com