De wereld is complex en het kapitalisme zit vol zeepbellen. Gelukkig doorgrondt George Soros de geheimen.
Hij schreef er een heleboel essays over en wijst ons daarmee ‘de weg uit de financiële crisis’.
Bescheiden is Soros niet. Hij kent de weg uit de financiële crisis. Maar anders dan veel andere profeten, hoeft hij ook niet bescheiden te zijn. Als manager van zijn eigen hedgefonds speculeerde hij in 1992 hoogstpersoonlijk het Britse pond uit het pre-euro wisselmechanisme. Hij verdiende er één van zijn 22 miljard euro mee. Het bracht hem in de top 50 van rijkste mensen ter wereld. Hij toonde zich slimmer dan de rest van de financiële wereld en dus is het nog steeds zo dat als Soros spreekt – of schrijft – wij de moeite nemen om te luisteren. Soros is medearchitect van de haute finance. Hij exploiteerde de structurele zwakheden ervan met succes.
Zwakheden
Ook nu ziet hij tal van structurele zwakheden in de manier waarop zowel in de VS als in Europa op de crisis wordt gereageerd. Zwakheden die – deze keer niet door hemzelf – zeker geëxploiteerd gaan worden. Doordat hij paralellen ziet tussen de patronen van de subprime crisis in de VS en de manier waarop de eurocrisis zich ontwikkelt, leert hij ons lessen.
In zijn laatste boek ‘De weg uit de financiële crisis’ bundelt hij vele essays die tussen 2008 – na de val van Lehman – en november 2011 (vooral) in de Financial Times verschenen. De verzameling is het constante real time commentaar op de manier waarop politici reageerden op de crisis. En dat doen ze niet goed. De crisis smeult maar door en vooral in de eurozone gaat het keer op keer mis. Het gelijk van Soros daarmee bewijzend. Want ere wie ere toekomt, hij heeft een theorie over zeepbellen die verassend goed past op de werkelijkheid van de laatste jaren.
Politiek filantroop
George Soros werd in 1930 geboren als György Schwartz en groeide op in het Esperanto, de taal die alle Babylonische spraakverwarringen zou uitbannen. Soros overleefde de oorlog ondanks zijn Hongaars- Joodse achtergrond en week in 1946 uit angst voor de Russen uit naar Engeland. Soros is een erkend criticaster van het ongebreideld marktkapitalisme, maar buit het tegelijkertijd uit. In 2007 verdiende hij 2,9 miljard dollar.
Soros verwierf faam als politiek gemotiveerd filantroop. Al in 1979 financierde hij zwarte studenten die het aandurfden om te studeren aan de universiteit van Kaapstad, verder steunde hij de democratische bewegingen als Charta 77 in het Oostblok. Hij is één van de grote financiers van het anti-corruptie initiatief Transparency International. Hij ligt regelmatig overhoop met de rechtsere republikeinen in de VS.
Studententijd
Makkelijk is het denken van Soros niet. Maar wel de moeite waard voor iedereen die de kranten leest en zich maar blijft afvragen hoe het kan dat de financiële wereld ontbrandde en dat de crisis maar aanhoudt. In zijn verklaring valt Soros terug op het begrip reflexiviteit. Het is zijn bijdrage aan de economische wetenschap en dateert uit zijn studententijd. Het vergt enige inspanning om hem te volgen, maar het is de moeite waard. Soros stelt dat economische actoren – handelaren en overheden die actief zijn op de financiële markten – tegelijkertijd twee verschillende rollen spelen. De eerste is wat hij de cognitieve functie noemt. In die rol proberen we te begrijpen wat er gebeurt. In de tweede rol probeert iedereen de situatie te beïnvloeden, of in het geval van de handelaren, ervan te profiteren. Dat is wat hij de causatieve (of manipulatieve) functie noemt. In het gangbare denken zijn dit rollen die niet met elkaar interfereren en ‘objectief’ zijn. Soros meent dat die rollen bij uitstek invloed op elkaar hebben. Sterker nog, dat die vaak gelijktijdig worden ingevuld en dat die elkaar in een soort lus aanjagen (de reflexivitei)t. Het is de ultrakorte samenvatting van de geboorte van elke zeepbel in de kapitalistische wereld. De financiële crises zijn in zijn ogen vooral een serie imploderende zeepbellen. Zeepbellen die allemaal een vergelijkbare opbouw en verloop kennen. Het verhaal van Soros is complex maar verhelderend.
Uitweg
Gelukkig is het boek geen wetenschappelijke verhandeling die zich op dit hoge abstractieniveau blijft bewegen. Het zou het voor de geïnteresseerde leek onleesbaar maken en dat is het zeer zeker niet. Enige basiskennis is prettig, maar anders leest de verzameling als de zo broodnodige kritische voetnoot bij de hectische geschiedenis van de laatste vier jaar. Dat maakt de verzameling boeiend. Het is een stuk recent verleden dat we nog niet begrijpen. Soros begrijpt er meer van dan de meeste van ons en presenteert tussendoor ook het essay waarin hij in zeven stappen de euro redt. Kern van die definitieve redding en de weg uit de crisis is de politieke wil om de euro te redden en de invoering van een eurobond. Zijn oplossing: de door Nederland en Duitsland afgewezen Eurobonds.
Lees ook:
- De eurolessen van George Soros
- Volg de eurocrisis zelf met deze 6 cijfers
-
De beste businessboeken voor de zomer
