Je zou denken dat mensen die hun baan leuk vinden ook graag elke ochtend naar hun werk gaan en dat mensen die niet tevreden zijn met hun werk elk excuus aangrijpen om zich nog een keer om te draaien in hun bed.
Toch wordt dit nergens door onderzoek bevestigd en wordt er slechts een hele zwakke link gevonden tussen aanwezigheid en werkplezier. Een andere factor bleek een veel sterkere voorspeller of mensen al dan niet aanwezig zijn op hun werk: schuldgevoel over het teleurstellen van iemand anders.
In de paper: Clarifying the Link Between Job Satisfaction and Absenteeism: The Role of Guilt Proneness bestudeerden onderzoekers Rebecca Schaumberg en Francis Flynn, allebei verbonden aan Stanford, 344 medewerkers verspreid over 7 callcenters van een groot telecomconcern in het midwesten van de Verenigde Staten.
Schuldgevoel
De medewerkers moesten een vragenlijst invullen over het plezier dat ze in hun werk hadden en ze deden een test om te kijken hoezeer ze geneigd waren zich schuldig te voelen. Daarna werd hun verzuim bijgehouden.
De onderzoekers zagen dat bij medewerkers die zich niet snel schuldig voelden, hun werkplezier zich negatief verhield tot hun verzuimcijfers; als ze plezier hadden in hun werk, kwamen ze opdagen. Bij mensen die zich wel snel schuldig voelden, had werkplezier geen enkele invloed op het feit of ze wel of niet aanwezig waren. Ofwel, mensen die zich snel schuldig voelen, komen naar hun werk of ze het nou leuk vinden of niet.
Niet specifiek
Bij het schuldgevoel gaat het er niet om dat mensen zich schuldig voelen naar een bepaald persoon, hun baas, partner of collega. Het gaat om hun neiging zich schuldig te voelen over bepaalde zaken, over dingen die ze niet hebben gedaan, of ze anderen hebben teleurgesteld. Het is een abstract gevoel dat zich richt op het teleurstellen in zijn algemeenheid.
Dus hoewel de term schuldgevoel een negatieve lading heeft, kan het werkgerelateerd juist positief uitpakken. Eerdere onderzoeken wezen uit dat mensen die zich snel schuldig voelen meer betrokken zijn bij organisaties en beter scoren als leiders.
Schuld en schaamte
Het is wel belangrijk om onderscheid te maken tussen schuld en schaamte. Het grote verschil tussen deze twee emoties is dat schuldgevoel draait om een daad, terwijl schaamte focust op de persoon zelf. Iemand die zich schaamt, trekt zich terug of haalt juist uit naar collega’s. Iemand die zich schuldig voelt, zal proberen het probleem dat hij voor zijn gevoel veroorzaakt heeft proberen op te lossen.
Maar wie wat met deze inzichten wil doen, begeeft zich op glad ijs, waarschuwen de onderzoekers. Het werkt dan namelijk weer niet om medewerkers zo te manipuleren dat ze zich schuldig gaan voelen. Dat veroorzaakt juist het tegenovergestelde.
