Aan adviezen voor aspirant leiders geen gebrek. Een veelgehoorde is: als je een succesvolle leider wilt zijn, moet je zorgen dat mensen je zien als een leider. Kim Peters en Alex Haslam trekken die uitspraak in twijfel in Harvard Business Review. Er is niet alleen weinig bewijs dat leiders werkelijk buitengewone mensen zijn, er is zelfs een reële mogelijkheid dat aspirant leiders juist door hun bijzonderheid te benadrukken hun leiderschapscapaciteiten om zeep helpen. Je leiderschap is maar zo effectief als je vermogen om je volgers aan je te binden, zeggen Peters en Haslam.
In andere woorden: leiderschap is een proces dat ontstaat uit de relatie tussen leiders en volgers die zich bij elkaar betrokken voelen als onderdeel van dezelfde groep. Een leider is effectiever als hij zich toont als een van ons, omdat hij onze waarden, zorgen en ervaringen deelt en het belang van de groep boven zijn eigen belangen stelt. Beter dan te proberen erbovenuit te steken kan hij zich tonen als iemand die met en voor het team wil werken.
Royal Marine
In een recent paper onderzochten Peters en Haslam dit onder 218 rekruten van de Royal Marine. Hun onderzoeksvraag was of rekruten die door andere rekruten beschouwd werden als goede leiders zichzelf vaker zagen als natuurlijke leiders (met de vaardigheden en capaciteiten om te leiden) of als volgers (die zich meer bezighielden met het gedaan krijgen van dingen dan hun zin te krijgen).
Ze volgden de rekruten in een zware, 32 weken durende elitetraining aan het eind waarvan ze door elkaar en hun commandanten beoordeeld werden op hun leiderschapscapaciteiten. In lijn met bovenstaande bleken dat rekruten die zichzelf als leiders zagen, hun kameraden niet hadden weten te overtuigen. Juist de rekruten die zichzelf zagen en gedroegen als volgers, kwamen uiteindelijk naar voren als leiders. Wie wil leiden, moet eerst volgen, lijkt het.
Maar, en nou komt het, wie die zich gedroegen als leiders werden door hun bevelhebbers wél meer gezien als rekruten met leiderschapspotentieel. Dit suggereert dat hoe een goede leider eruit ziet sterk afhangt van vanaf waar je kijkt – wie onderdeel uitmaakt van een team en de mogelijkheid heeft om zelf te ervaren hoe teamgenoten elkaar weten te beïnvloeden, blijkt het leiderschap op te merken van wie zichzelf ziet als volger. Wie daarentegen buiten de groep staat, laat zich meer leiden door algemene ideeën van hoe een leider eruit moet zien.
Dit fenomeen zegt veel over de dynamiek van leiderschap, en verklaart voor een deel waarom leiders die door een onafhankelijk panel worden gekozen vaak falen als ze voor de groep staan die ze daadwerkelijk moeten leiden. Als het team meer betrokken wordt bij het aanstellen van teamleiders en managers, is er een grotere kans dat hij of zij zal slagen als leider – ook al zie je hem of haar niet meteen als leider.
