Jacinda Ardern is al sinds begin 2023 geen premier van Nieuw-Zeeland meer, maar de indruk die ze heeft achtergelaten galmt nog altijd na. Ze wordt als icoon van empathisch leiderschap uitgenodigd als spreker op allerhande podia wereldwijd.
Ardern heeft kwetsbaarheid in leiderschap genormaliseerd. Tegelijkertijd heeft ze met haar transparantie het vertrouwen in de politiek versterkt. Ze weet wanneer ze in actie moet komen en wanneer ze los moet laten. Dat doet ze wanneer ze geen energie meer kan opbrengen voor het werk als premier.
Kwetsbaarheid, verbinding, transparantie, respect… Het zijn krachtige tools voor de leiders van vandaag en die van de toekomst. Voor MT/Sprout zoomen we in op vier belangrijke lessen uit Arderns boek De nieuwe macht, dat recent in het Nederlands is verschenen.
#1 Eerst mens, dan leider
Ardern heeft enorm veel last van het imposter-syndroom. Altijd bang om betrapt te worden, dat het uitkomt dat ze helemaal niet geschikt is om te doen wat ze doet. Ze heeft altijd gedacht dat ze beter achter de schermen kon blijven werken. Als bezige bij die bergen werk verzet.
‘Ik was niet weerbaar genoeg om politicus te worden’, schrijft ze in haar boek. ‘Ik was niet iemand die met zijn ellebogen werkte en mijn huid was niet dik genoeg. Ik was idealistisch en gevoelig.’ Tegelijkertijd heeft ze ook een enorm verantwoordelijkheidsgevoel. Dat overstijgt haar faalangst, haar angst om mensen teleur te stellen.
Anderen zien in haar een prima parlementslid, fractievoorzitter, partijleider en zelfs premier. Ardern niet. Maar ze doet het vanuit de overtuiging dat ze alleen in het hart van de politiek anderen kan helpen en misstanden kan rechtzetten. Dat is haar purpose, dan pas voelt ze zich nuttig.
De ouderwetse mal
Leiderschap heeft ook geen haantjesgedrag nodig. Mens zijn staat bij haar op de eerste plaats, een leider zijn op de tweede. Bij een bezoek aan een school geeft ze deze boodschap mee aan een 15-jarig meisje en tegelijkertijd aan iedereen die niet in de ouderwetse mal past van man, grijs en oud.
Lees ook: Wie beste kan spelen met perceptie wordt leider
‘Als je lijdt aan het bedriegerssyndroom, of aan jezelf twijfelt, weet dan dat het een kracht is’ schrijft ze. ‘Dat het je zal helpen. Je zult meer lezen, advies inwinnen en je nederig opstellen in situaties die het nodig hebben dat er nederigheid wordt overwonnen.’
En: ‘Als je angstig bent en overal te veel over nadenkt, als je je altijd het worstcasescenario voorstelt, weet dan dat dat ook een kracht is. Het betekent dat je klaarstaat als de moeilijkste dagen aanbreken.’
#2 Empathie is op te schalen
Bij een schietpartij in 2019 in verschillende moskeeën in Christchurch komen 51 mensen om het leven en raken veertig mensen zwaargewond. Ardern is daar intens verdrietig over, maar in plaats van haat en woede, toont ze medeleven.
Niet alleen voor de slachtoffers, zelfs voor de terrorist wiens naam ze weigert te noemen. Ze is zeer respectvol naar de moslimgemeenschap en draagt onder meer een hoofddoek. Ze krijgt na de schietpartij ook een telefoontje van Donald Trump, dan nog in zijn eerste ambtstermijn als Amerikaanse president.
Ze vraagt hem niet om hulp, maar om ‘medeleven en liefde voor alle moslims’ te tonen. Haar empathische aanpak van deze crisis slaat over op heel Christchurch, dat enorm meeleeft met deze tragedie. Zo’n vijftienduizend inwoners komen vlak na de aanslag in het park bijeen voor het vrijdaggebed. Zo willen ze hun solidariteit met de gelovigen laten zien.
‘Het tafereel was een verloochening van haat, een opstandige verwerping van wat het ook was dat de terrorist had gehoopt te bereiken’, blikt Ardern terug. ‘Ik wist dat er in Auckland, Wellington en over de hele wereld vergelijkbare bijeenkomsten waren.’ Empathie is dus op te schalen.
#3 Compassie staat actie niet in de weg
Ardern omschrijft leiderschap als een ‘test waar je je maar gedeeltelijk op kunt voorbereiden’. Haar grootste test is de pandemie. Op het moment dat corona Nieuw-Zeeland bereikt, sluit ze meteen de grenzen.
Het plan is om het virus te vertragen. Door iedereen op te sporen die mogelijk in contact was geweest met iemand met corona en die te isoleren. Ze noemt het ‘grimmige keuzes’, besluiten met een directe link naar leven en dood.
Ardern introduceert een coronathermometer met vier alarmniveaus. Het hoogste is de lockdown. ‘Het voelt alsof ik met Nieuw-Zeeland ten strijde trok. Misschien was dat ook wel zo.’
Spijt of berouw
Na zes weken blijkt het plan te werken. Terwijl de rest van de wereld in lockdown blijft, keert het leven in Nieuw-Zeeland terug naar normaal. Ze prijst de inwoners van het land, zij hebben de coronathermometer serieus genomen.
Ardern heeft alleen maar hard gewerkt, kijkt ze terug. ‘Er was geen stopknop, geen tijd voor pauze. De prijs van een strategie met een laag aantal besmettingen was hyperalertheid, wat betekende dat ik zelfs wanneer ik niet werkte aan het werk was.’
Lees ook: Zo breng je meer compassie in je leiderschap
Regelmatig wordt nog aan haar gevraagd of ze spijt heeft. Ook daar denkt ze nog veel over na. ‘Dat woord – ‘spijt’ – bevat zoveel zekerheid. Spijt zegt dat je precies weet wat je anders zou hebben gedaan, en wat daar de consequenties van zouden zijn geweest.’
‘Een ding dat ik wel zeker weet is, dat ik had gewild dat het anders was geweest. Dat we in een wereld leefden waarin we levens redden en waarin niemand ons was ontvallen. Misschien is dat het verschil tussen spijt en berouw.’
#4 Betrokkenheid heeft een enorme impact
Oktober 2017. Vlak voor Ardern wordt beëdigd als premier van Nieuw-Zeeland, vraagt een journalist wat ze wil bereiken. Ze dreunt niet het verkiezingsprogramma van Labour op, maar vertelt wat het eerste in haar opkomt.
Dat is het woord betrokkenheid. ‘Ik wil dat het anders gaat voelen. Ik wil dat mensen het gevoel hebben dat de regering benaderbaar is, dat er naar hen wordt geluisterd en dat de betrokkenheid is teruggekeerd.’
Ardern ziet verbinding zoeken en dicht bij de mensen blijven niet als ‘soft’ of ‘naïef’. Wie dat denkt, heeft het mis. ‘Betrokkenheid heeft impact en kracht zoals vrijwel niets anders op deze planeet dat heeft.’ Ze heeft er al zoveel goeds uit zien voortkomen: hoop, veranderingen van gedachten, nieuwe levenswendingen.
Niet voldaan
Januari 2023. Nadat Ardern vrijwillig afscheid heeft genomen van de rol als premier, belt ze opnieuw met deze journalist. Ze spreekt een bericht voor hem in. Ze hoopt dat ze herinnerd zal worden om haar betrokkenheid. Dat ze gelukkig is, omdat ze haar best heeft gedaan.
‘Ik had niet voldaan aan het beeld dat velen van een leider hadden, inclusief ikzelf. Ik was een heel gewoon mens die in uitzonderlijke omstandigheden terecht was gekomen. Maar ik was een leider geweest. En ik had het op mijn eigen manier gedaan.’
Lees ook: 7 tips voor meer openheid op de werkvloer
