Vertrouwen is een belangrijk goed. Dat wordt vooral duidelijk als er gebrek aan is. Podiumauteur P.J.M. Nientied beschrijft het verband tussen leiderschap en vertrouwen.
De belangstelling voor het thema vertrouwen groeit. Door intensievere samenwerking in en tussen bedrijven, meer werken in projectteams, en veel andere ontwikkelingen, is het noodzaak dat vertrouwen tussen mensen snel wordt opgebouwd. De belangstelling voor vertrouwen groeit ook door het gevoelde gebrek eraan. Dat heeft onder meer te maken met de deuk die het vertrouwen in de financiële wereld heeft opgelopen, maar het speelt veel breder. In het onderwijs en de jeugdzorg, bij de politie en in het bestuur van Ajax; op heel veel plekken wordt vertrouwen als belangrijk thema gezien.
Organisaties die een cultuur van vertrouwen hebben, doen het bewezen beter. Werken vanuit vertrouwen betekent dat je minder energie hoeft te stoppen in controle. Het geeft ruimte om makkelijker samen te werken, te innoveren en klanten langdurig aan je te binden. Vertrouwen geeft betere relaties en betere resultaten.
2 soorten vertrouwen bij leiderschap
Bekende ceo's over vertrouwen
Jeroen de Haas, ceo Eneco in MT: 'Leiderschap draait om vertrouwen'
Julian Birkinshaw, professor London Business School in Reinventing Management: ''The need to reduce fear and increase trust, was identified as the single most important challenge facing large companies today.'
Tex Gunning, managing director bij AkzoNobel in ZINschrift 5: ‘Het is wonderbaarlijk dat als je gemeenschapsgevoel creëert en met elkaar plezier hebt, je grote prestaties kunt leveren. Toch kun je dat welbewust creëren, door een sterke gemeenschap te bouwen, te zorgen dat het werk en de onderlinge relaties betekenis hebben, te investeren in spirit en zelf te werken vanuit de intentie om bij te dragen. Dan ontstaat er een gemeenschap, waar vertrouwen en respect mogelijk maken dat er een collectieve intelligentie wordt gebouwd en gebruikt.’ Leiderschap is een belangrijke factor om een cultuur van vertrouwen te ontwikkelen. Het leiderschap aan de top van een organisatie zet de toon, schept de kaders, geeft het goede voorbeeld en zorgt ervoor dat goede voorbeelden worden belicht. Maar op alle niveaus in de organisatie kunnen mensen (persoonlijk) leiderschap laten zien, en dus op hun eigen manier aan vertrouwen werken. Er zijn grofweg twee benaderingen van vertrouwen en leiderschap:
1. Mr. en Mrs. Perfect
Er bestaan veel lijstjes met de juiste karaktereigenschappen en competenties voor succesvol leiderschap. Leiders worden dan voorgesteld als charismatische mensen met onder andere visie, inspiratie, daadkracht, en veel succes. Zo werkt Stephan Covey Jr. in zijn boek De Snelheid van Vertrouwen het thema uit in het juiste karakter, de juiste competenties en het juiste gedrag voor leiders. Een hele lange lijst waar de leider aan moet voldoen.
Schrijvers als Covey Jr. dragen bij aan iconische leiderschapsbeelden uit de vorige eeuw. Maar mensen hebben minder vertrouwen in een ‘Mr. Perfect’ dan in iemand die zijn of haar eigen beperkingen en tekortkomingen kent en daar goed mee om kan gaan en hulp vraagt aan anderen. Er bestaat geen ideaal karakter en een set van gedragsnormen voor een goed leiderschap (of voor een huwelijk of een productieve werkrelatie).
2. Vertrouwen als element in relaties
Een betrouwbaar karakter en goed gedrag is mooi, maar vertrouwen gaat om de relatie tussen mensen, om de motieven, emoties, en besluiten van betrokken mensen. Vertrouwen tussen mensen vindt plaats in een context: in een verkooporganisatie met een sterk resultaatgerichte cultuur heeft vertrouwen waarschijnlijk een andere betekenis dan bij de politie of op een school. De leider die het in organisatie A goed doet en vertrouwd wordt, kan falen in organisatie B. Er zijn voorbeelden genoeg.
Vertrouwen gaat tussen mensen op verschillende niveaus. Op organisatieniveau zijn leiders bezig met randvoorwaarden te creëren die een cultuur van vertrouwen mogelijk maakt. Op teamniveau ontwikkelen mensen de juiste verhoudingen en openheid om met voldoening productief te kunnen samenwerken. En de verkoper of pr-medewerker doet de dingen die de waarden van het bedrijf vertegenwoordigen en vertrouwen geven aan de klant. Zij beseffen wat die klant zoekt en wil zien om vertrouwen in de persoon en het bedrijf te krijgen.
Cultuur van vertrouwen
Leiders die bouwen aan intern vertrouwen nemen initiatieven, zoals:
- Ze gaan voor het bedrijf, niet alleen voor zichzelf. Vertrouwen gaat over samenwerking tussen mensen, niet over individueel gewin en positie.
- Ze creëren randvoorwaarden, zorgen voor betrouwbare regelstructuur, geven ruimte en bewaken grenzen.
- Ze communiceren op een open manier, en zorgen voor een positieve feedbackcultuur.
- Ze zetten macht positief in om beslissingen te nemen, en beseffen wanneer dit nodig is
- Ze vragen om hulp, weten dat hulp vragen en vertrouwen geven een manier is om anderen te laten groeien.
Wat leiders precies doen, hangt van meerdere factoren af; van de uitdagingen van de organisatie, van de onderlinge relaties en van de organisatiecultuur. Een organisatie in zwaar weer vraagt om andere acties van leiders om vertrouwen te kweken dan een stabiele zorgorganisatie. Een teamleider heeft een andere agenda voor vertrouwen ontwikkelen in zijn team dan een ceo. Het RvB van Ajax heeft een andere vertrouwensagenda dan een RvB van een hogeschool.
Voor sommige leiders is het onbevredigend dat er geen helder model is voor vertrouwen, waar zij mee kunnen sturen en de voortgang van kunnen meten. Die leiders begrijpen nog niet dat zij zichzelf als belangrijkste instrument inbrengen om vertrouwen te ontwikkelen. Dus niet afstandelijk ‘aan de knoppen zitten’ maar op een persoonlijke manier het voorbeeld geven, initiatieven nemen, relaties aangaan en communiceren. Dat bouwt vertrouwen.
Over de auteur:
Dit podiumartikel is geschreven door Peter Nientied, organisatieadviseur, coach en trainer.
Over het podium:
Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek 'Het beste van MT Podium'.
