De grondlegger van onderzoek naar stress is de Hongaarse arts Hans Selye, van oorsprong endocrinoloog. Hij ontwikkelde de volgende definitie van stress: ‘the non-specific response of the body to any demand for change‘. Selye onderscheidt vijf fases van stress die elkaar opvolgen. In de eerste paar fases is stress iets positiefs. Het zorgt ervoor dat we actie ondernemen. Houdt de stress echter langer aan, dan kan het lichaam niet meer herstellen. Dit zijn de vijf fases.
Fase 1 Alarm (vechten of vluchten)
Het moment dat je stress ervaart krijg je een fysieke reactie. Je schildklier wordt actiever en je lichaamt maakt adrenaline aan. Als de stress voortduurt gaat je lichaam stresshormonen aanmaken, je hartslag en bloeddruk gaan omhoog en je korte termijn geheugen verslechtert. Ook kan je last krijgen van gevoelens van angst en depressie. De positieve kant hieraan is dat je alerter bent. Als de oorzaak van de stress voorbij is, verdwijnen ook al je symptomen.
Fase 2 Verzet (houd de schade binnen de perken)
In deze fase probeert je lichaam om zo goed mogelijk te blijven functioneren ondanks alle hormonale turbulentie. Je lichaam maakt cortisol aan, ook wel het stresshormoon genoemd. Cortisol zorgt ervoor dat onze pijngrens verlaagt en we minder pijn voelen. Mensen zeggen harder en verder te kunnen rennen als ze cortisol aanmaken. Helaas, is dit geen lange termijn oplossing.
Fase 3. Herstel
We zagen de beer, we renden weg, nu zijn we veilig. Zo werkt het in de natuur. In de derde stressfase herstelt het lichaam van de eerder ervaren stress en keren alle functies weer terug naar hun normale waarden. Om te herstellen zul je moeten eten, slapen en rust moeten nemen. Doe je dit niet, dan slaat de stress om in chronische stress.
Fase 4. Aanpassing
Wie in fase 3 niet naar zijn lichaam luistert, komt in fase 4 terecht. Je lichaam past zich aan aan de nieuwe situatie. Je lichaam voelt dat de stress niet vanzelf weggaat en past zich aan. Dit leidt tot symptomen van alles van weinig energie tot weinig zelfvertrouwen. Je slaapt slecht, komt veel aan, of verliest juist gewicht en je bent slecht in staat met je emoties om te gaan.
Fase 5. Uitputting (burn-out)
Wie te lang in fase 4 blijft zitten, raakt op een gegeven moment opgebrand. Je lichaam is uitgeput en kan op geen enkele manier meer herstellen. Dan zit je in een burn-out.
