Amerika heeft niet het monopolie op managementgoeroes. MT brengt de belangrijkste Nedgoeroes voor het voetlicht. Met (natuurlijk) als eerste: Ben Tiggelaar. ‘Mijn sympathie ligt niet direct bij het management.’
Er zijn waarschijnlijk weinig Nederlandse managers die nog nooit van hem hebben gehoord. Zijn bestseller Dromen, durven, doen was goed voor zo’n 150.000 verkochte exemplaren. Zijn succesformule ‘MBA in één dag’, waarbij deelnemers volgens de wervingsfolder 8 meter managementboeken in 8 uur tot zich nemen, trok al meer dan 10.000 mensen.
Communicatiewetenschapper en voormalig journalist Ben Tiggelaar schrijft columns, geeft workshops, lezingen en seminars en doet een promotieonderzoek naar gedraginterventies in organisaties. Hij praat graag, snel en veel. Of nou dat op een podium is of tijdens een interview. Tiggelaar is nou eenmaal erg enthousiast over zijn lievelingsonderwerp: menselijk gedrag. Toch weigert hij zichzelf nog steeds als managementgoeroe te zien.
Wat is er mis met managementgoeroes?
“Veel mensen denken bij het woord goeroe aan een zweverig type uit India, een soort charlatan. Maar ik denk bij managementgoeroes aan mannen boven de 50, die aan universiteiten onderzoek doen en met verrassende inzichten komen. In die league zit ik niet. Ik heb hooguit een tussenpositie. Ik weet iets van de praktijk én de wetenschap en dat kan ik goed verbinden en overbrengen.”
Wat is de theorie van Tiggelaar?
“In veel boeken wordt naar van alles gekeken, behalve naar het menselijk gedrag. Ik wil juist weten hoe dat gedrag in elkaar steekt. Ik heb ook veel respect voor Malcolm Gladwell die onderzoek doet naar wetenschap en dat zodanig presenteert dat het voor een breed publiek toegankelijk is, net als Bas Haring doet. Dat zijn geen managementgoeroes, maar goede leraren. Zo zie ik mezelf ook: ik probeer een goede docent te zijn.”
Wat doet succes met jou?
“Hoe harder mensen klappen, hoe meer ik begin te twijfelen. Ik word er onrustig van. Ik ben bang om te falen. Om dat te voorkomen ga ik harder werken. Dat komt vaak niet voort uit het plezier om iets goeds neer te zetten, maar uit angst dat het niet goed genoeg is.”
Je vertelt geen spectaculaire inzichten.
“Nee, maar de meeste boeken schrijven wat je moet veranderen en wat je daarvoor moet doen. Mijn werk gaat over het hoe. Wij weten wat wij moeten of willen doen. De grote frustratie is dat het niet gebeurt. Dat boeit mij en het is wel handig dat ik zelf ook met zulke dilemma’s worstel, zoals overgewicht of een slechte werk/privébalans.”
Dat geeft jou een natuurlijk soort autoriteit?
“Ik kom uit een arbeidersgezin uit Groningen, mijn vader was postbode. Dat geeft een goed gevoel voor de realiteit. Tijdens mijn studie kwam ik andere types tegen die van huis uit affiniteit hadden met management. Ik had meer ervaring met de frustraties die het met zich meebrengt als leidinggevenden niets van hun vak begrijpen.”
Je hebt meer sympathie voor de underdog?
“Mijn sympathie ligt inderdaad niet direct bij het management, maar bij de mensen die het morgen moeten doen. Tegelijk erger ik me ook aan de werkvloer die vaak maar niet wil begrijpen dat zaken anders geregeld moeten worden. Wil je overeind blijven als organisatie, dan moet je bereid zijn je aan te passen.”
Hoe verklaar je dat bedrijven zo moeilijk dingen kunnen veranderen?
“Omdat veranderingen altijd gepaard gaan met verlies van bijvoorbeeld zekerheid of status. En dat vermijden wij graag. Mensen hebben niet per definitie een hekel aan verandering. Veel mensen kiezen bijvoorbeeld vrijwillig voor een kind, óók een dramatische verandering. Daarnaast hebben we een brein dat nog steeds geregeerd wordt door allerlei driften. We overschatten onszelf stelselmatig. We kunnen zelf niet goed begrijpen wat er verkeerd gaat. Zodra je een vriend of je partner vraagt wat je kunt verbeteren, krijg je meestal veel beter advies.”
Hoe definieer jij management?
“Ik ben geïnteresseerd in de vraag hoe je andere mensen kunt helpen om boven zichzelf uit te stijgen. Dat anderen beter functioneren als je er wel bent in plaats van als je er niet bent. Er zijn helaas veel managers voor wie dat niet geldt.
Ik maak geen onderscheid tussen leiderschap en management. Beide heb je nodig. Een leider die niet kan managen krijgt niets gedaan en een manager die niet kan leiden, managet misschien efficiënt, maar in de verkeerde richting.”
Hoe ziet jouw toekomst eruit?
“Ik wil me meer verdiepen in zelfsturing en zelfmanagement. Ik en veel andere ondernemers lopen ertegenaan. Het is zo moeilijk om goed leiding te geven aan jezelf. Het gekke is: we verwachten dat wel van anderen om ons heen. Afspraak is toch afspraak? Kijk dan naar jezelf, denk ik dan. De meeste afspraken met jezelf kun je al niet nakomen. Laten we nou eerst onderkennen welke beperkingen wij daarin hebben en kijken wat wij binnen die beperkingen wel kunnen doen.”
Bens boodschap
Waarom houden wij de meeste veranderingen zoals afvallen of effectiever werken niet vol? De cognitieve psychologie stelt dat ons gedrag wordt gestuurd door intenties: je kunt alleen veranderen als je dat werkelijk wilt. De behavioristen gaan ervan uit dat het vooral de prikkels uit de omgeving zijn die veranderingen in gang zetten. Tiggelaar combineert beide inzichten: natuurlijk moet je willen veranderen, maar als je er niet voor zorgt dat je omgeving ondersteunende prikkels uitzendt, mislukken onze pogingen om blijvend te veranderen.
De Basic Change Method uit het boek Doen! gaat uit van het principe dat veranderen het realiseren van nieuw gedrag is. In drie fasen: get real, make plans en take action worden gedragsintenties en verandersituaties gemanaged. Wie succesvol veranderingen wil doorvoeren, komt er niet met goede wil alleen. Je zult eerst de valkuilen in kaart moeten brengen en die op een goede manier moeten managen.
Tiggelaars tips
maak concrete plannen, geen vage voornemens en formuleer deze meetbaar, actief en persoonlijk
hou het zo eenvoudig mogelijk
anticipeer op mogelijke crisismomenten en verzin een list om niet meteen terug te vallen in oud gedrag
schrijf op in hoeverre je werkt aan de door jou gewenste veranderingen
beloon je gedrag, niet het resultaat
zie eigen overtuigingen niet als dé waarheid, maar als jouw beeld van de waarheid. Vraag je af: helpt die overtuiging je?
Curriculum vitae
1969 geboren in Veendam
1993 studie sociologie en communicatiewetenschap
1993–1995 journalist bij Adformatie
1995–1996 New Media Market Place
1997–2000 parttime projectleider ABN Amro
1996–heden zelfstandig onderzoeker, trainer, schrijver van Internet Strategie (1999), Doen! (2003), Dromen, durven, doen (2005), Management Classics CD (2005) en Vol in Balans (2006)
2005 start van grote seminars zoals ‘MBA in één dag’ en ‘Dit wordt jouw jaar’
2010 afronding promotieonderzoek
Ben Tiggelaar is getrouwd en heeft vier dochters.
Lees het uitgebreide interview met Ben Tiggelaar op mt.nl/nlgoeroe
TIPS
Lees ook het boek: Dromen, durven, Doen
of volg het seminar: MBA in één dag
