De vorige generatie – Y – heeft de opkomst van internet nog meegemaakt: het inbellen met een modem, de eerste mobieltjes van baksteenformaat. Hoe anders is dat met generatie Z. Op school zijn er al laptops en tablets. De smartphone is aanwezig bij elke stap die ze door het leven zetten. Alles wat ze horen, zien en denken maakt onderdeel uit van oneindige hoeveelheden kennis en ideeën en voortdurende informatiestromen.
Met de term generatie Z wordt doorgaans verwezen naar mensen geboren vanaf ruwweg midden jaren 90. De jongsten zitten nu nog op de basisschool, de oudsten zijn bezig hun studie af te ronden. Veel van hen zijn met hun eerste baantjes begonnen. Wat zijn hun eigenschappen? Hoe moet je ze aansturen? 5 tips.
#1. Verkoop jezelf als werkgever
Generatie Z komt met hoge verwachtingen de werkvloer op. Tijdens hun opvoeding waren ze met zorg omringd. Van hun ouders kregen ze te horen dat het belangrijk was hun dromen na te jagen. In hun eerste baan hopen ze die droom te verwezenlijken. Als dat tegenvalt, worden ze ongeduldig. In Amerikaans onderzoek zei 32 procent van de generatie Z-ers dat hun grootste aspiratie het bereiken van hun droombaan binnen 10 jaar was.
Generatiestrateeg Marjolein Risseeuw ziet een belangrijke trendbreuk bij mensen die nu 26-28 jaar oud zijn. Risseeuw doet onderzoek naar en adviseert organisaties over generatiemanagement. 28-plussers zijn volgens Risseeuw over het algemeen meer op hun loopbaan gericht. Bij de jongere generatie kan hun werk een belangrijk onderdeel van hun leven zijn. Met de nadruk op kan. Risseeuw: ‘Hun doelen zijn in de eerste plaats persoonlijk. Werk kan een onderdeel zijn, maar dat moet in evenwicht zijn met andere onderdelen zoals maatschappelijke betrokkenheid, passies, sport en wereldreizen.’ Het is voor jongeren allerminst een vanzelfsprekendheid dat ze bij jouw bedrijf willen werken. Wat je bedrijf doet, wat zijn maatschappelijke bijdrage is en welke kansen de jongeren krijgen, zijn allemaal overwegingen.
‘Een interessante ontwikkeling is dat de populariteit van grote corporates onder jongeren is afgenomen’, zegt Ineke Kooistra. Kooistra is ceo van YoungCapital, een in jongere werknemers gespecialiseerde wervingsbedrijf. Met data van de ongeveer 30 vacaturesites die YoungCapital beheert, heeft het bedrijf veel inzicht in ontwikkelingen op de arbeidsmarkt voor deze generatie werknemers. ‘Nog niet zo lang geleden wilden zeer veel afgestudeerden bij een groot bedrijf aan de slag’, zegt Kooistra. ‘Dat wordt nu minder cool gevonden. Jongeren hechten waarde aan een werkgever waar ze hun ei kwijt kunnen, waar ze er als mens toe doen.’ Organisaties moeten zich meer leren verkopen, aldus Kooistra, om over te brengen dat ze een aantrekkelijke werkgever zijn.
#2. Waak voor de burn-out
Het idee dat hun droombaan binnen handbereik ligt, heeft ook nadelen voor de jonge werknemers. Voortdurend worden ze geconfronteerd met succesverhalen van generatiegenoten die erin slagen de perfecte baan te vinden, of anders wel een eigen bedrijf op te zetten. Als hun eigen loopbaan minder voortvarend gaat, geeft dat stress.
In de burn-outcijfers zijn twintigers momenteel oververtegenwoordigd. ‘Alleen al de hoeveelheid keuzes die jonge mensen kunnen en moeten maken, geeft stress’, zegt Marjolein Risseeuw. ‘Je hoort vaak een verhaal van iemand van je eigen leeftijd die al een succesvol internetbedrijf heeft opgestart. De meeste twintigers en zelfs tieners zouden in principe ook een webwinkel kunnen starten. Maar dat hebben ze niet gedaan. De mogelijkheid is elk moment aanwezig, het geeft een bepaalde druk.’ Volgens een studie van het Amerikaanse blad Forbes samen met website Internship.com wil 72 procent van de Z’ers ooit zelf een bedrijf starten.
#3. Koester de digitale vaardigheden
Als er één ding is waarin generatie Z van alle eerdere groepen afwijkt, is het het gebruik van digitale media. Er wordt meer en sneller gecommuniceerd dan ooit tevoren. De maximale tijd waarin aan iets aandacht wordt gegeven zou nu tot 8 seconden zijn gedaald, wat marketeers heeft genoopt om op zoek te gaan nieuwe marketingtools die zo veel mogelijk brand awareness in 8 tellen persen. Volgens Bloomberg zijn jonge mensen gewend om met 5 beeldschermen te multitasken (zoals tv, smartphone, computers en spelcomputer), en heeft 11 procent inmiddels ADHD.
Werkgevers hebben vaak het nadeel dat ze geen flauw idee hebben wat hun jonge collega’s allemaal uitspoken op de voor hen onbekende sociale media. Het is raadzaam om toch te proberen het gedrag in de gaten te houden, aldus Risseeuw, want de jonge generatie heeft soms moeite met grenzen stellen. ‘Soms verliezen ze zich bijvoorbeeld in eindeloos filmpjes kijken.’ Maar angst voor de onbekende digitale mogelijkheden is niet nodig. Risseeuw: ‘Het feit dat ze zo handig zijn heeft juist veel voordelen. Ze willen niets liever dan hun vaardigheden voor hun opdrachtgever inzetten.’ Niet alleen zijn jongeren handig met de smartphone, ze staan er ook met veel mensen mee in contact. Bij vragen of problemen zijn ze gewend om hun netwerk in te schakelen. Ook daarvan kan hun werkgever meeprofiteren.
#4. Betrek jongeren bij werk en werkgever
‘Jonge werknemers kunnen soms wat ongeïnteresseerd overkomen’, zegt Ineke Kooistra van YoungCapital. ‘Ze willen niet per se een fulltimebaan. 30 of 35 uur is ook prima, want er moet bijvoorbeeld genoeg tijd overblijven om te sporten. Ze stellen eisen aan hun werkgever en zijn visie op bijvoorbeeld de MVO-bijdrage.’ Hun leidinggevenden zijn gewend dat je volledig voor je werk gaat, of in ieder geval de indruk geeft dat je dat doet. Doordat jongeren een andere instelling hebben, lijken ze ongemotiveerd. Kooistra: ‘Maar ze zijn wel degelijk welwillend. Vooral als je ze kunt betrekken bij hun werk en duidelijk kunt maken wat het doel is, zullen ze zich voor 200 procent inzetten.’
Mensen die nu van school komen, zijn inmiddels gewend om betrokken te worden bij besluiten. In hun gezin komen veel beslissingen democratisch tot stand. Op de middelbare school moeten ze hun docenten beoordelen en zelfs op de basisschool mogen ze meepraten over de schoolpleinregels. Als ze later door hun managers overal buiten worden gehouden, raken ze snel op hen uitgekeken.
#5. Behandel ze zoals thuis
Het patroon is dat generatie X (nu 35-55 jaar oud) leiding gaat geven aan generatie Z, net als de babyboomers leiding gaven aan generatie Y. Over het algemeen zijn de X’ers prima leidinggevenden voor jonge mensen, aldus Marjolein Risseeuw. Ze zijn met ze vertrouwd want in veel gevallen hebben ze thuis mensen van dezelfde leeftijd opgevoed. ‘Maar dan zie je in de praktijk vaak dat ze zich op het werk anders gaan gedragen’, zegt ze. ‘Ze willen duidelijk laten zien dat ze de baas zijn, en hoe de hiërarchische verhoudingen liggen.’ Zo waren ze dat immers gewend toen zíj voor het eerst gingen werken.
‘Behandel generatie Z net zoals je je kinderen zou behandelen’, is het pleidooi van Risseeuw. ‘Jongeren zijn vaak zeer sociale mensen die naar beleving zoeken in hun werk. Ze zijn altijd nieuwsgierig naar mensen die ze op gelijkwaardige manier willen vertellen over hun eigen ervaringen. Dat is de beste manier om ze te bereiken.’
