Persoonlijk leiderschap vergt veel van u als manager. Maar het levert ook veel op. Wat is het voordeel van persoonlijk leiderschap? Een praktijkcase en de spelregels.
Je hebt vast wel eens autogereden terwijl je medepassagier zich voortdurend bemoeide met je rijstijl. Heel irritant en na een tijdje wil je die persoon het liefst uit je auto gooien of toesnauwen: “Doe het zelf als je denkt dat je het beter kunt.” Het is misschien goed bedoeld, maar je leert niets van iemand die de hele tijd aanwijzingen en commentaar levert. Je leert door het zelf te doen en door soms dus ook fouten te maken. Op die manier ontwikkel je inzicht en vaardigheden en groeit het vertrouwen om je eigen koers te volgen. Zo ontwikkel je persoonlijk leiderschap.
Persoonlijk leiderschap
Hoe ziet het eruit als je persoonlijk leiderschap in je organisatie wilt uitstralen? Dat wil zeggen dat je je verantwoordelijk voelt voor je aandeel, dat je gemotiveerd bent. Om persoonlijk leiderschap te tonen moet je weten wie je bent: je kent je zwakke en sterke punten en je zet je eigenheid zo sterk mogelijk in. Je werkt met passie en energie, omdat je weet waar je voor staat en waar je voor gaat, en je geeft er zelf vorm aan. Je kent je prioriteiten, je weet hoe je je tijd efficiënt kunt indelen en je communiceert goed met collega’s en klanten. Daarmee werk je aan een krachtige uitstraling van jezelf en van je organisatie.
Tevreden medewerkers en cliënten
Afgelopen maand is Buurtzorg uitverkozen tot Beste Werkgever 2011. Buurtzorg is in 2006 gestart in het Oosten van het land om te laten zien dat thuiszorg anders kan. Het idee erachter was om de wijkverpleegkundigen weer baas over hun eigen werk te maken. Buurtzorg is een groot succes geworden. Het is een aantrekkelijk alternatief omdat ze kwalitatief goede zorg leveren. Het is kleinschalig opgezet waardoor er veel ruimte is voor persoonlijke aandacht en de medewerkers zijn supergemotiveerd.
Op dit moment zijn er meer dan 400 buurtteams verspreid over Nederland. Een Buurtzorg-team bestaat uit maximaal 12 personen en een wijkverpleegkundige. Het team is met elkaar verantwoordelijk voor alles. Een team is volledig autonoom: ze regelen zelf alle zorg rondom de cliënten, doen de financiën, zijn met elkaar verantwoordelijk voor de personeelsvragen, de planning enzovoort. Ze hoeven niet te klokken, leren de buurt goed kennen, bouwen goede contacten op met de huisartsen in de buurt en met de zorginstellingen. Ze bepalen zelf wat er nodig is bij een cliënt: als ze zien dat er ook nog een klein afwasje staat, doen ze dat er gewoon even bij.
Er is een landelijk ondersteuningsbureau en ze gebruiken een handig computernetwerk, waardoor er maar weinig administratieve rompslomp is. Er zijn bij Buurtzorg geen managers, geen ingewikkelde protocollen of procedures. Niet nodig, laat het maar aan de medewerkers zelf over, de dames (en heren) zijn mans genoeg. Ze werken efficiënt, goedkoop (veel goedkoper dan de thuiszorgkolossen) en zowel cliënten als medewerkers zijn hartstikke tevreden. Voor de cliënten betekent het dat ze niet elke keer een ander gezicht zien.
Persoonlijk leiderschap toepassen
Hoe krijg je dit voor elkaar in je eigen organisatie? Natuurlijk is het belangrijk dat je medewerkers leren wat persoonlijk leiderschap is en hoe ze dat kunt inzetten. Maar dat is niet genoeg. Je kunt je medewerkers op training sturen maar als je ze vervolgens geen ondersteuning en ruimte biedt om dit persoonlijk leiderschap daadwerkelijk in de praktijk toe te passen, is het zonde van de tijd en het geld en levert het vooral weerstand en frustratie op. Als je persoonlijk leiderschap wilt stimuleren in je organisatie, vraagt dat niet alleen om een stevig commitment van je medewerkers, maar ook van het management. Je kunt het alleen samen voor elkaar krijgen. Begin eens met de vraag waarom je meer persoonlijk leiderschap wilt zien in je organisatie. Welke problemen worden door management en medewerkers ervaren en hoe kan een grotere mate van zelfsturing een bijdrage aan de oplossing leveren? Het begint dus met een gedeeld urgentiebesef en een gemeenschappelijke visie.
Vertrouwen, durf en open communicatie
De ruimte geven voor persoonlijk leiderschap betekent dat je niet alleen vertrouwen uitspreekt in het potentieel van je medewerkers, maar ze dit vertrouwen ook echt geeft. Vertrouwen in het onbenutte potentieel moet voor het management de drijfveer zijn om persoonlijk leiderschap te stimuleren. Dat vraagt om durf want het betekent minder controle, verantwoordelijkheden uit handen geven, en medewerkers de ruimte geven om fouten te maken en daarvan te leren. Het vraagt ook om open communicatie tussen alle betrokkenen. Je zit met z’n allen in een leerproces, dat wordt bevorderd als je op een open, ondersteunende manier met elkaar in gesprek gaat over wat goed gaat en wat beter kan.
Spelregels persoonlijk leiderschap
Hieronder een aantal spelregels om medewerkers te helpen het beste uit zichzelf te halen:
- Neem de tijd om een gemeenschappelijke visie te ontwikkelen op basis van een gedeeld urgentiebesef. Waar lopen we tegenaan en hoe gaat persoonlijk leiderschap ons helpen dit op te lossen?
- Investeer niet alleen in training en coaching van medewerkers, maar ook van het management. Managers en leidinggevenden zullen hun stijl van leidinggeven moeten aanpassen om medewerkers uit te dagen en te ondersteunen;
- Evolutie en geen revolutie: zie het als een geleidelijk proces dat tijd kost. Je introduceert persoonlijk leiderschap in kleine stapjes. Na elke stap ga je met zowel het team als met de individuele medewerker om de tafel om te bespreken wat wel en niet goed is gegaan;
- Durf als management verantwoordelijkheden uit handen te geven. Natuurlijk blijft het management wel de kaders aangeven waarbinnen medewerkers/teams zelf aan de slag mogen;
- Geef mensen ruimte om hun werk op hun eigen manier in te richten;
- Geef medewerkers het vertrouwen dat ze problemen zelf kunnen oplossen;
- Neem als manager of leidinggevende de rol van procesbegeleider die als coach functioneert en niet langer ‘de baas’ is;
- Blijf in gesprek met je medewerkers en de teams. Luister goed naar hoe ze de dingen aan willen pakken, stuur bij waar nodig, maar durf ook los te laten. Sta open voor een andere aanpak. Zeker in het begin is het belangrijk dat je als leidinggevende dichtbij blijft. Als blijkt dat het goed gaat, kun je je langzaam maar zeker verder terugtrekken;
- De mate van zelfsturing hangt voor een deel af van de medewerkers zelf: hoeveel vrijheid kunnen ze aan? Geef niet te snel de moed op want mensen kunnen meer dan ze zelf soms denken. Geef mensen verantwoordelijkheid en waardering en ze zullen groeien.
Over de auteurs:
Lidy van Koppen en Rob Hermans, eigenaren van coachingspraktijk Wat bezielt je? coaching & meer onder andere gespecialiseerd in persoonlijk leiderschap.
Over het podium:
Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek 'Het beste van MT Podium'.
