Het is 2016, de Ikea-bureaus zijn net in elkaar geschroefd. Northvolt is niet meer dan een gehuurde kantoorruimte in het Zweedse Stockholm. Een jaar later komt de startup uit stealth mode. Peter Carlsson en Paolo Cerruti hebben een droom: de grootste batterijfabriek van Europa bouwen.
De ex-managers van Tesla zitten bovendien op een dikke zak met geld. Een Zweedse miljardair is co-founder, de financiële rockstar Harald Mix. Hij heeft een duurzame missie: Zweden wereldwijd voorop laten lopen in de groene transitie. Het is ook door zijn toedoen dat Volkswagen meteen in het avontuur stapt.
Northvolt wordt een van de grootste industriële projecten die Europa in tientallen jaren heeft gehad. Dit is het Europese antwoord op de Chinese dominantie op de batterijenmarkt. Eindelijk een kans om onafhankelijker te worden van Azië, om Europa klimaatneutraal te laten worden, om nieuwe cruciale technologieën op het eigen continent te industrialiseren.
Investeerders staan in de rij
De investeerders staan in de rij, ook de grote jongens uit de VS, zoals BlackRock en Goldman Sachs. Volvo, BMW, Scania, maar ook andere industrieën, zoals Siemens, ABB en Vattenfall, zetten financieel in op Northvolt. Zonder een beursgang haalt Carlsson, inmiddels ceo, aan leningen en investeringen meer dan 15 miljard dollar op. Dat is een Europees record.
Hij zwaait begin 2023 nog met een orderboekje van 55 miljard dollar. Maar dat jaar wordt er al meer dan een miljard verlies gemaakt. Het drievoudige van het verlies in 2022. De productie van batterijen blijft ondertussen haperen.
Om uit de directe cashproblemen te komen, is 300 miljoen euro extra aan investeringen en leningen nodig. Investeerder Mix laat in oktober aan Reuters doorschemeren dat dit wel zal lukken. Hij faalt daarin. Maar volgens Carlsson is zelfs meer dan 900 miljoen nodig om op de lange termijn overeind te blijven.
Volgens de Zweedse media zal er binnenkort een surseanceprocedure worden ingezet. Zo krijgt het bedrijf wat meer ademruimte om orde op zaken te stellen. Waar is het misgegaan met Northvolt? Voor MT/Sprout zoomen we in op drie factoren.
#1 Naïviteit versus realiteit
Niet iedereen is van meet af aan overtuigd van het succes van Northvolt. De Financial Times citeert een anonieme bron uit de auto-industrie die het absurd vindt dat Carlsson & co miljarden investeren in een batterijenfabriek in Zweden. De executive voorspelt dat ‘de Chinezen hen levend zullen verslinden’.
Het is ook wel een beetje naïef om te denken dat de Chinese voorsprong met de droom van één startup kan worden getackeld. Zelfs het aloude businessmodel waar Carlsson mee schermt, het volume gigantisch opschalen om de kosten laag te houden en tegelijkertijd duurzamer produceren, is niet helemaal realistisch.
Europa loopt lichtjaren achter in de batterijenmarkt. Vier van de vijf grootste batterijfabrieken staan inmiddels in China. De wereldwijde schaal waar Northvolt het van moet hebben, hebben zij al te pakken.
China is niet meer in te halen
Batterijmaker CATL, wereldwijd marktleider met bijna 40 procent, is al tien jaar bezig wanneer Northvolt in 2021 zijn eerste productie draait. De Chinezen lopen niet alleen voor in het veroveren van de markt, maar ook in innovatie. CATL pompt al jarenlang miljarden in onderzoek en ontwikkeling.
BYD, de nummer twee van de wereld, doet dat ook. Het bedrijf heeft enorm geïnvesteerd in kunstmatige intelligentie en robotica. De nieuwste fabriek is daardoor bijna volledig geautomatiseerd.
China produceert inmiddels genoeg batterijen om de vraag in de hele wereld te dekken. En dit tegen lagere kosten. Sterker nog, de Chinezen produceren nu al te veel. Toch willen ze die productie tegen volgend jaar meer dan verdubbelen. Bovendien openen ze steeds meer batterijenfabrieken in Europa.
Dat is catastrofaal voor de kleinere producenten zoals Northvolt. The Economist voorspelt in het gunstigste geval een consolidatie, in het slechtste geval een bloedbad.
Lees ook: Zo bouwt Nederland aan een eigen batterijenindustrie
#2 Keuze van de locatie
Zweden heeft veel ervaring met mijnbouw en de staalindustrie. Voor het opzetten van een gigafabriek in batterijen is een ander ecosysteem nodig. Dat bestaat niet in dat land, en moet dus helemaal van nul worden opgebouwd. Northvolt heeft de complexiteit daarvan onderschat.
Northvolt kiest dan ook nog voor een geïsoleerde plek net onder de poolcirkel. Een stad waar het in de wintermaanden hartstikke donker is en geen bal te beleven valt. Niet echt aantrekkelijk voor het talent dat zo hard nodig is. Toch gaat de eerste spade in Skellefteå in 2018 de grond in.
Northvolt verklaart de keuze met het grote aanbod aan goedkope groene energie. Niet alleen afkomstig van de windturbines van Skellefteå Kraft, maar ook de waterkrachtcentrales die ooit zijn gebouwd voor de mijnbouw. De zoektocht naar goud is inmiddels op zijn retour, zodat Northvolt nu volop van die energie gebruik kan maken.
Logistieke nachtmerrie
Bovendien is er genoeg ruimte voor een eerste fase van zeventig voetbalvelden. Al moet daarvoor wel evenveel naaldbos worden gekapt. De transportmogelijkheden met een haven en spoorverbindingen zijn eveneens gecoverd. Wat er niet is: een keten voor de aanvoer van grondstoffen voor batterijen, voldoende gekwalificeerd personeel en de nodige instituten voor onderzoek en opleidingen.
De fabriek zelf moet nog volledig uit de grond worden gestampt. De middelen en de machines moeten ook hiervoor worden aangevoerd. Het is 'een logistieke nachtmerrie', laat de directeur van de fabriek zich ontvallen in de Financial Times.
Het personeel komt ook overal vandaan. Zes op de tien werknemers zijn niet-Zweeds. Northvolt kost dus al bakken met geld nog voor er een batterij van de band afrolt. Dat is meestal zo bij een startup, maar hoeveel extra kosten heeft deze locatie met zich meegebracht?
Lees ook: Aquabattery krijgt 6 miljoen voor batterij op water en keukenzout
#3 Te veel tegelijk
Go big or go home, is het motto van Carlsson. Dat is geen loze kreet voor de ceo. Hij ziet zijn fabrieken liefst verrijzen als 'Ikea-winkels'. Naast de eerste fabriek in Zweden wordt meteen een recyclagefabriek opgezet, Revolt.
Nikkel, mangaan en kobalt hergebruiken, is een belangrijke stap voor een bedrijf dat de groenste batterij van de wereld claimt te maken. Tegen 2030 moet de helft van deze materialen uit die recycling komen. Het doel: duurzame batterijen die een 90 procent lagere CO2-voetafdruk hebben.
Northvolt Labs wordt in Västerås uit de grond gestampt, een eigen campus voor onderzoek en ontwikkeling. Bij Northvolt Cuberg in San Francisco worden de mogelijkheden van batterijen bestudeerd voor gebruik in de luchtvaart.
Zes fabrieken managen
De tweede grote fabriek staat in Gdansk, in Polen, voor de assemblage van batterijmodules en packs. De derde is voorzien in het Duitse Heide. De bouw ervan is al bezig, dankzij ruim 900 miljoen euro aan staatssteun.
Met Volvo Car Corporation bouwt Northvolt nog aan een vierde fabriek in Zweden, het project Novo Energy in Göteborg. Fabriek nummer vijf in Borlänge richt zich op kathodematerialen, de kern van elke accu.
De zesde gigafabriek wordt gepland in de regio Montreal, Canada. Met Hydrovolt in het Noorse Fredrikstad is een recyclingproject opgestart. En met het Portugese Galp wordt samengewerkt in Setubal voor de conversie van lithium.
BMW schrapt mega-order
Alle fabrieken samen moeten zo'n 230 gigawatt uur aan batterijen produceren tegen 2030. Goed voor 3,8 miljoen stekkerauto's, telt Bloomberg op. Go big, dat verhaal klopt, maar home blijft het vooral een worsteling. De productie van de eerste fabriek in Zweden draait nog lang niet op volle toeren.
Die productie begint al in 2021, maar het broodnodige opschalen is een probleem. De Finse krant Kauppalehti wijst erop dat er dit jaar zo'n 60.000 lithium-ion-units per week worden gemaakt. Dat is maar vijf procent van de totale capaciteit.
De klanten (supporters eigenlijk) beginnen het zat te worden. BMW schrapt in de zomer een order van 2 miljard euro. Northvolt slaagt er niet in op tijd te leveren. Dat is een wake-upcall voor Carlsson. 'We zijn een beetje te agressief geweest in onze uitbreidingsplannen', zegt hij tegen de zakenkrant Dagens industri.
Nieuwe focus
De tegenvallende verkoop van elektrische wagens maakt dat hij dit najaar stevig moet ingrijpen. Twintig procent van het personeelsbestand (1.600 banen) wordt geschrapt. De plannen voor Portugal en Canada gaan de koelkast in.
De site in Börlange wordt verkocht, de fabriek in Polen wacht hetzelfde lot. Volvo Car kondigt aan Northvolt uit het Novo Energy-project uit te kopen. De Amerikaanse site is net verkocht aan de startup Lyten. Het lot van de Duitse fabriek in Heide blijft nog even onzeker.
De focus bij Northvolt ligt nu op het opvoeren van de productie in de eerste fabriek in Zweden. De 'energie en investeringen' gaan voortaan naar 'de corebusiness', verklaart Carlsson in een persbericht. Maar had dat niet vanaf het allereerste begin de focus moeten zijn?
Lees ook: Leiders moeten vooral niet te veel vertrouwen op economische modellen
