Heeft u uw 'passie' al gevonden? Of werkt u eerst aan ‘een stukje authenticiteit’? Niemand ontkomt er tegenwoordig aan zichzelf te ontwikkelen. Of wordt het tijd om de handen uit de mouwen steken en gewoon weer aan het werk gaan?
#hetblijewerken Sinds het Persoonlijk Ontwikkelplan (POP) halverwege de jaren 90 zijn intrede deed, is zelfontwikkeling een must. In een kenniseconomie ben je na je hbo of universitaire opleiding niet klaar, je moet blijven leren. Logisch, want functies veranderen en scholing maakt werknemers flexibel. Maar de afgelopen jaren lijken kennisgerichte opleidingen en seminars niet meer voldoende. We moeten ons als persoonlijkheid ontwikkelen, onze passie leren kennen en in onze ‘eigen kracht’ komen te staan. Talloze coaches en trainers werpen zich op om ons daarin te begeleiden. Maar levert het werkend Nederland echt wat op, of verdienen al die adviseurs hun geld vooral met gebakken lucht? Kijk eens naar landen met snel groeiende economieën als China, India of Rusland. Daar wordt niet naar persoonlijke authenticiteit gezocht, daar wordt keihard gewerkt!
Gedwongen zelfontwikkeling wordt bewijsdrang
“Zelfontwikkeling is altijd een drijfveer geweest, maar we hechten er tegenwoordig veel meer waarde aan”, zegt Joost Vanthoor van het Groei Atelier, gespecialiseerd in het coachen van twintigers en dertigers. “Dat we het nu belangrijker vinden hangt zeker samen met onze welvaart. Maar dat maakt het geen luxeprobleem. Veel twintigers en dertigers zouden gráág tevreden zijn met een ‘doorsnee’ 9 tot 5 baan, maar er blijft wat bij ze knagen. Ze zijn opgegroeid in een wereld waarin in materieel opzicht alles er al is. De basisvoorwaarden waar in armere landen voor wordt gewerkt, zijn hier al geregeld. Deze generatie is bovendien opgevoed met het idee dat je je móet ontwikkelen en dat je al je capaciteiten moet benutten. Hóe je dat dan doet is voor veel mensen wel degelijk een reëel vraagstuk. Zelfs mensen die vanuit zichzelf niet zo’n grote behoefte tot ontwikkeling in hun werk hebben, denken vaak dat het wel van ze wordt verwacht door hun ouders of door de maatschappij.”
Zelfontwikkeling is bittere noodzaakTips voor werkgevers:
1. Kijk naar de mens achter de medewerker. Staar u niet blind op het cv, maar maak gebruik van persoonlijke talenten en drijfveren om iemand effectiever te laten presteren.
2. Ontwikkeling kun je niet afdwingen, alleen stimuleren. Medewerkers hebben daarin een eigen verantwoordelijkheid, spreek ze daarop aan.
3. Barre tijden en niet perfecte omgevingen bieden kansen om sneller te groeien.
4. Stuur medewerkers liever naar een training waarin ze hun eigen identiteit en drijfveren leren kennen, dan op een vaardigheidscursus.
5. Verspil geen tijd en geld door te eisen dat alle medewerkers hetzelfde kunnen. Profiteer van de verschillen in talenten en laat mensen uitblinken in hun specialiteit.
Ook Jeroen van Eijnsbergen, arbeidspsycholoog bij Van Eijnsbergen en Partners, ziet de focus op zelfontwikkeling als een verschijnsel van deze tijd. “Zelfontwikkeling is bittere noodzaak. Het werkveld ontwikkelt zich in een razend tempo, medewerkers moeten zich voortdurend aanpassen. Wij zien regelmatig topmensen sneuvelen. Ze zijn inhoudelijk uitstekend in hun vak, maar kunnen zich niet handhaven op de werkvloer. De samenleving is zo gefixeerd geraakt op presteren. Iedereen moet alles kunnen."
Kijk naar het Persoonlijk Ontwikkelplan (POP), zegt Eijnsbergen. "Dat was bedoeld om te onderzoeken welke talenten de organisatie in huis heeft en hoe die optimaal kunnen worden ingezet. Maar hoe wordt het gebruikt? De talenten noteren we maar laten we verder voor wat ze zijn. We leggen de nadruk op wat mensen niet goed kunnen en laten daar allerlei vaardigheidscursussen op los. Zwakke punten moeten sterke punten worden."
Ken je eigen identiteit
Volgens de arbeidspsycholoog creëren we zo manusjes van alles: iedereen moet over dezelfde vaardigheden beschikken. Meer verbreding in plaats van focus op talenten. "Werknemers moeten zich aanpassen aan wat de omgeving belangrijk vindt en de uitdaging ligt in het hanteren van dit soms consumerende krachtenveld. Verkramping ontstaat, belastbaarheid en synergie verminderen."
Als je je staande wilt houden op de werkvloer, adviseert hij, moet je heel goed je eigen identiteit kennen. "Je moet weten welke elementen je moet aanpassen en in hoeverre je die kán aanpassen. In de huidige bedrijfscultuur wordt je weerbaarheid en je aanpassingsflexibiliteit voortdurend op de proef gesteld, een eigen strategie is dan essentieel.”
Zelfontwikkeling als onderdeel van het leven
Regi Melcherts, oprichter van Strategisch Coachen Groep, ziet zelfontwikkeling als iets van alle tijden. “Zelfontwikkeling is groeien, en groeien hoort bij leven. Je ziet wel dat zelfontwikkeling tegenwoordig breder leeft in de maatschappij. Groei betekent niet altijd ‘meer’. Je werk is niet beter omdat je een medisch specialist, advocaat of directeur bent, maar omdat je in je baan je eigen talenten zo goed mogelijk gebruikt. Groei is op maatschappelijk niveau ook transformatie: het veranderen van waarden, normen, zienswijzen, meningen en gedragingen. Het streven naar duurzaamheid is daar een mooi voorbeeld van.”
Volgens Melcherts is het ‘heel Nederlands’ om zelfontwikkeling van mensen te eisen. “Je kunt het ze ook gunnen. Of als ze er zelf niet naar streven, ze het inzicht gunnen dat het prettig is om jezelf te ontwikkelen. Als werkgever heb je een rol om je medewerkers daarin te stimuleren.”
Remmende elastiekjes uit het verleden
Maar in hoeverre je mensen groeien heb je als werkgever niet in de hand, zegt Melcherts. “Het tempo waarin iemand groeit kun je wel stimuleren maar niet afdwingen. En zelfs aan dat stimuleren zitten grenzen. Als je werknemers overlaadt met opleidingsprogramma’s of traineeships kunnen ze zelfs in hun groei worden geremd. “Mensen in een te comfortabele zone houden betekent dat ze groeien in een rijke omgeving. Terwijl groeien in een barre omgeving harder kan gaan. Kijk bijvoorbeeld naar jonge artsen die een paar jaar in een ontwikkelingsland werken zonder faciliteiten, die maken grote stappen in hun zelfontwikkeling.”
Melcherts gelooft dat iedereen kan groeien. Zelfs onderbetaalde werknemers in lage lonenlanden als India. “We laten ons vaak tegenhouden door onze eigen overtuigingen. Waarom denk je dat circusdirecteuren een olifant gevangen kunnen houden met een dun koordje aan een paaltje? Toen die olifant als kleintje in het circus kwam, kon hij zich niet los trekken zonder zijn poot pijn te doen. Als volwassen dier gelooft hij dat nog steeds, ook al is het niet meer waar. Zo is het bij mensen ook. We geloven wat we in onze opvoeding en uit onze omgeving hebben meegekregen. Dat zijn elastiekjes uit het verleden die ons remmen. ”
Omgeving versus eigen drijfveren
Joost Vanthoor van het Groei Atelier bevestigt dat we ons vaak laten leiden door onze omgeving. “Mensen die gaan onderzoeken wat ze nou eigenlijk willen in hun carrière ontdekken vaak dat ze altijd hebben gedaan wat hun omgeving verlangde. Ik ken iemand die naast haar werk voortdurend bleef studeren, terwijl ze eigenlijk op zoek was naar een betere balans tussen werk en privé. Het blijven studeren kwam voort uit de overtuiging dat ze wat ‘moest’ doen met haar intelligentie, omdat haar ouders en de maatschappij dat zo wilden. Ik zie ook mensen zzp-er worden, in de hoop dat ze dan meer vrijheid en meer tijd voor hun gezin hebben. Maar juist als ondernemer is het keihard werken. Pas als je helder hebt wat je eigen waarden en drijfveren zijn, kun je bepalen hoe je je wilt ontwikkelen.”
Barre tijden vragen om zelfontwikkeling
Wie zich staande wil houden in het grimmige krachtenveld van het bedrijfsleven, zich los wil maken van de verwachtingen van de maatschappij, of zijn blokkerende overtuigingen achter zich wil laten, zal dus wel degelijk moeten werken aan zelfontwikkeling. De huidige maatschappij is daarin keihard. Je kunt erover discussiëren of dat een goede zaak is, of dat we ons weer moeten richten op de individuele talenten van mensen in plaats van aan iedereen dezelfde (soms onmogelijke) eisen te stellen. Maar voor werknemers zit er voorlopig niets anders op dan deze barre tijden aan te grijpen om extra hard te groeien.
MT kijkt dit voorjaar naar de oorzaken van zowel tevredenheid als onvrede op de werkvloer. Waar verdienen al die coaches, trainers en adviesbureaus voor managers en professionals eigenlijk hun geld mee? Moet er structureel iets veranderen? Twitter mee op #hetblijewerken of mail uw ideeën aan [email protected].
Lees ook:
- Hoe belangrijk is uw salaris?
- Tevreden werknemer is gemakzuchtig
- Zo krijgen uw medewerkers hart voor de zaak
- Nieuwe werknemer vraagt sociale betrokkenheid
