Ruim tweeduizend staatshoofden, bestuursvoorzitters en wetenschappers kwamen in Davos bij elkaar om de toestand in de wereld te bespreken. De stemming was somber, maar er was één lichtpuntje: “Als Bush herkozen wil worden, moet hij de economie op orde hebben.”
Grote, zwarte, militaire helikopters vliegen boven het Zwitserse skioord Davos om op de kleine landingsplaats bij het Belvédère Hotel bekendheden af te zetten als Lord Robertson, secretaris-generaal van de NAVO; Colin Powell, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken; Shimon Peres, de vroegere premier van Israël en – daar is-ie weer – de vroegere Amerikaanse president Bill Clinton. Daarnaast lopen hier nog enkele honderden ministers, staatshoofden en bekende businessleaders rond. Zelfs koningin Rania Al-Abdullah en haar echtgenoot koning Abdullah II vlogen van Jordanië naar Davos om deel te nemen aan – zoals de Zwitserse president Pascal Couchepin het noemde – 'de belangrijkste party van de wereld'.
In zijn beroemde roman De Toverberg beschrijft de Duitse auteur Thomas Mann hoe de patiënten in dit gezondheidscentrum in de Zwitserse Alpen herstellen van hun longziektes. De jonge, veelbelovende man in de roman De Toverberg was zo bang een fatale ziekte op te lopen, dat dit uiteindelijk nog gebeurde ook.
Nu heeft de wereldeconomie zwaar kou gevat. De dreigende oorlog tegen Irak werkt verlammend op het internationale bedrijfsleven en lijkt een mondiale depressie te veroorzaken. Daarom is het opbouwen van vertrouwen – 'building trust' – het centrale thema van deze 33e jaarlijkse vergadering van het World Economic Forum, de meest exclusieve conferentie ter wereld.
Kwartaalcijfer-onzin
Bij deze topbijeenkomst bespreken politici met topmanagers uit het bedrijfsleven, zoals de oprichter van Microsoft Bill Gates, de ceo van Siemens Heinrich von Pierer, onroerend-goedkoning Cor van Zadelhoff van DTZ en honderden andere ceo's hoe ze deze crisis het hoofd kunnen bieden. Tussen de deelnemers trachten geselecteerde ngo's en andere leiders op het gebied van religie, cultuur en financiën ook oplossingen te vinden voor de problemen die de wereld op dit moment teisteren. Meer humaniteit, meer transparantie en meer bescheidenheid is de conclusie van veel gesprekken. Een van de grote problemen in het huidige bedrijfsleven is dat ceo's onder enorme druk staan. Ze moeten het elk kwartaal weer beter doen, is de ervaring van de makelaar Van Zadelhoff. “Daarom haat ik het alsmaar voortrazende circus van kwartaalcijfers. Het is pure onzin. Ze kosten een hoop tijd en leiden de aandacht af van waar het echt om gaat: een goeie strategie,” aldus Van Zadelhoff , die onmiddellijk een groot applaus oogst. “Om een succesvolle bedrijf te leiden moeten ceo's op lange termijn plannen,” adviseert de Nederlandse zakenman in een plenaire sessie over leiderschap. Maar aangezien eeuwige groei nu eenmaal niet bestaat, worden ceo's meer en meer nomaden die van het ene bedrijf naar het andere gaan, constateert hij. Tijdens het forum zijn Van Zadelhoff en zijn zakenvrienden regelmatig te vinden in het PwC Knowledge Café in de kelder van het Belvédère Hotel. De ceo van Siemens, Heinrich von Pierer, houdt er ook wel van om zich hier lekker terug te trekken van het gewoel in het congrescentrum en om zich tussen de sessies te ontspannen. Maar voor de topmanagers is er niet veel tijd om te rusten.
Van Zadelhoff maakt zich zorgen over de huidige situatie: “We bevinden ons in een mondiale financiële crisis en ik hoop dat we daar zo gauw mogelijk uit komen.”
Hoewel er een ongeschreven wet schijnt te bestaan onder terroristen en moordenaars, dat het neutrale Zwitserland heilige grond is die niet met bloed besmeurd mag worden, zijn er strenge veiligheidsmaatregelen in Davos. F/A 18 straaljagers van de Zwitserse luchtmacht controleren het luchtruim boven het congrescentrum met de opdracht elk ongeïdentificeerd vliegtuig neer te schieten. Duizenden politieagenten met machinegeweren, sluipschutters op de daken en geheime agenten houden elke beweging in de gaten. Zelfs het niezen van een passerende man uit Davos die op weg is naar zijn limousine wordt beantwoord door zeven bless you's vanuit alle richtingen. Het witte skiparadijs dat het dorp omringt, is open en uitnodigend, behalve wanneer de Parsenn-lift gesloten is vanwege de sportieve Hilary Clinton die met haar personeel achter de senator van New York naar beneden suist.
Filantropische multimiljardairs
Maar de meeste deelnemers hebben geen tijd om van de bergen te genieten. Ze zijn druk bezig met het rennen van de ene meeting naar de andere. Zoals gebruikelijk worden de miljardendeals afgesloten achter gesloten deuren in de achterkamers van het Hotel Belvédère of het Seehof Hotel waar onder anderen miljardair en filantroop George Soros vaak te vinden is. Soros werd beroemd door een spectaculaire weddenschap. In het begin van de jaren negentig voelde hij aan dat het Britse pond overgewaardeerd was en sloot een weddenschap af van een miljard dollar tegen de Bank of England, iets wat tot dan toe bijna niemand ooit aangedurfd had. Soros won en vanaf dat moment staat hij bekend als 'De Man die de Bank Of England op de knieën kreeg'. En aangezien je met geld geld maakt, werd Soros al gauw een multimiljardair en een van de belangrijkste filantropen van onze tijd.
De meesterfinancier, die al meer dan een miljard dollar heeft uitgegeven aan goede doelen, wil graag geven en zoals alle zakenlui wil hij ook graag nemen.
Dat wil ook Soros' collega-multimiljardair en Bill Gates. Op het Forum kondigde deze zakenlegende de donatie van nog eens 200 miljoen dollar aan voor de bestrijding van aids en andere ziektes. Hoewel hij waarschijnlijk de rijkste man ter wereld is, stelt Gates zich graag bescheiden op. Hij is vriendelijk en kalm en heeft nog steeds zijn jongensachtige glimlach. Had hij ooit gedacht de kroonprins te worden van de wereldfinanciën toen hij begon met het schrijven van software? “Nee, ik had nooit verwacht dat ik hier zou komen. Ik had de droom om geweldige software te ontwerpen en ik had vrienden die me daarbij hielpen. Dat is mijn fulltime baan geweest en ik vind het nog steeds leuk,” antwoordt Gates. Met giften van enkele miljarden dollars voor gezondheidszorg is Gates waarschijnlijk de grootste particuliere donateur van deze tijd. Waarom eigenlijk? “Vanwege het zakelijke succes dat Microsoft heeft gehad,” antwoordt Gates. “De omvang van de rijkdom legt een
verantwoordelijkheid op mijn schouders om ervoor te zorgen dat het terugvloeit naar de gemeenschap.” Op enkele gebieden werken de stichtingen van Soros en van Gates samen. “Ik moedig iedereen aan om iedere dag vrijgevig te zijn,” zegt Gates. En bij de bijna onoverkomelijke wereldproblemen, daar zijn ze het beiden over eens, is iedereen nodig.
Oorlogsplannen
De sfeer in Davos wordt overschaduwd door het spookbeeld van de dreigende nieuwe Golfoorlog. Veel grote transacties die niet gerelateerd zijn aan de defensie-industrie zijn uitgesteld. Dat maakt over het algemeen de regering van Bush niet erg populair in de financiële gemeenschap. De Amerikaanse minister van Buitenlandse zaken Colin Powell is naar Davos gekomen om een belangrijke verklaring af te leggen en om strategische bondgenoten zoals bijvoorbeeld de Turkse regering tegemoet te komen. In zijn speech waarschuwt Powell de Irakese regering: “Jullie tijd raakt op!” Hij laat er geen twijfels over bestaan dat Amerika klaar is om aan te vallen. Hoewel daags daarna het verschijnen van het rapport van wapeninspecteur Hans Blix zorgt voor verder uitstel van de Amerikaanse oorlogsplannen. Als gevolg daarvan zakken de olieprijzen. Een aanval op Irak is bedoeld om een positief effect op de olieprijzen te hebben, zegt George Soros in een persbijeenkomst. Hij is het eens met de meeste forumdeelnemers dat een dreigende oorlog slecht is voor de zaken. Er moet een oplossing komen. De markten over de hele wereld zuchten onder de onzekerheid.
Hoewel de meeste Amerikaanse afgevaardigden een nieuwe oorlog in de Golf als onafwendbaar beschouwen, is Soros optimistischer. “Ik denk dat er geen schot zal vallen,” zegt hij. “Ik ben er niet zeker van dat er een oorlog zal komen.”
En waarom dan niet? “Bush kan het niet doen zonder Blair en Blair niet zonder Blix.”
De dreiging van het Irakese regime is reëel. “We moeten Saddam uitschakelen,” legt Soros uit, maar hij voegt er een waarschuwing aan toe. “Als de VS het in hun eentje moeten opknappen, staat dat op de lange termijn gelijk aan zelfvernietiging. Er zullen naderhand massa's problemen komen. Wij zijn deel van een onderling erg afhankelijke wereld,” zegt Soros. “Ik zou dolgraag willen dat de Verenigde Staten een andere politiek zouden volgen, een constructief leiderschap voor de wereld.” In Davos lijkt het er erg op dat de zakenwereld de adem inhoudt totdat er bommen vallen in Irak of totdat er vrede komt. Hoewel de kansen op een oorlog gestegen zijn, is Soros optimistisch dat er een vreedzame oplossing gevonden wordt, omdat sommige hooggeplaatste leden van de zakengemeenschap zich tegen de oorlog verzetten.
“Als Bush herkozen wil worden, moet hij de economie op orde hebben.”
