Een ‘dank je wel’ op z’n tijd is belangrijk. Voor goed geleverd werk of een rondje koffie halen. Maar het kan ook averechts werken.
Het tonen van dankbaarheid en waardering leidt tot minder stress, minder kans op depressie en zelfs tot een betere nachtrust, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Kortom, het leidt zowel tot geestelijke als fysieke gezondheid. Mensen die zich gewaardeerd voelen, zijn ook een stuk productiever, meer gemotiveerd en betrokken. Door te focussen op wat goed gaat in plaats van wat fout is, het zogeheten appreciative inquiry, kan een hele organisatie zelfs beter gaan presteren.
Waardering tonen werkt soms averechts
Maar soms kan zo’n blijk van waardering juist het tegenovergestelde bereiken. Dat concludeerde onlangs Rebecca Hewitt van de University of Greenwich Business School en co-auteur van de studie The undermining effect revisited: The salience of everyday verbal rewards and self-determined. Ze voerde de studie uit samen met Neil Conway, hoogleraar Organizational Behaviour en Human Resources Management van Royal Holloway University of London.
Het tonen van waardering of het belonen van een werknemer – iets wat past binnen de appreciative inquiry-benadering – zou in het geval van moeilijk en complex werk hem of haar zelfs van hun ‘innerlijke drive’ kunnen beroven, zo stellen de twee wetenschappers.
De rol van een beloning
Hewitt en Holloway vroegen 58 werknemers van een Brits bedrijf om elke dag gedurende twee weken een enquête over hun werkdag in te vullen. Daar bij ging het bijvoorbeeld om de taken die het meeste inspanning hadden gevergd, hoe mentaal complex een zaak was, hoe gemotiveerd ze waren en hoezeer ze verwachten dat ze hiervoor een vorm van waardering zouden ontvangen.
De onderzoekers keken naar het effect dat die verwachting van een vorm van waardering of beloning, zij het mondeling of in schrift, had op hun motivatie. ‘Bij moeilijke taken is het verwachten van een beloning geen goede zaak. Zelf alleen maar erover denken is al fout,’ zegt Hewitt. ‘Het kan zelfs zeer negatief werken.’
Weg is de intrinsieke motivatie
De reden is dat werknemers moeilijk werk plezierig vinden om te doen, zo bleek uit onderzoek. De motivatie komt van binnenuit en dit stuwt hen voorwaarts. Het interesseert hen en het geeft het gevoel iets waardevols te doen. Wanneer er vervolgens geconcentreerd wordt op een mogelijke beloning, al is het maar of er simpelweg 'bedankt' gezegd gaat worden, leidt dit alleen maar af. ‘Het ondermijnt zelfs de intrinsieke motivatie’, zegt Hewitt. Met andere woorden, werknemers bleven minder plezier aan het uitvoeren van de taak en hebben minder zin om het werk überhaupt te doen. ‘Het kan zinvoller zijn om te laten merken dat je hen ondersteunt maar ze toch gewoon met rust te laten.
Wel 'dank je wel' zeggen bij saai werk
Heel anders is het echter gesteld met saaie, repetitieve werkjes die horen bij het dagelijkse kantoorbestaan. Daar helpen vele ‘dank je wel’s’ wel degelijk bij. De intrinsieke motivatie steeg volgens de onderzoekers aanzienlijk wanneer mensen expliciete tekenen van waardering kregen. Juist omdat de taak zelf niet motiveert of inspireert, is een extra aanmoediging op z’n plaats.
Dagelijkse blijk van waardering
‘Vaak denken managers er niet aan om een dagelijkse blijk van waardering te geven,’ zegt Hewitt. ‘Maar dat is wel iets dat de motivatie van mensen veel meer beïnvloedt dan tastbare beloningen, die veel minder vaak worden gegeven – afgezien van salaris dan. Iedereen moet gedurende zijn werkdag wel saaie dingen doen. Ons onderzoek toont aan dat managers hun mensen veel meer zouden kunnen aanmoedigen en motiveren met het zeggen van 'dank je wel'. Bij complex werk daarentegen doe je er beter aan je mensen gewoon met rust te laten en ze hun gang te laten gaan.’
