Het kredietklimaat blijft dit jaar slecht. Om uw strategie te financieren zult u naar alternatieven voor de bank moeten zoeken.
Ook Philips heeft er last van. Het aandeleninkoopprogramma wordt in de ijskast gezet, de 6 miljard die het bedrijf cash op de balans heeft staan, zal waarschijnlijk elders nodig zijn. Aldus topman Gerard Kleisterlee gisteren in het Financieele Dagblad. Hij denkt dat het financieringsklimaat dit jaar zwak blijft. De banken moeten grote sommen staatssteun aan de overheid terugbetalen en ze moeten, na aanleiding van de crisis, meer kapitaal op de balans houden. Bovendien komen dit jaar nogal wat overheden in geldzorgen en die zullen voor een lening naar de bank stappen. Kortom, voor bedrijven die geld nodig hebben, blijft er weinig over.
Het kan extra zuur zijn als u strategische plannen heeft. Wilt u expanderen, nieuwe markten betreden? Komt er onverwacht een mooie overnamekandidaat langs? Zonde als dat in de wielen wordt gereden doordat de bank zijn kluis potdicht houdt. Creatieve managers weten alternatieve manieren (naast bestaande alternatieven zoals factoring) te vinden om hun plannen te financieren. Hieronder enkele voorbeelden.
Bootstrapping
De term komt van het verhaal van de Baron von Münchhausen die zichzelf aan (volgens sommige versies) zijn laarzen uit het moeras trok. Het bedrijf dat aan bootstrapping doet, ‘trekt’ zichzelf overeind door een beroep op zijn omgeving te doen. Startups op internet zijn de pioniers van bootstrapping. Nieuwe initiatieven worden gefinancierd met eigen geld, leverancierskredieten, opties toekennen aan de werknemers (zodat ze voor weinig geld willen werken) en verder alles wat kan worden verzonnen om dure bankkredieten te voorkomen. In sommige gevallen zijn de afnemers bereid een deel van het werk te doen. De Noorse internetleverancier Lyse laat zijn klanten zelf de glasvezelkabels van de straat naar hun woning graven. Daarmee verdienen de klanten korting op de rekening. Producten hoeven niet per se ‘af’ te zijn als ze op de markt worden gebracht. Tpgtex, een softwarebedrijf uit Texas, zet zijn producten op de site als ze nog in de ontwerpfase zijn. Het bedrijf produceert software voor barcodes en rfid-labels. Pas als de klanten blijk geven van belangstelling voor het nieuwe product, wordt het verder in ontwikkeling genomen. Met deze vorm van ‘microtesting’ verkleint Tpgtex het risico op mislukte introducties.
Betalen met aandelen
Als de zakken niet diep zijn, kan een overname ook worden betaald met aandelen. Is de koper een beursfonds, dan verplicht de overgenomen partij zich om de aandelen een paar jaar vast te houden. Zonder beursnotering kan deze aanpak ook werken. Wel is een open structuur met meerdere aandeelhouders meestal een voorwaarde. Als een ondernemer 100 procent eigenaar is, zal hij niet snel geneigd zijn zeggenschap af te staan. Bovendien is het lastig om aandelen te waarderen.
Lenen bij de prooi
Gesteld dat de overnamekandidaat zich dat kan permitteren, behoort ook een vendor loan tot de mogelijkheden. De verkopende partij leent dan geld aan de overnemer, die natuurlijk wel rente moet betalen. Op deze manier helpt de verkoper, die er ook bij gebaat is dat de koop doorgaat, de koper om het eventuele financieringsgat te dichten.
Gedeeltelijke aankoop
Een andere optie is dat de verkoper een deel van het aandelenpakket in eigen zak houdt. De koper krijgt dan wel een meerderheidsaandeel en dus zeggenschap, maar spreekt af het resterende deel op een later tijdstip te kopen. De uitgestelde aankoop maakt een financiering mogelijk. Ook om een andere reden kan deze constructie aantrekkelijk zijn. Stel dat de verkoper een groot bedrijf is dat een onderdeel verkoopt waarvan het een belangrijke afnemer is, dan blijft zijn klandizie in elk geval gewaarborgd gedurende de periode dat hij een belang houdt in dat onderdeel.
De beurs
Terug van weggeweest zijn de kapitaalmarkten. Die ontwikkeling is vorig jaar al ingezet, toen de koersen razendsnel opkrabbelden van de bodemniveaus in de lente. De Nederlandsche Bank becijferde dat Nederlandse bedrijven in de tweede helft van 2010 voor 10,3 miljard euro aan nieuwe aandelen uitgaven, nadat de emissiemarkt de voorafgaande anderhalf jaar vrijwel was opgedroogd. Wel kwam die actie voor het leeuwendeel op conto van financials als ING, Aegon en SNS Reaal die kapitaal ophaalden om hun balans te versterken en staatssteun terug te betalen. Maar er waren ook bedrijven die via de beurs de bekostiging van uitbreiding binnenhengelden, zoals Corio, VastNed Retail en SBM Offshore. Dit jaar zoeken veel meer bedrijven hun heil bij de beurs om overnameplannen te financieren, verwachten betrokkenen. Ook het aantal beursgangen van bedrijfsonderdelen kan toenemen. Vaak zal die stap worden gezet om de balans en liquiditeitspositie te versterken of om te herfinancieren, maar soms ook om aan kapitaal te komen voor een acquisitie.
Creatieve combinaties
De grootste belofte zit in de creatieve combinaties van bovenstaande mogelijkheden. Een deel eigen vermogen wordt bijvoorbeeld gecombineerd met een banklening plus een achtergestelde lening en een lening van de verkoper. Of er wordt gekozen voor gefaseerde verkoop: 75 procent van de aandelen wordt overgenomen met een optie op de aankoop van de resterende 25 procent over een aantal jaar. Of de volle 100 procent wordt aangekocht, maar slechts 70 procent van de overnamesom wordt meteen voldaan. Gespreid over enkele jaren wordt het overige bedrag betaald uit de winst van de overgenomen partij. Op elk overnamepotje past een financieel dekseltje.
