Het boek dat hem bekend maakte, is al bijna twintig jaar oud. Maar eens een goeroe, altijd een goeroe. Begin december is Tom Peters weer even in Nederland. Zijn seminar mag natuurlijk niet worden gemist. Vraag is alleen: waarom eigenlijk niet?
Goeroes gaan aanzienlijk langer mee dan het gemiddelde bedrijf. Dat blijkt al eind jaren tachtig. Bijna eenderde van de door Peters en co-auteur Robert Waterman in hun bestseller In search of excellence beschreven, excellente bedrijven is dan al failliet. Maar dat deert niet. 'Search' is een wereldwijde bestseller. Met 5,5 miljoen verkochte exemplaren het best verkochte managementboek aller tijden.
In hun boek analyseren Peters en Waterman de redenen waarom de 43 meest rendabele ondernemingen van toen zoveel succes boekten. Hun conclusie is nu, negentien jaar later, bijna slaapverwekkend. Ze ontdekten de klant! En Peters ontdekte zichzelf. The world of Tom Peters, want dat is het. Alle begin jaren tachtig door Peters geanalyseerde succesfactoren zijn nu immers gemeengoed. De huidige ceo's van Amerikaanse topondernemingen hebben dan ook geen behoefte meer aan zijn persoonlijke adviezen. Ze opereren al in de wereld van Tom Peters. Maar dat geeft niet. Eens goeroe, altijd goeroe.
Dat blijkt al vijf jaar ná de publicatie van Search. Peters komt dan met zijn tweede boek, Thriving on chaos. In de openingszin daarvan verklaart hij de voorganger – op luchtige toon, dat wel – volkomen overbodig. “Excellente bedrijven bestaan niet,” staat er.
Excellente goeroes wél. In Thriving on chaos en de opvolger Liberation Management lanceert hij trendy managementleuzen als empowerment, kernbusiness en klantenfocus. Nu, ruim tien jaar later, zijn ook deze kreten redelijk slaapverwekkend. Maar de firma tompeterscompany is nog altijd een hit. En de firma is en blijft uiterst trendgevoelig. Trendgevoelig en klantgericht. Vooral aanstormend talent blijkt nog altijd gevoelig voor de goeroe. Terecht, want de propositie waarmee ze naar het komende Peters-seminar worden gelokt, is aanlokkelijk. Uiterst aanlokkelijk. “How to grow even when the economy is slow.” Banale poëzie, misschien, maar wel verleidelijk. Nóg verleidelijker is het tweede thema van zijn seminar. “Eén goed idee brengt meer op dan een jaar hard werken!”
Briljante gek
Negentien jaar na de verschijning van Search beginnen steeds meer criticasters toch aan de wetten van Peters te twijfelen. Het zakenblad Fortune presteerde het zelfs om wet nummer één genadeloos onderuit te halen. Hoezo eens goeroe, altijd goeroe?
“Nu we dan echt in de Tom Peters-wereld leven, lijkt het erop dat hij zelf gek geworden is. De man die eens de topstukken uit het zakenleven adviseerde, geeft nu lezingen voor managers uit het middenkader,” aldus Fortune. Deze statement wordt niet verzacht door de constatering dat er op zich niets mis is met managers uit het middenkader. Nee, zes pagina's lang wordt duidelijk gemaakt dat er álles mis is met Tom Peters. “Hij schijnt voor zijn eigen verbanning te hebben gekozen. De voormalige lieveling van het Amerikaanse bedrijfsleven, een briljante analist van cultuur en structuur van het bedrijfsleven, predikt nu een boodschap van New Age-achtig zelfvertrouwen en persoonlijke groei. En dat doet hij voor managermassa's.”
Arnold Steenbeek, de man die Peters naar Nederland haalt, is het met die kritiek uiteraard van harte oneens. Met die managermassa's valt het volgens hem sowieso wel mee. Peters doet het tegenwoordig wat rustiger aan. Er zal géén sprake zijn van een Europese tournee. Hij treedt alleen in Nederland op. “En tja,” mijmert Steenbeek, “de vraag of hij nog actueel is hangt helemaal af van de tijdbalk die je hanteert. Hij is in '82 wereldberoemd geworden. Uiteindelijk bleken de door hem beschreven bedrijven toch niet allemaal zo succesvol, maar de kernboodschap staat nog altijd. Hij had als eerste aandacht voor de zachte dingen in bedrijfsculturen. Daarmee is zijn boek weliswaar oud, maar toch tijdloos.”
Dat laatste zal níet van toepassing zijn op zijn optreden in het Bussumse Spant op 3 december. Niks oud en tijdloos. Nee, hij gaat er wereldnieuws maken. Hoopt althans Arnold Steenbeek. Hij zegt: “Peters werkt momenteel erg veel samen met wetenschappers. Samen hebben ze de impact van vrouwen op bedrijfsbeslissingen bestudeerd. Het is met vrouwen net als met Chinese bamboe. Dat groeit eerst vijf jaar onder de grond. Daarna spuit het ineens de lucht in. Iets dergelijks staat nu met vrouwen ook te gebeuren. Peters heeft samen met universiteiten berekend hoe groot de economische macht van vrouwen is.”
De resultaten van dat onderzoek zijn ook voor Arnold Steenbeek nog een verrassing. Net als de goeroe zelf. Die verrast altijd. Hij heeft, volgens Steenbeek, nu al bijna twintig jaar lang een aantal dingen exact op tijd geroepen. En hij blijft met zijn tijd meegaan. Zo creëerde hij een soort optieregeling voor goeroes. “Samen met Clinton is hij de man van de dikste rekeningen. Nee, ik ga natuurlijk niet zeggen hoe dik. Maar het is wel zo dat hij zijn honorarium van de impact laat afhangen. Wanneer we boven breakeven komen, verdient hij gewoon beter.”
De goeroe als popster
“Het boek,” zo constateert hrm-professor Joep Bolweg, “is niet actueel meer. Maar je kunt Tom Peters niet verwijten dat hij niet met zijn tijd is meegegaan. Hij is echt niet in dat boek blijven hangen. Misschien is het een rare vergelijking, maar Mick Jagger is nóg langer actief, toch doet hij het nog steeds uitstekend.”
Rare vergelijking of niet, beide heren zullen hem als complimenteus ondergaan. Want ook Peters is een star. Dat ondervond Bolweg toen hij in de Verenigde Staten twee keer zijn show bezocht. “Daar houd je dan gegarandeerd een of twee actuele ideeën aan over. Hij weet met groot enthousiasme over management te praten. Saai is het zeker niet. Alleen wel buitengewoon prijzig. Dat is eigenlijk de enige kanttekening die je erbij kunt plaatsen. Wat is het waard om voor 20.000 gulden Clinton in Flevoland te ontmoeten? Die vraag gaat ook voor Peters wel een beetje op.”
Ex McKinsey-topman Mickey Huibregtsen kent de goeroe backstage, want hij was ooit McKinsey-collega. Maar hij praat liever over Peters on stage. “En dat is een zeldzame ervaring. Het is alsof je water uit een brandslang tot je neemt. Ik herinner me uit onze McKinsey-tijd een gezamenlijk optreden voor Italiaanse topmanagers. Binnen enkele minuten werd er driftig vanuit de vertaalhokjes getikt. De vertalers konden hem niet bijhouden. Ik heb geprobeerd zijn spraakwaterval wat in te dammen. Maar dat lukte niet. Uiteindelijk hebben die vertalers demonstratief hun hokjes verlaten.
“Dat Tom Peters het zo ver heeft gebracht, viel aanvankelijk niet te verwachten. Hij had kort voor het verschijnen van zijn eerste boek een nogal wilde periode. Korte spijkerbroeken, verwilderd gedrag enzo. Maar zo is Peters. Het is een man die gewend is buiten de gebaande paden te lopen. Hij komt altijd met ongebruikelijke invallen. En dat hoeft dan allemaal niet waar te zijn. Als ze het denken maar stimuleren.”
CV Tom Peters
Burgelijke staat gehuwd
Woont in Silicon Valley, Vermont en in vliegtuigen
Bijzonderheden wereldrecordhouder goeroe-zijn, want al bijna
20 jaar lang, plus 5,5 miljoen verkochte exemplaren van dat éne boek.
Hobby het runnen van zijn boerderij
Curriculum
1944 geboren in de Verenigde Staten
1962-1966 Universitaire studies in Cornell en Stanford (MBA)
1966-1970 U.S. Navy, Vietnam
1970-1981 partner McKinsey
1982 debuut als managementboekenschrijver en goeroe
