Hartcoherentie is in opmars tegen stress. Bedrijven als Shell, BP en Philips gebruiken het al. Maar wat is het? En vooral: hoe werkt het?
‘Adem rustig in en uit en volg het balletje’, zegt Heartmath-trainer Wim Gijzen op kalme toon. ‘Op en neer, en op en neer.’ Het desbetreffende balletje stuitert bijna ergerlijk traag langs een golvende lijn over het laptopscherm. Een klip met sensor, bevestigd aan het oor en met een draadje verbonden met de laptop, leest ondertussen af hoe coherent mijn hartslag is. De curve die op het scherm verschijnt, ziet er bepaald nog niet erg zen uit. De pieken die de hartcoherentie visualiseren zijn scherp en rafelig. De beoogde gelijkmatige flow van golven – zeer zen – is nog ver te zoeken.
Overzichtelijk
Hartcoherentie is een techniek om stress tegen te gaan door middel van ademhaling en het coördineren van hoofd en hart. De techniek werd ontwikkeld door de Amerikaanse non-profitorganisatie HeartMath Institute, opgericht in 1991 door Doc Childre. Nieuw is het niet, maar het is wel sterk in opmars door de groeiende behoefte aan tools om (werk)stress tegen te gaan. HeartMath wordt daarbij flink geholpen door het feit dat de apparaten die zij ontwikkelden, zoals de ‘emWave’ (foto rechts) en ‘Inner Balance’ (foto onder), stress in één oogopslag visueel inzichtelijk maken, in tegenstelling tot andere ontspanningstechnieken als meditatie, yoga en mindfulness.
Regelmaat
De gedachte achter hartcoherentie is eenvoudig. Ons hart is cruciaal in ons functioneren en ons hartritme varieert telkens door de constant wisselende tijdsintervallen tussen de hartslagen in. Deze 'hartritmevariabiliteit' (HRV) geeft belangrijke informatie over de toestand van ons lichaam en onze emotionele staat. De mate van samenhang in die HRV wordt 'hartcoherentie' genoemd. Hoe meer regelmaat hierin is te ontdekken, hoe kalmer we zijn, zo is het idee. Is de coherentie ver te zoeken, dan voelen we ons juist gestresst en opgejaagd.'
Rustig, ritmisch ademhalen
Onderzoek, uitgevoerd door zowel HeartMath als diverse ziekenhuizen en psychiatrische instellingen, toont dat wanneer mensen oprechte positieve gevoelens ervaren, waarbij het hartritme coherenter wordt, de gewijzigde informatiestroom van het hart naar de hersenen onze prestaties kan verbeteren. Door rustiger en ritmischer te ademen, gaat het uitzetten en samentrekken van sensoren in de wand van de borstkas ook ritmischer, waardoor de cadans van de hartslag ook ritmischer wordt en we ons bijvoorbeeld minder gestresst voelen.
Te veel hoofd, te weinig hart
De grote promotor achter hartcoherentie in Nederland is Robert Erdbink. De ingenieur van huis uit schoof zijn leidinggevende positie bij Unilever aan de kant toen hij merkte dat hoofd en hart wat hem betreft 'niet meer met elkaar in verbinding stonden’. Erdbrink: ‘Ik werkte op topniveau, maar voelde me helemaal niet gelukkig. Het was alleen maar hoofd, en ik had er opeens zó zwaar genoeg van. Ik zei m’n baan op. Ik ging vervolgens voor een trainingsbureau werken voor minder dan de helft van mijn oude salaris.’ Daar kwam hij in contact met Heartmath en hartcoherentie, en hij besloot vervolgens HearthMath Benelux op te zetten.
Simpel en oplossingsgericht
De grote vraag is of hartcoherentie ook daadwerkelijk werkt. Ja, jubelt bijvoorbeeld Jaap van den Heuvel, voorzitter van de raad van bestuur van het Delftse Reinier de Graaf-ziekenhuis. ‘Drukte, stress en daardoor te weinig tijd is de dagelijkse praktijk voor zorgverleners. De HeartMath-methode helpt om rust en passie terug te brengen in je werk. Het is simpel, effectief en oplossingsgericht.’
Effectiever
Ook Arnout van der Rest, partner Transfer Pricing bij PwC, is er enthousiast over. ‘De HeartMath Peak Performance/training heeft mij het inzicht gegeven veel meer op gevoel te handelen dan op ratio. De technieken die hierbij worden gebruikt zijn simpel en direct in de praktijk toepasbaar. Door het gebruik van deze technieken ben ik effectiever in mijn day-to-day-business.’
Cortisol vermijden
René van Rij werkte 8 jaar geleden als manager operation & resources bij Tata Steel, waar hij 380 man onder zich had. ‘Ik kreeg een burn-out en kwam tijdens de revalidatie in contact met de hartcoherentietechniek. Je moet wel even een paar weken oefenen, maar het helpt en is eigenlijk heel simpel. Ik heb mijn stress nu goed in bedwang. Voel je ergernis opkomen, bijvoorbeeld op werk of in het verkeer, is het nu gewoon een kwestie van 5 tot 6 keer bewust en diep ademenen zodat je tot rust komt. Bij stress wordt door je lichaam eerst adrenaline aangemaakt, die is zo weg en dan volgt het stresshormoon cortisol, dat veel langer blijft hangen. Ik probeer nu te voorkomen dat cortisol zelfs wordt aangemaakt en dat lukt goed. Als techneut spreken me de grafieken van de apparaten ook aan, waarbij je de coherentie van je hartslag ziet verbeteren. Ik gebruik een app voor de iPhone, hoewel je – als je de techniek eenmaal beheerst – de apparaten niet eens nodig hebt.’
Als een Bob Ross-schilderij
Ik ben zelf inmiddels drie oefeningen verder. Ik heb een opstijgende luchtballon gezien en een reeks National Geographic-foto's, en het voelt alsof de kalme staat eindelijk aan de horizon gloort. Als een kleurplaat voor kleuters verschijnt op het scherm een klaterend beekje te midden van een rotsachtige Japanse tuin, nu nog kaal en slechts in hoofdlijnen geschetst. Hoe coherenter de hartslag wordt, hoe meer kleuren en details in de foto zullen verschijnen. Het is een beetje een Bob Ross-schilderij in de maak. Alleen komt hier bij succes ook nog geluid bij. Oefening baart duidelijk kunst, en enig geduld is bij hartcoherentietraining vanzelfsprekend wel nodig. Maar dan heb je ook wat, beloven tenminste allen die het inmiddels onder de knie hebben.
Meer over gezond ondernemen:
-
Betrokkenheid verbeteren? Begin eens met de wereld…
-
De kracht van dankjewel zeggen
-
8 tips om je geheugen te trainen
- Alles over gezond ondernemen
