Met hoeveel lachers zou jij geconfronteerd worden, als je op je werk zou vertellen dat je hoogsensitief bent? Een tijdje geleden verscheen in De Volkskrant een artikel waaruit bleek dat lang niet iedereen het fenomeen serieus neemt. Wie ervoor uitkomt soms kwetsbaarder te zijn dan anderen, stelt zich dus nog kwetsbaarder op. Geen wonder dat niet iedereen daaraan begint.
Zelfs de wetenschap lijkt zijn neus op te halen voor hoogsensitiviteit. Psychiaters spreken dikwijls van pseudo-psychologie of een modegrill. Wereldwijd zijn er slechts zeventig studies naar gedaan, een aantal dat bij andere persoonlijkheidskenmerken wekelijks wordt gehaald. In de ogen van critici wentelen hooggevoelige mensen, hsp’ers, zich maar al te graag in hun slachtofferschap.
Geen handicap
Dat is jammer, vindt Lieke Zunderdorp, want hooggevoeligheid moet absoluut niet worden gezien als een handicap. Ze is psycholoog en schreef samen met actrice en coach Liesbeth Kamerling het boek Overprikkeld: eerste hulp bij hoogsensitiviteit. Beide beschouwen zichzelf als hooggevoelig, net als pakweg een vijfde van de rest van de mensen.
‘Wat mij betreft is het een kwaliteit, net zoals iedereen bepaalde talenten bezit. Hsp’ers zijn opvallend creatief, opmerkzaam en hebben een sterk ontwikkelde intuïtie. Ze hebben een heldere visie en kunnen sneller dan anderen problemen doorzien. Alleen als zij overprikkeld raken, komt daar niet veel meer van terecht.’
Veel meekrijgen van anderen
Bepaalde omstandigheden zijn voor hoogsensitieve mensen min of meer essentieel, legt Zunderdorp uit. ‘Het betekent dat je erg gevoelig bent voor sfeer, heldere afspraken nodig hebt en goed in je werk moet kunnen opgaan, zonder al te veel afleiding. In een harde, competitieve omgeving zal zo iemand zich minder thuis voelen.’ Zelf hekelt ze de kantoortuin, waar je van alles meekrijgt van anderen. ‘Hsp’ers zijn goed in verbanden leggen en krijgen veel mee. Dat betekent echter wel dat je voordat je het weet een gesprek van een collega volgt en mee gaat denken, terwijl je je eigen werk hebt om je druk over te maken.’
‘Nu is niet iedereen hetzelfde en ook niet alle hsp’ers zijn per se gevoelig voor geluid, maar het is wel belangrijk jezelf af te vragen wat voor jou werkt. Mij kun je in ieder geval niet in een drukke ruimte zetten. Dan functioneer ik gewoon niet.’ Dat is iets waar je als leidinggevende begrip voor moet kunnen opbrengen, of de term ‘hooggevoeligheid’ nu wordt opgebracht of niet.
Flexibiliteit aanbieden
Volgens Zunderdorp zou het een geweldige mogelijkheid zijn om medewerkers bijvoorbeeld aan te bieden een dag in de week thuis te werken. ‘Ze worden op die dagen niet afgeleid door collega’s en kunnen even goed kunt knallen.’ Een andere mogelijkheid: spreek af dat er voortaan tijd wordt ingepland tussen twee vergaderingen, zodat iedereen die daar behoefte aan heeft bijvoorbeeld even naar buiten kan om zijn hoofd leeg te maken.
Sowieso is het goed voor hooggevoelige personen om gedurende de dag wat vaker stil te staan, adviseert Zunderdorp. Ze ziet het als een moment om te checken of je jezelf niet voorbijloopt: ‘Neem ik niet te veel hooi op mijn vork? Heb ik nog steeds goed door waar mijn grenzen liggen en ga ik daar niet te vaak overheen? Ben ik niet te veel voor anderen aan het werk? Doe ik genoeg dingen waar ik energie van krijg? Dat zijn belangrijke vragen om jezelf zo nu en dan te stellen, juist omdat de aandacht van hsp’ers zo makkelijk verschuift naar de mensen en dingen om hun heen.’
Topwerknemers
Hooggevoelig zijn is niet altijd makkelijk, besluit Zunderdorp, maar wie trouw blijft aan zichzelf is in staat heel goed te functioneren op de werkvloer. ‘Het zijn mensen die zich volop kunnen inzetten binnen een baan die ze als zinvol ervaren, bijvoorbeeld werk dat met duurzaamheid te maken heeft of het adviseren en begeleiden van mensen.’
Met het labelen van mensen heeft de psycholoog overigens weinig, maar een aanduiding als hoogsensitiviteit zorgt er wel voor dat mensen het serieus nemen en er rekening mee houden. ‘Waar het om gaat, en niet alleen voor hsp’ers, is dat je je eigen gebruiksaanwijzing kent en je daaraan houdt. Zulk inzicht helpt bovendien ook bij het focussen op je sterke punten: realiseer je dat het waardevol is daarvoor op te komen.’
