Particulier beleggen via internet is nog steeds booming. De slag om de online belegger (inzet: 100.000 klanten) is dan ook in volle gang. MT brengt het strijdperk in kaart.
Voor een goed beeld van de markt voor online beleggen, moeten we eerst een duik nemen in de historie. Nederland was een spaardersland. Pas in de jaren negentig kwam hier verandering in, toen liefst 700.000 huishoudens de overstap maakten van sparen naar beleggen. Een aantal dat anno 2007 is verdubbeld.
In 'Iedereen kapitalist' doet Brigitte Slot, macro-econoom, verslag van haar onderzoek naar 250 jaar Nederlandse geschiedenis op het gebied van beleggingsfondsen. Slot weet ons te melden dat begin jaren zestig de meeste Nederlanders nog nooit van een beleggingsfonds hadden gehoord en dat twintig jaar terug nog altijd slechts 4 procent van de huishoudens op de beurs belegde.
Slot beschrijft de belangrijkste oorzaken van deze groei: een grotere toegankelijkheid van beleggingsfondsen, de actieve rol van de aanbieders en de enorme hausse van de jaren negentig op de financiële markten. Bovendien was daar eind jaren tachtig de opkomst van de yuppiecultuur. Vanaf dat moment werd geld verdienen – en dus ook beleggen op de beurs – niet meer als verderfelijk beschouwd. En dat was in de maatschappij van de jaren zeventig duidelijk wél het geval.
Uiteraard gaat Slot niet voorbij aan de opkomst van het internet, wat zorgde voor een veel grote beschikbaarheid van beleggingsinformatie; de financiële markten waren voor iedere particulier ineens één muisklik van de huiskamer verwijderd. De online belegger was geboren.
Succesvol strijdplan
Het pad voor de online brokers is geëffend door de Postbank, die op 1 mei 1991 de Beursorderlijn introduceert en hiermee de eerste 'discount broker' in Nederland is. Halverwege de jaren negentig maakt Nederland voor het eerst kennis met een online broker. Beurshandelbedrijf IMG Holland begint, na een bezoek van directeur André van Eerden aan de Verenigde Staten, een internetsite met actuele koersinformatie en de mogelijkheid tot transacties. Maar de digitale beurshandel komt pas écht van de grond in 1999 met de oprichting van de Alex Beleggersbank door Bank Labouchere. Een jaar later volgt Binck Bank, een initiatief van vier oud-werknemers van IMG Holland.
Alex en Binck haken handig in op het succes van de Beursorderlijn, die op het hoogtepunt zo'n 160.000 klanten heeft. Ook de online brokers gaan de strijd aan met de traditionele grootbanken, met name door veel lagere transactietarieven te rekenen. De nieuwe generatie beleggers moet namelijk niets hebben van dure adviseurs, maar wil gewoon zelf aan de slag. Het strijdplan was succesvol: Alex heeft momenteel meer dan 100.000 klanten en de teller van Binck staat rond de 70.000. Nog altijd een schijntje in vergelijking met het aantal van ruim 1,4 miljoen beleggers dat actief is bij de grootbanken en waarvan ruim eenderde transacties afhandelt via internet. Maar dankzij Alex en Binck hebben zij zich gedwongen gezien een andere, (lees: goedkopere koers) te gaan varen. Met de consument als grote winnaar.
De prijs speelt vandaag de dag dan ook een minder grote rol in de strijd om de particuliere belegger. Het gaat om zaken als snelheid van orderuitvoering, de kwaliteit van de website, de gebruiksvriendelijkheid van de klantenservice en de koersinformatie die wordt verschaft. Op dit vlak winnen Binck en Alex de strijd met de grootbanken nog altijd ruimschoots, zoals afgelopen mei weer eens bleek uit het jaarlijkse klanttevredenheidsonderzoek van de onafhankelijke website beurs.nl.
Nieuwe prijsvechters
Ze willen het waarschijnlijk liever zelf niet horen, maar de vroegere uitdagers Alex Binck Bank behoren inmiddels tot het online bankestablishment. Dat blijkt wel uit het feit dat zich de afgelopen jaren een aantal nieuwe prijsvechters op de Nederlandse markt heeft gemeld. Zoals Today's Brokers, dat sinds begin 2006 in Nederland actief is. Het bedrijf biedt particuliere beleggers de mogelijkheid om wereldwijd in effecten te handelen. Omdat Today's Brokers zich hiermee richt op de nichemarkt van zeer actieve beleggers, vormt het nauwelijks of geen concurrentie voor de grote, gevestigde partijen.
Desondanks dreigde Binck begin oktober om Today´s Brokers op de vingers te laten tikken door de kantonrechter. Het bedrijfje mocht zich van Binck niet de goedkoopste broker van Nederland noemen, zoals het wel deed op haar website. Volgens Binck zou Today´s Brokers niet de goedkoopste partij voor iedere belegger. Onder druk van de dreigementen paste Today´s Brokers de tekst op haar website aan. Maar de kleine broker nam wel wraak door direct de tarieven voor optiehandel te verlagen.
Deze affaire toont aan dat Binck de nieuwe prijsvechters wel degelijk als concurrentie beschouwt. Maar de concurrentie dient zich niet alleen aan vanuit eigen land aan. Ook buitenlandse partijen bestoken de Nederlandse online beleggers. Zo wilde Zecco de markt hier op zijn kop zetten met aandelenhandel zónder transactiekosten. Maar de Amerikaanse broker kwam er na een jaar achter dat dit toch minder rendabel was dan gedacht. Een andere internetbroker uit de Verenigde Staten meldde zich deze zomer aan het front. E-trade, met 4,5 miljoen klanten een van de grootste internetbrokers in de Verenigde Staten, begon in juni met een Nederlandse site. Vooralsnog kan hier slechts in Amerikaanse aandelen worden gehandeld. Maar vanaf volgend jaar wil E-trade de strijd aangaan met Alex en Binck.
Fondssupermarkten
De online brokers houden zich vrijwel alleen bezig met de handel in aandelen en opties. Hun businessmodel bestaat uit het creëren van een zo groot mogelijk volume. Als klanten zo veel mogelijk transacties doen, blijven de kosten laag. De grootbanken daarentegen houden zich ook bezig met beleggingsfondsen. Op deze markt zijn een miljoen huishoudens actief en de grootbanken hebben daarvan pakweg 85 procent in handen.
Van de overige 15 procent is een groot deel in handen van SNS Fundcoach, een zogenaamde fondssupermarkt die een aantal jaren terug het monopolie van de grootbanken op het gebied van fondsbeleggingen wist open te breken. SNS Fundcoach is dan ook een partij waarmee rekening moet worden gehouden in de slag om de online belegger. Vooral omdat het de handel in het merendeel van de 400 fondsen gratis aanbiedt, wat mogelijk is doordat de beleggingsfondsen een jaarlijkse beheervergoeding uitkeren aan hun distributeurs, zoals SNS Fundcoach.
SNS Fundcoach jaagt dus ook op de online belegger. Alleen is dat volgens directeur Jeroen Vetter een bijzondere: "Wij zijn geïnteresseerd in de goed geïnformeerde fondsbeleggers, niet in de zeer actieve, particuliere aandelen- en optiehandelaar. Het is namelijk een utopie om te denken dat je met aandelen en opties op de lange termijn het verschil kunt maken. Zoals onderzoek ook uitwijst."
Vetter doelt op een recent rapport van onderzoekers van de Universiteit van Maastricht, die de prestaties van 70.000 particulieren die tussen 2000 en 2006 via Alex belegden, onder de loep hebben genomen. Belangrijkste conclusie uit dit onderzoek, nota bene mogelijk gemaakt door Alex, was dat deze beleggers teleurstellende resultaten behaalden. Zij presteerden gemiddeld slechter dan de aandelenmarkt. Die slechte prestaties werden volgens de onderzoekers voornamelijk veroorzaakt door een gebrek aan kennis over beleggen en het grote aantal transacties – en de daaraan verbonden kosten. Die ervaring heeft volgens Vetter veel mensen in de richting van het fondsbeleggen gedreven. "Maar ook omdat ze erachter kwamen dat het wel erg veel tijd kost om met succes in aandelen of opties te handelen."
Hoewel SNS Fundcoach dus aangeeft zich te richten op een ander soort belegger en vooral de grootbanken als concurrenten te zien, kwam het in april van dit jaar toch tot een lichte aanvaring met Binck Bank. Aanleiding was een onderzoek van SNS Fundcoach waaruit bleek dat Volvo-rijders de beste beleggers zijn. Deze conclusie vormde voor Binck een mooie gelegenheid om aan deze groep autobezitters hun overstapmap uit te delen, waarop SNS Fundcoach weer reageerde met een persbericht over een Volvo-rijder die gecrasht zou zijn na de overstap naar Binck… Flauw, maar veelzeggend.
De toekomst
De strijd om de online belegger is nog niet gestreden. Ook niet nu Binck Banck op het punt staat om directe concurrent Alex over te nemen voor het lieve sommetje van 400 miljoen euro (we schrijven half oktober, red.). Dat is omgerekend 4000 euro per klant. Maar deze overname is natuurlijk wel een belangrijke zet in de strijd om de online belegger. Een strijd, zoals uit onderzoek van Netprofiler naar voren kwam, met als minimale inzet zo'n 100.000 online beleggers: het aantal klanten van grootbanken dat overweegt over te stappen naar een andere broker. En in de wetenschap dat zo'n klant, volgens Binck Bank althans, 4000 euro waard is, zal het strijdperk de komende tijd vast en zeker bloedrood kleuren.
Extra online: beleggingstips van MT
