Geen producten in de winkelwagen.
Nu de crèches bijna onbetaalbaar zijn geworden, neemt ook het ‘gewone’ gezin zijn toevlucht tot een au pair. Maar helaas gaat het lang niet altijd goed. “Ik kwam een keer thuis en zag Catherine met een keukenmes door de kamer lopen.”
Helene Reydon kon haar ogen niet geloven toen haar man Dolf met de Poolse au pair Kasha hun huis binnenstapte. Panty’s met lange ladders opgekruld rond Kasha’s benen, de haren vetter dan vet. En toen ze dichterbij kwam om haar welkom te heten, geloofde ze haar neus ook niet. Kasha stonk verschrikkelijk: ze rook naar vochtige was die te lang in de wasmand had gelegen. Helaas ontpopte Kasha zich ook in de praktijk tot een ware au pair from hell. Helene Reydon: “Ze liet gewoon toe dat onze dochter Catherine van tweeënhalf water over de televisie gooide. Als ze op straat in Amsterdam haar handje loswurmde, greep Kasha niet in. Ik kwam een keer thuis en zag Catherine met een keukenmes door de kamer lopen.” De familie Reydon heeft aardig wat ervaring met au pairs. Kasha – de laatste – komt net als veel andere au pairs uit Oost-Europa. Met de uitbreiding van de EU is het voor Oost-Europeanen namelijk makkelijker geworden een jaar in Nederland te verblijven. Niet alle gezinnen hebben slechte ervaringen. Carla Wildeboer en haar gezin hebben al zo’n vijf jaar een au pair in huis, ook alle uit Oost-Europa. Zij is zeer tevreden. Een au pair vangt de kinderen thuis op, zodat ze in hun eigen bed kunnen slapen en met hun eigen speelgoed kunnen spelen. Het geeft ons bovendien veel vrijheid, vertelt Wildeboer. “Als je even snel een boodschap moet doen, kan dat. En als mijn man en ik samen even een wandelingetje willen maken, hoeven we niet eerst een oppas te regelen.”
Onregelmatig werken
De meeste gezinnen kiezen voor een au pair omdat ze een oplossing zoeken voor kinderopvang. Jarenlang was dat voorbehouden aan de beter gesitueerde families. Maar die tijd lijkt voorbij. Ook steeds meer ‘gewone’ gezinnen kiezen voor een au pair. Met een professionele oppas, een crèche of na- en voorschoolse opvang, moeten afspraken worden gemaakt over de op te passen uren. Voor wie onregelmatige uren werkt, zijn die afspraken moeilijk na te komen. Bovendien is particuliere kinderopvang of een professionele oppas tegenwoordig al snel duurder dan een au pair. Vier dagen crèche voor één kind kost al snel zo’n achthonderd tot duizend euro in de maand. Gesubsidieerde crèches zijn goedkoper, maar het is moeilijk om daar een plek te krijgen. Sommige werkgevers dragen bij in de kosten, maar dat geldt dus weer niet voor iedereen. Bovendien is deze werkgeversbijdrage vaak maar klein. Een au pair kost maandelijks zo’n zeshonderd euro. Al komt daar wel eenmalig een bedrag van zo’n tweeduizend euro bij voor de verblijfsvergunning, de reiskosten en de bemiddeling door het au pair-bureau. Om die eenmalige kosten te omzeilen, maar vooral ook om niet zo lang te hoeven wachten op de verblijfsvergunning van de au pair, neemt de laatste tijd de toestroom van illegale au pairs flink toe. Vrij openlijk wordt er op de website aupair.nl gecorrespondeerd tussen au pairs en hun toekomstige gastgezinnen. De au pairs maken zelf afspraken met hun gastgezinnen en komen binnen op een toeristenvisum dat drie maanden geldig is. Ze zijn bij geen enkele Nederlandse organisatie bekend en dus ook niet verzekerd voor ziektekosten. Janine Wegman, directeur van au pair bemiddelingsbureau Activity International, is met deze ontwikkeling niet blij en verwacht dat het probleem nog groter zal worden nu de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) recent de leges voor een verblijfsvergunning dramatisch heeft verhoogd: “Naast het feit dat de wachttijd voor een verblijfsvergunning voor een au pair soms kan oplopen tot wel acht maanden, maken die gestegen kosten het voor gastgezinnen alleen maar aantrekkelijker illegaal een au pair naar Nederland te halen.”
Te lui
Eveline Bouwkamp en Vincent Rouwmaat kozen niet voor een illegale au pair, al zijn ze wel bekend met het verschijnsel, net als overigens de andere geïnterviewden in dit artikel. Bouwkamp: “Zo’n jong meisje naar Nederland laten reizen zonder de juiste stempels in haar paspoort, dat vind ik moeilijk.” Maar even werd ze wel in de verleiding gebracht. “We werden door de IND van het kastje naar de muur gestuurd. Uiteindelijk hebben we zo’n vijf maanden gewacht voordat de verblijfsvergunning werd afgegeven.” Helaas werd hun ervaring met au pair Lilia niet wat ze ervan verwacht hadden. “We hebben pech gehad, dat zegt ook het aupairbemiddelings-bureau,” vertelt Bouwman. “Het klikte niet. De kinderen konden maar moeizaam communiceren met Lilia. En zij had ook weinig behoefte om met ons te zijn.” Rouwmaat: “Je hoort wel eens dat een au pair een inbreuk is op je privacy. Onze ervaring was eerder andersom: wij waren een inbreuk op haar privacy. Als we in de huiskamer zaten of aan tafel, hoorden we soms een heel zacht klikje van de voordeur. Dan was ze het huis uit geslopen.” Om inbreuk op de privacy te beperken én vanwege een te krappe behuizing kiezen gezinnen er tegenwoordig vaker voor om samen met andere gezinnen een appartement te huren waar de au pairs samenwonen. Ook Bouwkamp en Rouwmaat hebben dit overwogen. Bouwkamp: “Maar we vonden het toch wat te duur. De maandelijkse huur voor een appartement in de stad is hoog. En dan lopen de kosten voor een au pair toch behoorlijk op.” Carla Wildeboer vindt au pairs onderbrengen in een appartement geen optie. “Je hebt minder contact met elkaar. Die culturele uitwisseling is juist zo leuk. Bovendien zul je net zien dat je die extra paar handen mist op het moment dat je ze hard nodig hebt, omdat de au pair er niet is. Een au pair mag je maximaal dertig uur per week helpen. Als ze ergens anders woont, zul je afspraken moeten maken. Wat is dan het verschil met een vaste oppas?”
Soms bevalt een oppas beter, is de ervaring van Marian Provó Kluit. Haar au pair bleek lui te zijn en alleen iets met de kinderen te willen te doen als haar dat expliciet werd gevraagd. “Ik had daardoor het gevoel constant een gast in huis te hebben die ik moest vermaken,” vertelt ze. “Met een oppas heb je een werkgever-werknemerrelatie. Onze vaste oppas weet precies wat ze moet doen en wat van haar wordt verwacht. Met haar loopt het thuis nu veel beter.” Hoewel Wildeboer zeer tevreden is met haar au pairs, herkent ze wel iets in de negatieve ervaringen van de anderen. “Wij hebben tot nu toe alle strubbelingen kunnen oplossen door een goed gesprek aan te gaan. Maar als dat niet werkt, is er maar één oplossing: de knoop doorhakken en een andere au pair vragen bij het bemiddelingsbureau.” Wie geen zin meer heeft in een
andere au pair, is meestal de eenmalig gemaakte kosten, waaronder de bemiddelings-kosten, kwijt en moet bovendien op zoek naar een andere oplossing om de kinderen op te vangen. Toch is dat te verkiezen boven het aanhouden van iemand met wie het niet klikt, menen ook Helene Reydon, Marian Provo Kluit, Vincent Rouwmaat en Eveline Bouwkamp. Helene Reydon: “Als de au pair niet gelukkig is, dan is dat niet goed voor de kinderen, het werkt niet en dan ben je zelf ook niet gelukkig.”
‘Ik ben er veel te naïef aan begonnen’
Helene Reydon, trainer bij GITP Trainingen
Dolf van Harinxma thoe Slooten, universitair docent rechtswetenschappen Universiteit van Tilburg
Catherine (9), Nicolaas (6)
Woonden met au pairs in Amsterdam en Tilburg. Hebben nu een professionele oppas thuis.
“Een week nadat Kasha bij ons was gearriveerd, beviel ik van Nicolaas. We kozen haar uit drie cv’s die we opgestuurd kregen van het bemiddelingsbureau. Kasha was de enige van de drie die een klein beetje Engels sprak. Ik ben er veel te naïef aan begonnen. Ze kwam uit een heel klein dorpje ergens tegen de Russische grens en ze was heel bang. Een stoplicht had ze nog nooit gezien. Ik kocht een Pools-Engels woordenboek en dacht: ik breng het haar allemaal bij. Ook toen de buurman vertelde dat hij op een avond Kasha voor de deur vond, met ontknoopte blouse, kon ik daar om lachen. Achteraf vrees ik dat haar moeder haar erop uit had gestuurd een man te vinden. “Op een dag kwam ik thuis en zag Catherine met een keukenmes in haar handen rondlopen onder de ogen van de au pair. Het was een te gevaarlijke situatie voor de kinderen. Toen heb ik in het woordenboek het woord ‘ontslagen’ opgezocht en dat Kasha medegedeeld. “Via vrienden hoorde ik over Kika. Ze werkte al in Nederland en wilde bij ons komen. Ze was enthousiast, sprak Engels en rook heerlijk. Nicolaas, de pasgeboren baby, was gek op haar. Zij noemde hem ‘my little gentleman’. Toen Kika terugging naar Finland om te studeren, heb ik geen andere au pair meer gezocht. We hebben nu een professionele oppas thuis, voor drie dagen in de week. Dat kost ons 600 euro per maand.”
‘Taal bleek een barrière’
Eveline Bouwkamp, piloot KLM
Vincent Rouwmaat, projectleider economische ontwikkelingsprojecten voor internationale opdrachtgevers als de Wereldbank en EU
Eva (8), Koen (5)
Woonden met een au pair in Utrecht.
Nu passen Eveline’s moeder en een nichtje op.
“Wij werken beiden onregelmatig. Een professionele oppas blijft niet slapen en een gastgezin vonden we geen goede oplossing. We kozen voor een au pair: we kennen meer mensen die dat hebben gedaan. Er kwam iemand langs van het bemiddelingsbureau voor een intake gesprek. Daarna kregen we een map te zien met cv’s en foto’s en moet je door het verhaal heen proeven hoe iemand is. Al vrij snel kozen wij voor Lilia: een vijfdejaars studente medicijnen uit Bulgarije.
“Ze was heel enthousiast aan de telefoon en in haar mailtjes. Daar hadden we vooraf alle gelegenheid toe, want het duurde wel vijf maanden voordat de IND eindelijk de verblijfsvergunning afgaf. We hadden er echt zin. Haar kamer hebben we met veel plezier opgeknapt en ingericht. We hebben een map gemaakt met leuke dingen in Utrecht en Amsterdam, een lijst van au pairs in de buurt. Je voelt je verantwoordelijk voor het geluk van zo’n meisje. Je wilt niet dat ze zich eenzaam voelt.
“Ze deed haar best met de kinderen. Maar al snel werd duidelijk dat ze geen natuurtalent was. Taal bleek toch een barrière en belangstelling om Nederlands te leren had ze niet. Mee-eten deed ze ook liever niet. Ze was het liefste op haar kamer. In gesprekken gaven we aan dat we het stroef vonden verlopen. Maar wat haar betreft was er geen probleem. Na twee maanden begonnen de kinderen te smeken dat we niet mochten weggaan. Koen begon te stotteren, al weten we niet zeker of dat door het moeizame communiceren met Lilia kwam. Toen hebben we op een dag gezegd dat het niet werkte. Aan een nieuwe au pair moesten we absoluut niet denken. Evelines moeder en een in de stad studerend nichtje passen nu op.”
‘De kinderen hingen brullend aan mijn been als ik wegging’
Marian Provó Kluit, jurist
Pieter-Willem Provó Kluit, manager development bij Philips
Annemarie (6), Henriëtte (4), Caroline (2), Christiaan (3 maanden)
Wonen in Tilburg, tot voor kort met au pair. Kozen voor een vaste oppas.
“Martha was onze eerste en enige au pair. Na drie maanden hebben we haar weggestuurd. Ik ben zelf au pair geweest, dus ik heb een aardig beeld van wat ik mag verwachten. Vrienden van mij hebben al zes jaar een au pair en vertellen daar positieve verhalen over. Het leek mij prettig iemand in huis te hebben die gezelligheid brengt, wat knutselt met de kinderen, hen een boekje voorleest.
“Martha zat al in Nederland bij een gezin met een jongetje dat adhd had. Dat kon ze niet aan. We hebben haar twee dagen op proef gevraagd. Ze sprak goed Nederlands, al ging er weinig initiatief van haar uit. We dachten dat ze misschien wat verlegen was. Aan haar cv was niks raars te zien. “In huis deed Martha weinig. Ze zette nog geen bordje in de afwasmachine. Aan tafel zei ze boe noch bah, ze zocht geen contact met leeftijdgenoten of andere au pairs en de kinderen hingen brullend aan mijn been als ik wegging. Met het au pair-bureau heb ik overlegd wat ik met haar aan moest. Deze adviseerde te stoppen. Achteraf denk ik dat het bureau meer over haar heeft geweten dan ze ons vooraf hebben verteld. We hebben nog even nagedacht over een Peruaanse au pair, maar twee weken geleden hebben we besloten het niet te doen. De ervaring met Martha was een koude douche.“Onze vaste oppas bleek bereid meer uren te werken. We betalen haar tussen de achthonderd en duizend euro in de maand. Dit is een veel betere oplossing: als ik nu wegga wordt er gezwaaid en dag geroepen. Zo lang dit goed gaat, ben ik heel gelukkig.”
Wat kost een au pair?
Maandelijks:
Zakgeld 315 euro
Kost en eventueel inwoning elders
Ziektekostenverzekering
Totaal: 600 euro
Eenmalig:
Inschrijvingskosten au pair bemiddelingsorganisatie: 50 euro
Interviewkosten intakegesprek gastgezin: 150 euro
Programmakosten: 525 euro (zomer au pair 250 euro)
Leges voor de verblijfsvergunning: 480 euro
Inrichting kamer au pair
Reiskosten
Kosten (taal)cursus: maximaal 227 euro
Totaal: 2000 euro
