Nederlandse topmannen die hun zakken vullen met riante inkomens en beloningen, worden de laatste weken steeds meer aangevallen in de media. Minister van Financiën, Wouter Bos, heeft laten doorschemeren enkele maatregelen hiertegen op Prinsjesdag bekend te maken. “Overheidsingrijpen moet het laatste middel zijn wat gebruikt wordt tegen topinkomens,” stelt professor Lans Bovenberg.
De overheid heeft beperkte mogelijkheden om in te grijpen als topmannen hoge beloningen krijgen, zegt Bovenberg, sociaal-econoom bij de Universiteit van Tilburg. Hij schetst drie scenario’s die Bos kan uitvoeren om de hoge inkomens en beloningen aan te pakken. Maar volgens hem is het belangrijkste dat de topmannen zelf tot bezinning komen.
Harde aanpak
“Allereerst heeft de overheid een belastinginstrument, een ruw instrument.” Bovenberg noemt de optie van Lodewijk de Waal die eerder pleitte voor een extra zwaar belastingtarief van 75 procent voor inkomens boven de 500.000 euro per jaar. “Maar hiermee tref je alle inkomens. Zowel degene die er de kantjes vanaf loopt als degene die er recht op heeft vanwege de goede prestaties.”
Indirect
Een andere manier om de topinkomens aan te pakken is volgens Bovenberg door het toezicht binnen de bedrijven te verscherpen. “Door de bevoegdheden van de raad van commissarissen te versterken, kan de overheid invloed uitoefenen op de wijze waarop de beloning tot stand is gekomen. Je geeft de raad van commissarissen, die de toezichthouders van het bedrijf zijn, een scherper instrument om in het belang van de stakeholders te handelen en onafhankelijk van het management te beslissen.”
Zachte aanpak
De derde methode die Bovenberg noemt, wordt eigenlijk al gebruikt. “Het moreel appèl: duidelijk maken dat een hoge beloning niet altijd in het belang van het bedrijf zelf is.” Volgens hem heeft deze aanpak wel degelijk effect. “Het bloed kruipt waar het niet gaan kan, maar zelfs in het bedrijfsleven zeggen oud-topmannen dat er teveel verdient wordt.” Ook noemt hij het voorbeeld van de raad van bestuur van postbedrijf TNT dat afziet van een verhoging van de beloning.
Gevolgen
Volgens Bovenberg heeft de overheid wel een verantwoordelijkheid om op te letten dat de topmannen niet buiten proporties gaan verdienen. “Het grote gevaar is dat bepaalde sectoren lijden onder rigide regels, zoals de Balkenendenorm. Daarom moeten we een verstandige middenweg nemen.”
Bovenberg vindt dat de topinkomens gerechtvaardigd moeten zijn en dat buitenproportionele bedragen aangepakt moeten worden. “Het doet veel schade aan de legitimiteit van het bedrijf, lokt contraproductieve overheidsinventies uit en is niet goed voor de motivatie van de werknemers.”
