Multinationals zijn naarstig op zoek naar manieren om personeelskosten ook na de recessie laag te houden. IT-gigant IBM zou driekwart van zijn personeel willen ontslaan, om weer als zelfstandige in te huren. En dat doet flink wat stof opwaaien.
Tim Ringo, hoofd personeelszaken van de consultancytak van het IT-conglomeraat, meldde onlangs in een interview met de Britse website Personnel Today dat IBM overweegt zijn wereldwijde personeelsbestand in 2017 terug te brengen van 399.000 naar 100.000 vaste krachten. IBM werkt aan een transformatieprogramma van het personeelsbeleid, dat in 2017 afgerond moet zijn.
Gigantische besparingen
Ringo, die de ontslagen krachten vervolgens als zelfstandigen wil inhuren, ziet grote voordelen van deze methode die een vorm van crowd sourcing wordt genoemd. "Je hebt minder gebouwen nodig, wat de kosten aanzienlijk verlaagt. En wat te denken van de gigantische besparingen op posten als pensioenen en gezondheidszorg."
De uitspraken van Ringo zorgden voor de nodige beroering in Groot Brittannië, waarna IBM zich haastte om de plannen met kracht te ontkennen. "Het heeft geen enkel verband met de werkelijkheid. IBM maakt juist elk jaar een groei in personeel door", stelde het bedrijf in een officiële verklaring.
Die verklaring heeft de onrust echter niet weggenomen. De jaarlijkse personeelsgroei die IBM noemt als bewijs dat de uitspraken van het hoofd personeelszaken niet kloppen, bewijst in elk geval dat de IT-gigant met flink oplopende personeelskosten zit. Het transformatieprogramma is mede ingesteld om daar wat aan te doen.
Multinationals varen wel bij flexibilisering
Outsourcing-experts kijken in elke geval niet vreemd op van de uitspraken van Ringo. De geopperde ontwikkelingen bij IBM zijn illusratief voor een beweging die nu gaande is in het bedrijfsleven. Volgens de experts overwegen op dit moment vooral grote werkgevers in de olie, fabricage, IT en service-industrie deze nieuwe manier van flexibel werken.
Flexibilisering is straks niet meer weg te denken uit de arbeidsmarkt voorziet Han Mesters, economisch historicus en sectorbankier zakelijke dienstverlening bij ABN Amro. "Flexibele arbeid staat inmiddels bovenaan op de strategische managementagenda van grote bedrijven. Bedrijven hebben nu al in toenemende mate een kern van vaste medewerkers in dienst, met daaromheen een flexibele schil van zzp' ers. Organisaties worden hiermee platter en slagvaardiger."
Eenvoudig anticiperen op ontwikkelingen in de markt
Door flexibilisering van de arbeidsmarkt kunnen organisaties beter anticiperen op ontwikkelingen in de markt, stelt Rick Kruiswijk, algemeen directeur van HeadFirst, bemiddelaar tussen personeel en opdrachtgevers in de IT. "Daar is sinds de uitbraak van de financiële crisis steeds meer aandacht voor. Grote bedrijven zullen binnen nu en vijf jaar afstand doen van het merendeel van hun vaste personeel. Het is een ontwikkeling, waarbij bedrijven een balans zoeken tussen het aantal interne medewerkers en de flexibel in te zetten specialisten. Het zorgt voor kostenbesparingen en kwaliteitsverbeteringen."
Volgens Robert Morgan, directeur van het Britse Burnt Oak Consultancy zijn de ontwikkelingen een gevolg van de pogingen van grote beursgenoteerde Amerikaanse bedrijven om hun beurswaarde te vergroten. "Een van de factoren die daarbij een rol speelt, is de ze de omzet per personeelslid elk kwartaal weer willen verhogen. Als je van je personeel af kunt, vergroot je die ratio op een eenvoudige manier en wordt het bedrijf op papier voor beleggers aantrekkelijker om in te investeren."
Goed voor carriere?
Maar is dit goed nieuws voor het personeel? Ja, zegt Kruiswijk. Op dit moment komen de specialisatie en ontwikkelingsmogelijkheden van werknemers in grote bedrijfsculturen volgens hem niet voldoende uit de verf. "Als zzp' er wordt je als specialist binnengehaald voor een klus, dus je specialisme is je unique selling point. Daarom zijn zzp' ers erop gebrand zich zo ver mogelijk te ontwikkelen, wat bovendien goed is voor onze kenniseconomie." Ook volgens Mesters vindt een kwaliteitsslag plaats, doordat "investeren in jezelf en je ontwikkeling" steeds belangrijker wordt voor zowel de vaste medewerker als de zzp' er.
Gevaren
Werkzoekenden moeten dus niet meer op zoek gaan naar een baan, maar naar opdrachtgevers. Dat heeft voor het bedrijfsleven ook een schaduwkant. "Als personeel opeens de bijl op zich af ziet komen, kan dat ertoe leiden dat de goede kracht die vreest voor zijn baan, besluit zijn heil elders te zoeken", stelt Robert Morgan.
Bernard Brown van KPMG waarschuwt op Personnel Today dat er voor bedrijven enorme risico's kleven aan het flexibele werken. "Hoe moedig je je mensen aan om bij jou te blijven? De moraal van het personeel kan behoorlijk worden aangetast, loyaliteit komt in het geding. En zijn de zelfstandigen wel altijd beschikbaar als een bedrijf ze nodig heeft?"
Lange termijn
HR-specialisten wacht in elk geval een flinke uitdaging en misschien wel een nieuw te ontwikkelen specialisme. Het motiveren van een enorm leger aan externen en intussen het handhaven van de kwaliteit, is een enorme klus. Netwerken opzetten en relaties onderhouden, zullen daarbij van belang zijn. En wat bij dat alles niet vergeten mag worden, is de vraag hoe dit nieuwe werken voor de lange termijn moet worden ingericht.
