Zijn Overijsselsche Autobusdiensten (Oad) was trendsettend bij alle vormen van bustoerisme. En ook bij vliegvakanties heeft de concurrentie vaak het nakijken. Maar binnenkort stapt oprichter Joop ter Haar op. Portret van 's lands meest doortastende buschauffeur.
Soms, héél soms, kan Joop ter Haar (69) érg kwaad worden. Daar weten ze bij concurrent Connexxion alles van. Begin 2000 sluit deze vervoersgigant een exclusief contract af voor het vervoer van spelers, aanhang en bobo's tijdens het voetbaltoernooi Euro 2000. Terwijl Oad al sinds jaar en dag vervoerder van Oranje is. Wóedend is Jaap. “Dit is regelrechte concurrentievervalsing,” briest hij, “Connexxion wordt voor een belangrijk deel gefinancierd met overheidsgeld. Als ik dan in de wandelgangen verneem dat ze bakken sponsorgeld tegen dit contract aangooien, frons ik mijn wenkbrauwen. Als zakenman spreek ik van concurrentievervalsing en als particulier vraag ik me af of ik wil dat mijn belastinggeld op deze manier wordt gespendeerd.”
Er volgt een máándenlange strijd tussen Ter Haar en Connexxion. Inzet daarvan is niet meer dat vermaledijde contract. Nee, de strijd draait nu om Oad-chauffeur Henkie Heinneman. Al sinds mensenheugenis is deze dé chauffeur van het Nederlands elftal. “En meneer Ter Haar heeft er álles aan gedaan om mij ook tijdens Euro 2000 het Nederlands elftal te laten rijden,” herinnert Henkie Heinneman zich. “Frank Rijkaard heeft ook nog een pleidooi gehouden, maar bij Connexxion hielden ze hun poot stijf. Er móest en zou een chauffeur van Connexxion op de bus komen. Uiteindelijk kreeg ik, dankzij meneer Ter Haar, de bus van de spelersvrouwen. Dat was eerst even slikken, maar uiteindelijk toch reuze gezellig. Veel van die dames kende ik al. Ik rijd naast het Nederlands elftal ook Ajax en Go Ahead Eagles. Op feestjes van de Eagles kom ik meneer Ter Haar ook geregeld tegen. Het is echt een bijzonder aardige baas. Héél nuchter, en héél aardig.”
Aimabel is ook het trefwoord dat door Jan Lokhoff, hoofdredacteur van het gezaghebbende vakblad Reisrevue wordt gebezigd. Kort na zijn terugkomst van de wintersport, begin januari jongstleden, wordt hij 's avonds thuis door Joop ter Haar gebeld. “Het spijt me Jan,” zegt hij, “ik weet dat jullie deadline op woensdag is. Ik had jullie graag de primeur gegund, maar om allerlei juridische redenen moet ik de komende dagen al mijn aftreden bekend maken.”
“Directeur/eigenaar Joop ter Haar van reisorganisatie Oad treedt per 1 april terug. Hij wordt opgevolgd door vice-president Geert-Willem Boven van Martinair,” kopt NRC Handelsblad enkele dagen na dat telefoongesprek.
Integere reus
De Beurs van Berlage, zaterdagavond 12 januari jongstleden. Joop ter Haar grijnst zijn typische Ter Haar-grijns. Zo'n nuchtere Twentse grijns waarbij het gezicht toch enigszins in de plooi blijft. Er valt in die grijns dit keer ook een tikkeltje verlegenheid te bespeuren. Begrijpelijk. Zelfs de al vele malen door de reisbranche met prijzen gelauwerde Oad-tycoon ontvangt niet dagelijks de prijs voor de 'Reismanager van het Jaar'. De prijs wordt hem door Nederlandsche Bank-president Nout Wellink overhandigd. Samen lijken ze even een eurogrijns te demonstreren. Puur toeval. Wellink was niet bij de nominatie betrokken. Beide zijn wél verklaard voorstander van de nieuwe munteenheid. “Door die euro zal de reisbranche minder last hebben van valutaschommelingen,” debiteert Joop al sinds járen tegen iedereen die het maar wil horen. In het geval van Oad betekent dat wellicht een hoger rendement op de omzet van ruim een kwart miljard gulden. En dat is hoog nodig. Hoewel? Met dat rendement van zo'n 2,2 procent valt nog wel te leven. Met die omzet niet. “Volgens mij,” zo verklapt Jan Lokhoff, “zint het Joop niets dat zijn bedrijf nu plotseling door de euro géén omzet van meer dan een miljard heeft.”
De verkiezing tot Reismanager van het Jaar vindt plaats onder auspiciën van het blad Reisrevue. Voorzitter van de jury is het VVD Tweede Kamerlid Hella Voûte. De realisatie is in handen van Deloitte & Touche. Bij vorige edities van dit spektakel presenteerde dit bureau altijd drie genomineerden. Daar werd dit jaar van afgezien. “Er is maar één godfather van de reisbranche en dat is Joop ter Haar,” luidde de achterliggende gedachte.
“En dat had niets met zijn vertrek op 1 april te maken,” stipuleert Jan Lokhoff. “Daarvan was ten tijde van de jurybeslissing nog niets bekend. Joop ter Haar is gewoon de Freddy Heineken van de Nederlandse reisbranche. Ook hij heeft het familiebedrijfje van zijn vader overgenomen en dat weten uit te bouwen tot het derde reisconcern van Nederland. In '98 had hij nog een omzet van 799 miljoen gulden. In tweeduizend lag dat al op 1,4 miljard. Hij is een integere reus die, zo lang het met reizen te maken heeft, bijna overal verstand van heeft. Voor de branche betekent hij ook ontzettend veel. Een normaal mens zou alleen al een dagtaak hebben aan de vele commissies, studieclubs en belangverenigingen waarin hij, al dan niet als voorzitter, figureert.”
Bedden uitproberen
We schrijven begin jaren zestig. Als chauffeur, reisleider en bovenal werkstudent toert de in het Overijsselse Borne geboren en getogen Joop ter Haar door Europa. Zijn studie werktuigbouw in Delft loopt daardoor wat uit. Maar: who cares? Joop in elk geval niet. Die Ir-titel, zo redeneert hij, is leuk voor later. Later als, dat heeft hij dan al in z'n kop gezet, hij het bedrijf van zijn vader zal overnemen. Dat laatste realiseert hij eind jaren zestig. Hij koopt zijn vader en diens twee partners uit, maar blijft desondanks ook het minder glamoureuze Overijsselse streekvervoer trouw.
“Dat streekvervoer,” zo moppert hij begin jaren tachtig tijdens een interview, “kan véél beter. Er moet een betere aansluiting komen tussen treinen en openbaar vervoer en daarbij moeten ook minder traditionele middelen als taxi's en minibusjes worden ingezet.”
Het fenomeen treintaxi bestaat dan nog niet. Maar het concept daarvan is wel al door Joop bedacht. En de Oad minibusjes zijn al operationeel. De Oad slaapbus, ook al zo'n brainwave van Joop, staat op het punt operationeel te worden. Het prototype daarvan arriveert tijdens het interview bij het hoofdkantoor te Holten. “We gaan die bedden uitproberen,” beslist Joop subiet. Waarop het interview deels in bed wordt voortgezet. De bedden blijken prima. De bus ook. “Blijft toch mooi spul,” zegt Joop bewonderend terwijl hij, na afloop van de bedsessie, de glimmende motorkap streelt.
Toch beperkt hij zich niet tot de bus. Zelfs de sky blijkt voor Joop ter Haar alras niet meer de limit. Met zijn reisorganisatie Globe, onderdeel van de Oad Groep, offreert hij als eerste charters naar exotische bestemmingen als Bali en Mexico. Dat gebeurt samen met Martinair. De keuze van zijn opvolger, Martinairs vice-president Geert-Willem Boven, lijkt dan ook voor de hand liggend. Voor de hand liggend maar geen sinecure. “Het is een last op mijn schouder om dit te kunnen continueren,” verzuchtte de aanstaande Oad-baas onlangs in NRC Handelsblad.
CV Joop ter Haar
Burgerlijke staat gehuwd, twee kinderen
Woont in Twente
Bijzonderheden wordt de godfather van de reisbranche
genoemd
Hobby beschermheer van de Goorse muziekvereniging
Curriculum
1932 Geboren te Born
Opleiding: TU Delft (werktuigbouw)
Functie: directeur eigenaar Oad Groep B.V.
Een greep uit de nevenfuncties; vice-voorzitter ANVR
Voorzitter Bestuur Busvervoer
Lid Raad van Advies SGR
Voorzitter Raad van Commissarissen Ondernemend Twente B.V.
