Ten minste vijf Nederlandse ceo's van AEX-bedrijven ontvingen het afgelopen jaar meer dan een miljoen euro aan honorarium. Bedragen die anders maar bleekjes afsteken bij de beloning die Amerikaanse ceo's incasseren. Maar de kloof wordt langzaam maar zeker gedicht.
'De Atlantische betalingskloof', zo noemen de consultants van de Hay Group in Zeist de aanzienlijke verschillen in beloning tussen topmensen in het bedrijfsleven in Nederland en de VS. De best betaalde Nederlandse bedrijfsbestuurder in 2000 was Cor Boonstra, met een salaris (inclusief bonus) van zo'n 4 miljoen gulden. Ok, Boonstra is verleden tijd, laten we Rijkman Groenink (ABN Amro) nemen: salaris inclusief bonus 1.522.000 euro (ruim 3,3 miljoen gulden). Een leuk bedrag, maar het steekt magertjes af tegen de 236 miljoen dollar (bijna 600 miljoen gulden) die Michael Dell van het Amerikaanse bedrijf Dell Computer in 2000 incasseerde. Toegegeven, die 600 miljoen gulden bestaat voor het grootste deel (namelijk 580 miljoen gulden) uit het te gelde maken van opties, maar ook Dells optiewinst is een veelvoud van de winst die Boonstra in april van dit jaar haalde toen hij zijn Philips-opties incasseerde: 14 miljoen gulden. Of laten we Louis Gerstner Jr, topman van IBM, nemen. Gerstner, de op vijf na grootste verdiener onder de Amerikaanse bestuurders, toucheerde vorig jaar ruim honderd miljoen dollar. Bijna 45 miljoen daarvan bestond uit basissalaris plus bonus. Werk aan de winkel voor de Amerikaanse collega's van Lodewijk de Waal, lijkt ons zo.
Die Atlantische kloof speelt ook een rol binnen bedrijven zelf. Bij Aegon bijvoorbeeld inde bestuursvoorzitter Kees Storm vorig ruim 2,5 miljoen gulden aan salaris en bonus. Toch is de hoogste baas van de verzekeraar daarmee bij lange na niet de grootste verdiener in het bedrijf. Dat is namelijk Don Shepard, die ruim twee keer zoveel op de bankrekening kreeg bijgeschreven. De reden? Shepard opereert namens Aegon in de VS, terwijl de arme Storm zich moet schikken naar de karige Nederlandse betalingsnormen.
Er bestaat zelfs een 'Noordzee betalingskloof'. Deze wordt gesymboliseerd door het verschil in beloning tussen Crispin Davis, als ceo van de Engelse poot van Reed Elsevier goed voor bijna 4,5 miljoen gulden, en Derk Haank, die als baas van de Nederlandse tak van het uitgeversconcern 1,2 miljoen gulden ontvangt.
Nederlandse bedrijven doen overigens hun best om de kloof te dichten. De Hay Group publiceerde in maart eigen onderzoeksgegevens waaruit blijkt dat Nederlandse ceo's er in 2000 bijna 15 procent op vooruit gingen. Voor de AEX-bedrijven zou dat percentage zelfs op 20 procent uitkomen.
Moorkop
Over welke bedragen hebben we het precies? Twaalf van de 25 AEX-bedrijven in Nederland zijn transparant in de beloning van de topmannen. Ze lopen daarmee voor op de komende wetgeving. Als de Raad van State vlot opereert en het betreffende wetsvoorstel goedkeurt, zullen beursgenoteerde bedrijven volgend jaar allemaal openheid moeten geven in de salarissen, bonussen en optieregelingen voor het bestuur.
Unilever biedt nog het meeste inzicht in de beloningen. Maar liefst negen pagina's in het jaarverslag handelen over de beloningsstructuur van de topmensen. Andere bedrijven doen het onderwerp af met een enkele alinea. Het Financieele Dagblad presenteert de beloning van Unilever-ceo Antony Burgmans en de zijnen als een moorkop waarvan de hoeveelheid slagroom afhankelijk is van de prestaties van het bedrijf. De verrichtingen van Unilever worden onder meer afgemeten aan de prestaties van twintig naaste concurrenten. Uiteindelijk kan het salaris van een lid van de raad van bestuur in goede tijden een veelvoud zijn van de beloning in magere jaren. Burgmans in het Financieele Dagblad: “Als wij middelmatig presteren, worden we middelmatig betaald. Als we uitzonderlijk presteren, worden we uitzonderlijk betaald.” De bestuurder moet zich meer ondernemer gaan voelen, vindt Unilever. Daarom betaalt het Brits-Nederlandse concern een flink deel van de bonus uit in aandelen in het bedrijf. Burgmans: “Als je wilt dat mensen zich als ondernemer gaan gedragen, zul je ze ook als ondernemer moeten belonen.”
Ook Aegon verklapt in het jaarverslag dat de variabele beloning van Storm en zijn medebestuurders gerelateerd is aan de prestaties van Aegon vergeleken met negen andere bedrijven in de financiële sector.
Schande
In het kort: salarissen zijn uit, bonussen zijn in. Met enige jaren vertraging volgt het Nederlandse bedrijfsleven hierin de gang van zaken in Amerika. Het meest extreme voorbeeld aldaar geeft Apple Computers. Steve Jobs, de verloren zoon en 'redder' van Apple, aanvaardde in 2000 een bescheiden vast salaris van welgeteld één dollar. De prestatiegerelateerde bonus kwam echter uit op 90 miljoen dollar. Hij komt daarmee op de negende plaats van bestverdienende ceo's in de VS. In Nederland profiteerde ABN Amro-topman Rijkman Groenink het meest van de nieuwe trend. Zijn vaste salaris van 614.000 euro werd afgelopen jaar aangevuld met een bonus van 908.000 euro.
Niet iedereen vindt dit extraatje voor Groenink echter even kies. Het komt immers synchroon met het verlies van duizenden banen bij de bank en met een hardnekkige beschuldiging van meineed aan het adres van de bestuursvoorzitter zelf. Ook elders zien waarnemers weinig relatie tussen de prestaties van het bedrijf en de beloning van de mannen en vrouwen die aan het hoofd ervan staan. Vooral de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) heeft zich de afgelopen maanden boos gemaakt over niet goed te praten zelfverrijking door concernbestuurders. Met name de topmannen van de door de mand gevallen AEX-bedrijven UPC en Versatel moeten zich verantwoorden voor iedere cent die ze méér ontvangen dan het wettelijk minimumloon. Maar al eerder had de VEB schande gesproken van de opties die de top van Versatel zichzelf had toebedeeld. Vooral de uitoefenprijs van 2 eurocent wekte verontwaardiging. Want ook bij extreem slechte prestaties van het bedrijf kan de top over twee tot vier jaar toch redelijk cashen. Laat staan als een aandeel Versatel binnen afzienbare tijd weer de prijs van 87 euro bereikt, zoals in februari vorig jaar.
Opdrijving
In het geval van kwakkelende bedrijven als UPC en Versatel zal openheid wellicht leiden tot een matiging van de salarissen van topmensen. Maar in het algemeen zullen de nieuwe regels van transparantie hoogstwaarschijnlijk geen drukkend effect op de bezoldiging van topmensen hebben, verwacht Monique Sliekers, top executive consultant bij de Hay Group. “Openbaarheid zal eerder een opdrijvend effect hebben. Topmensen zullen hun onderhandelingspositie kunnen verbeteren als de honorering van anderen openbaar is.” In de VS weerspiegelen de salarissen van ceo's hun status als superstars. Rangorden van meest verdienende ondernemers en concernbestuurders worden er even gretig geconsumeerd als verdiensten van film- en televisiepersonality's en de transfersommen van sporthelden. Topsalarissen voor topmensen maken onderdeel uit van het corporate image van bedrijven: hoe hoger het salaris van de hoogste baas, hoe 'cooler' het bedrijf.
Voor volgend jaar voorspellen wij een stipnotering voor Boonstra's opvolger Kleisterlee. In 2000 moest Kleisterlee het doen met een salaris van 400.000 euro, geen bonus, geen opties verzilverd. Dat moet dit jaar beter kunnen.
Wat verdienen de ceo’s van de AEX-bedrijven?;AEX-lonen
Cor Boonstra (Philips)
Basisloon: 908.000 euro
Bonus: 900.000 euro
Totaal: 1.808.000 euro
Opties ontvangen: 120.000 opties (uitoefenprijs 42,03 euro)
Rijkman Groenink (ABN Amro)
Basisloon: 614.000 euro
Bonus: 908.000 euro
Totaal: 1.522.000 euro
Opties ontvangen: 60.000 opties (uitoefenprijs 21,31 euro)
Bijzonderheden: ceo sinds mei 2000
Antony Burgmans (Unilever)
Basisloon: 859.000 euro
Bonus: 441.000 euro
Totaal: 1.300.000 euro
Opties ontvangen: 92.000 opties (uitoefenprijs 457 pence)
Jeroen van der Veer (Koninklijke Olie)
Basisloon: 824.000 euro
Bonus: 398.000 euro
Totaal: 1.222.000 euro
Opties ontvangen: 45.000 opties (uitoefenprijs 59,54; vervaldatum 2010)
Bijzonderheden: Van der Veer verdiende tevens 339.000 euro aan het te gelde maken van 10.000 opties
Kees Storm (Aegon)
Basisloon: 617.000 euro
Bonus: 543.000 euro
Totaal: 1.160.000 euro
Opties ontvangen: 200.000 opties (uitoefenprijs 34,50 euro)
Cees van der Lede (Akzo Nobel)
Basisloon: 490.000 euro
Bonus: 480.000 euro
Totaal: 970.000 euro
Opties ontvangen: 39.000 opties (uitoefenprijs 44,82 euro)
Karel Vuursteen (Heineken)
Basisloon: 543.000 euro
Bonus: 358.000 euro
Totaal: 901.000 euro
Opties ontvangen: geen
Ewald Kist (ING)
Basisloon: 705.000 euro
Bonus: 195.000 (bonus is maximaal 30% basisloon)
Totaal: 900.000 euro
Opties ontvangen: 25.000 opties (uitoefenprijs gelijk aan waarde van het aandeel ING op 15 maart 2001 > marktwaarde 389.000 euro)
Bijzonderheden: Kist maakte 30.000 opties te gelde in 2000
Frans Koffrie (Buhrmann)
Basisloon: 532.000 euro (inclusief pensioenlasten)
Bonus: 237.000 euro
Totaal: 869.000 euro
Opties ontvangen: 40.000 opties (uitoefenprijs niet bekend)
Bijzonderheden: maakte in 2000 25.000 opties te gelde tegen een onbekende uitoefenprijs. Best betaalde bestuurder van Buhrmann is overigens de Amerikaan R.L. King
Rob Pieterse (Wolters Kluwer)
Basisloon: 485.000 euro
Bonus: 307.000 euro
Totaal: 792.000
Opties ontvangen: 80.000 (uitoefenprijs 23,32 euro) en 24.000 opties (uitoefenprijs 24,06 euro)
Bijzonderheden: best betaalde directielid van Wolters Kluwer is de Amerikaan Hugh Yarrington (totaal ruim 1,3 miljoen euro)
Rob van den Bergh (VNU)
Basisloon: 388.000 euro
Bonus: 227.000 euro
Totaal: 615.000 euro
Opties ontvangen: 60.000 opties (uitoefenprijs 59,80 euro)
Bijzonderheden: best betaalde VNU'er is bestuurslid Gerald Hobbs (totaal ruim 1 miljoen dollar)
Derk Haank (Reed Elsevier)
Basisloon: 386.000 euro
Bonus: 167.000 euro
Totaal: 553.000 euro
Opties ontvangen: 50.000 opties Reed (uitoefenprijs 436,50 pence), 500.000 opties Reed (uitoefenprijs 566 pence), 35.000 opties Elsevier (uitoefenprijs 10,73 euro), 350.000 opties Elsevier (uitoefenprijs 13,60 euro)
Bijzonderheden: best betaalde bestuurder van Reed Elsevier is Crispin Davis (1.768.000 euro)
13 ceo’s die hun salaris nog even geheim houden;Geheime ceo-lonen
Doug J. Dunn (ASM Lithography)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend (2.674.000 euro voor 5 directieleden plus 5 andere topmanagers)
Opties ontvangen: 229.000 opties voor 5 directieleden (uitoefenprijs 24,63 euro)
Bijzonderheden: geen opties te gelde gemaakt door directie in 2000.
Peter Elverding (DSM)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend (3.200.000 euro voor 5,5 bestuurders)
Opties ontvangen: 22.500 opties (uitoefenprijs 36,48 euro)
Rob ter Haar (Hagemeyer)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend (3.315.000 euro voor 5 bestuursleden)
Opties ontvangen: 105.000 opties voor 5 bestuursleden (uitoefenprijs 20 euro)
Cees van der Hoeven (Ahold)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend (10.210.000 euro voor 6 bestuursleden inclusief compensatie voor afgetreden bestuursleden)
Opties ontvangen: 105.000 opties (uitoefenprijs 33,75 euro, looptijd 5 jaar), 5.000 opties (uitoefenprijs 30,58 euro, looptijd 10 jaar)
Bijzonderheden: in 2000 heeft Van der Hoeven 85.000 opties te gelde gemaakt met een uitoefenprijs van 9,19 euro. De waarde van het aandeel Ahold varieerde dat jaar tussen 20 en 35 euro.
Cees van Luyk (Getronics)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend (3.781.000 euro voor 4 bestuursleden)
Opties ontvangen: 1.110.000 opties voor vier bestuursleden (uitoefenprijs: gemiddelde van de slotkoersen van het aandeel op de drie handelsdagen voor de datum van toekenning).
Jack McMaster (KPN Qwest)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend
Opties ontvangen: niet bekend
Bijzonderheden: jaarverslag 2000 nog niet verschenen
Raj. M. Raithatha (Versatel)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend (1.800.000 voor 6 bestuursleden)
Opties ontvangen: 650.000 opties voor 6 bestuursleden (uitoefenprijs 450.000 opties: 0,02 euro, 200.000 opties: 79,19 euro)
Bijzonderheden: geen opties verzilverd in 2000
Anton van Rossum (Fortis)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend (7.200.000 euro voor 8 bestuursleden)
Opties ontvangen: 25.000 opties (uitoefenprijs 38,40 euro)
Ad Scheepbouwer (TNT Post Groep)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend (8.578.000 voor 6 bestuursleden)
Opties ontvangen: 30.000 opties (uitoefenprijs 24,96 euro)
Bijzonderheden: geen opties uitgeoefend in 2000
Mark Schneider (UPC)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend (2.900.000 euro voor 7 bestuursleden)
Opties ontvangen: geen
Paul Smits (KPN)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend (7.500.000 euro voor 6 bestuursleden)
Opties ontvangen: 60.000 opties (uitoefenprijs 71,84 euro; vervaldatum 2005)
Domenico de Sole (Gucci)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend
Opties ontvangen: niet bekend
Bijzonderheden: jaarverslag 2000 nog niet verschenen
Hans van der Wielen (Numico)
Basisloon: niet bekend
Bonus: niet bekend
Totaal: niet bekend (1.738.000 euro voor 4 directieleden)
Opties ontvangen: 87.000 opties voor 4 directieleden (uitoefenprijs 46,04 euro)
Bijzonderheden: geen opties te gelde gemaakt in 2000
Bron: Forbes (www.forbes.com/ceos/). Tussen haakjes het aandeel optiewinst.
