Opgeladen, met een bruin gelaat en zonder wallen keert u terug in de arena. Maar binnen enkele weken voelt u de energie en de goede moed wegvloeien. Hoe houdt u die ontspannen vakantiegevoelens vast?
Het is een vreemd gevoel. Ergens aan een zonnige kust, ver weg van de dagelijkse stressvolle carrièremomenten. Niemand die aan het hoofd zeurt om nu ter plekke die wezenlijke informatie voor de planning van Q4 aan te leveren. De belangrijkste taken en verantwoordelijkheden worden op vakantie teruggebracht tot een zeer basaal niveau: in welk restaurant eten we vanavond? En, minstens zo'n zwaar keuzemoment, drinken we dan witte of rode wijn?
Na ‘detox-periode' treedt de ontspanning in. Vol goede moed gaat u na de helende vakantie weer aan de slag. Maar al snel worstelt u zich met lood in de schoenen door de stroperige besluitvormingsprocessen. Alweer tijd voor vakantie, lijkt het. Dus dringt de vraag zich op: hoe houden we die zomerse vakantieschwung vast? Drie deskundigen en tien tips.
1 Plaats een vakantietotem
Om u niet meteen op stang te jagen een haast te makkelijke, maar zeker effectieve tip voor acute relaxbehoefte. De makkelijke manier om iets van dat kostbare ontspannen vakantiegevoel vast te houden is de vakantietotem. "Zet bijvoorbeeld een vakantiefoto dat een sterke herinnering aan dat goede gevoel geeft op je bureau", tipt Judith Jobse. Deze foto, maar het kan ook een beeldje zijn dat op die naar kruiden geurende Thaise markt werd aangeschaft, is uw portaal naar de herinnering. Het kleinood legt een directe koppeling met zo'n te koesteren vakantiemoment. Wanneer de agressieve realiteit iets te opdringerig wordt kan die kleine mentale escape – de zon, het strand, of dat uitzicht – net het verschil maken. Want weten hoe u zich kunt voelen, betekent omgekeerd ook dat u weet wanneer de ontspanning een te vage herinnering wordt. In dat geval is het tijd voor actie.
2 Doe alsof
Een beetje flauw? "Nee hoor", zegt Jobse. "Op vakantie zie en ervaar je dingen veel bewuster. De kleuren, de geuren, de vormen. Alles wordt met meer aandacht bekeken. Je bent veel zintuigelijker." Dat kan ook prima in de eigen buurt. Neem er de tijd voor. Het vakantiegevoel is deels ook met die nieuwe ogen aandachtig de omgeving in je opnemen. Waarom is een Italiaanse betonnen parkeerplaats wel de van het bekijken waard die om de hoek niet?
3 Focus uw aandacht
Dat is het mooie van vakantie, dat je maar met één ding tegelijk bezig bent. Als je geniet van dat onverwachte culinaire hoogstandje dan proef je vol overgave. Het Hollands kwaliteitsbier is net iets verfrissender in Zuid-Europa. Dus niet. Het bier is hetzelfde, het verschil zit in de aandacht die u schenkt. En er is geen enkele goede reden om niet even bewust te ruiken en te proeven als een paar weken geleden.
4 Pak de rustmomenten
Natuurlijk is het zo dat de eisen van de dag zich opstapelen. Chaotisch, onvoorspelbaar en alle planningen doorkruisend. Dat is niet zo erg. Wel als je nalaat tijd te nemen voor korte rustmomenten. Even ademhalingsoefeningen, een half minuutje maar en dat een paar keer per dag. Fysiologisch brengt het rust en ook een stukje vakantie in het hoofd.
5 Voer zelf de regie
Gejaagdheid, jakkeren, afnemende concentratie, gebrek aan focus: het heeft alles te maken met het schreeuwende onderbewuste. Hé, jij daar, vergeet dit niet! Los dat op! Daar zit een probleem waar je over na moet denken. "Dat is het onderbewuste dat geen vertrouwen heeft in je vermogens om alles te doen en te onthouden", zegt trainer Taco Oosterkamp. Daarom moet je die onrustige stem de mond snoeren. "Het onderbewuste moet er opnieuw op leren vertrouwen dat jij je aan de afspraken houdt. Als dat vertrouwen er is zal die zich stil houden." Het onderbewuste moet weten dat u de regie voert, de controle over uw taken heeft.
6 Uit het hoofd, op papier
Een belangrijk leidend principe bij het tot stilte manen van dat onrustige onderbewuste is het opschrijven. Door gewetensvol een sluitende agenda te voeren kan dat hijgerige onderbewuste het zwijgen worden opgelegd, meent Oosterkamp.
Schiet hierin niet te ver door. Maak verschillende lijsten voor verschillende momenten. Een lijst met de wat langere termijn doelstellingen, eentje voor urgente zaken en eentje waar alle processen op staan waar anderen in moeten handelen voordat u zelf verder kunt. "Dat is de ‘wachten op-lijst'. Die neemt veel onrust weg." Belangrijk bij het opschrijven is dat de lijsten die op dat moment niet belangrijk zijn, niet in het zicht liggen. Het wegschrijven op de lijst heeft tot doel om juist niet ongevraagd met die informatie te worden geconfronteerd. Belangrijk om de administratie op orde te houden en tegelijkertijd dat onrustige onderbewuste tot stilte te manen is dat het lijstenmanagement serieus wordt genomen. Neem er elke week een uur de tijd voor.
7 Misleid uw hokjesgeest
Hoe graag u wellicht anders wenst, u heeft een hokjesgeest. En die komt vooral in actie als dingen niet in een hokje passen. Met die kennis wordt het zinvol om stapsgewijs te werken. Als een proces in een hokje past, bijvoorbeeld ‘wel doen', ‘niet doen', ‘later misschien iets mee doen' en u dat ook daar parkeert, is er geen enkele reden voor het onderbewuste om u aan te spreken op de status. En dat betekent rust. En dat was het wezenskenmerk van die ontspannen vakantie, weet u nog?
8 Feel the power
Zoals gezegd, rust heeft veel met controle te maken. En controle lijkt op macht. Een waardevolle vingerwijzing komt via Jobse van de monnik Thich Nhat Hanh: de telefoonmeditatie. Ook dit is minder zweverig dan het op het eerste gezicht lijkt. Wanneer die telefoon uw rust verstoort en die digitale ringtone onweerstaanbaar alle aandacht opeist, laat hem dan minimaal drie keer over gaan en adem ondertussen bewust in en uit. Als je direct opneemt verlies je je waardigheid. Dit geeft u net een beetje ruimte om de eerste stresshormonen te verwerken. Deze kleine daad van verzet tegen de beller, die u tenslotte op commando afroept, maakt het makkelijker om daarna nee te zeggen tegen zo'n acuut moetje dat ongetwijfeld van u gevraagd wordt.
9 Neem je herstel serieus
Minstens zo belangrijk is het om naast het harde werk ook te herstellen. "Werk is topsport", zegt Michiel Kompier. Daar moet je dus serieus aandacht aan besteden. "Zorg voor een goede balans tussen wat van je gevraagd wordt en wat je belastbaarheid is. Maar bewaak ook de balans op andere gebieden, bijvoorbeeld tussen je eigen inzet en de rewards." Sport is belangrijk. Het helpt de geest te legen. "Toch staat wetenschappelijk nog niet vast of sporten de beste manier is om te herstellen." Voor hen die liever op strandvakantie gaan en zich verdiepen in de Elle of een Ludlum is dat goeds nieuws. Niks doen mag ook.
10 Transformeer tot controlefreak
Dat is waar het uiteindelijk allemaal om draait, controle. Het is niet voor niets dat een te geringe invloed op het werk vaak aan de basis staat van de zo gevreesde burn-out. "Het gevoel van controle is erg belangrijk", benadrukt Kompier. Daarom is het voor de moderne kenniswerker van wezenlijk belang om de informatiestromen te beheersen. Zonder overzicht geen begin van controle. Maar let op, controle is een middel, niet het doel. Jobse: "De echte controlefreaks lopen het risico om op te branden." Matig de controlezucht dus. Overzicht kan in vele vormen komen. Informeer eens bij de secretaresse naar het fenomeen termijnmap, maar ook bijvoorbeeld door je mailbox dagelijks te legen, door lijstjes aan te leggen. Alles om maar het overzicht te behouden. Zodat ook de lastigste werkbeslissingen net zo moeilijk worden als de keuze van de wijn.
Plaats van ontspanning
Voor de detox van het werk kiezen we in 49,9 procent van de vakanties voor een grensoverschrijdende ontspanningsoefening. In 2007 vonden voor het eerst vaker rust in Duitsland (16,%) dan de traditionele favoriet Frankrijk (15,1).
Rusthulp
Niet iedereen slaagt erin om die momenten van rust en ontspanning te bewaken. Nu zijn er verschillende manieren om die momenten toch in te bouwen. Naast een hoogst gedateerde keukenwekker die je dwingt om even de andere kant op te kijken zijn er ook bio feedback-apparaatjes te koop die uw tempo drukken. De ‘emwave' bijvoorbeeld claimt de hartcoherentie te meten en op basis daarvan die met gerichte ademhalingsoefeningen de stressniveaus in het lijf positief te kunnen beïnvloeden.
Michiel Kompier (51)
Professor Arbeid- en Organisatiepsychologie Radboud Universiteit Nijmegen
Taco Oosterkamp (35)
Trainer Meereffect auteur van ‘Elke dag je hoofd en inbox leeg'
Judith Jobse (38)
Coach, counselor Hartzaak (en zangeres)
