Het kost weinig moeite te beredeneren waarom de driehonderd miljard euro aan investeringen in umts onmogelijk tot lucratieve business kan leiden. Pas wanneer elke telefoonabonnee met ingang van morgen voor minimaal 150 euro per maand aan mobiele breedbanddiensten zou afnemen, en belooft dat de komende acht jaar onafgebroken te blijven doen, dan valt er zo rond 2010 misschien wel wat te verdienen.
Een weinig realistisch scenario. De meeste schuldenaars beseffen dat inmiddels ook en nemen deels hun verlies. Hetzij door miljarden uit de boeken te schrappen (KPN), hetzij door duurbetaalde licenties aan de wilgen te hangen (Telefonica) of de hele boel maar uit te stellen in afwachting van betere tijden. Zelfs de relatief schuldenvrije KPN-partner NTT Docomo uit Japan, die de nieuwe diensten al ruim een half jaar aanbiedt, moest onlangs erkennen dat het alles behalve stormloopt.
Geen wonder dat gezaghebbende zakenmedia al enige tijd zware woorden in de mond nemen wanneer zij het hebben over '3G', de industrieterm voor snel mobiel internet. Het Amerikaanse Business Week zette het hele debacle dit voorjaar nog eens op een rijtje onder de gitzwarte titel 'How the 3G fiasco came close to wrecking Europe'. Misschien wat vet aangezet, maar daardoor niet minder waarheidsgetrouw.
Des te opvallender dat hetzelfde BusinessWeek eerder deze maand probeerde een lans te breken voor 3G. Er is niks mis met de techniek, stelt het tijdschrift, alleen waren de prognoses over het marktpotentieel wellicht wat overtrokken. Noem het een prijzige upgrade van de huidige gsm-standaard, die sowieso nodig was om de groei van het telefoonverkeer te faciliteren. Met de nieuwe technologie kunnen twintig keer zoveel gesprekken worden afgehandeld, waardoor de kosten van een 3G-netwerk verhoudingsgewijs slechts een zevende beslaan van de bestaande gsm-infrastructuur.
Daarmee is 3G beslist geen overbodige luxe, aldus BusinessWeek. Kijk naar de evenzeer getroebleerde vliegindustrie, die voor 189 miljard dollar aan bestellingen bij Boeing en Airbus heeft uitstaan. Of neem de chipfabrikanten, die ondanks een omzetdaling van 32 procent momenteel 23 miljard dollar steken in de ontwikkeling van nieuwe halfgeleiders. Wie ooit wil oogsten, zal nú moeten zaaien. Simpel toch?
Vorige week maakte Hutchison, een van de licentiehouders in Groot-Brittannië, zijn plannen met 3G bekend. Voor het einde van dit jaar moet groot-Londen in de lucht zijn, daarna volgt al snel de rest van het land, Zweden, Italië, Australië en thuisbasis Hongkong. Het bedrijf van de Chinese mega-investeerder Li Ka Shing, sinds kort ook eigenaar van de Kruidvat-drogisterijketens, wil in die markten een prijsoorlog starten. Niet met geavanceerde datadiensten, maar met doodeenvoudige spraaktelefoontjes. Hutchison is terecht van mening dat de mobiele beller krankjorum wordt van het schimmige woud aan beltarieven en wil nu met één helder en democratisch geprijsd bedrag per minuut de markt op.
Een mooi gebaar, dat door de concurrentie niet onbeantwoord zal blijven. Toch blijft er iets knagen, want de giga-investeringen in umts waren nu niet bepaald bedoeld om het traditionele belverkeer eens een flinke oppepper te geven. We zouden toch met z'n allen filmpjes over ons mobieltje gaan versturen, en virtueel casino's aan de andere kant van de wereld gaan bezoeken?
De jongste voorspellingen gaan ervan uit dat mobiele internettoepassingen over een jaar of vijf voor de hele industrie twaalf miljard euro extra in het laatje zullen brengen, en dat is slechts een fractie van de schattingen waarop de torenhoge licentiekosten waren gebaseerd. Al te optimistisch ingeschat? Wellicht. Waarschijnlijker is het dat de telefoonbedrijven domweg niet de marketingkennis in huis hebben om ook écht iets van 3G te maken.
Neem Vodafone, dat momenteel krampachtig campagne voert om WirelessWeb aan de man te brengen, een dienst die volgens de glossy brochure moeiteloos de mobiele telefoon continu met internet verbindt. Forget it! Schrijver dezes wilde onlangs de proef op de som nemen, maar kreeg op het Vodafone-verkooppunt doodleuk te horen dat de 'data-expert' met vakantie was. 'Kunt u over vier weken terugkomen?' Ze willen hun investeringen gewoon niet terugverdienen, die mobiele belboeren.
