Vijf managers delen met MT hun dagelijkse bron van inspiratie: leermeesters en -meesteressen die er echt toe doen. Goeroe's dus, zo je wilt. Hun portretten vergezellen hen op bureaus, nachtkastjes, boekomslagen, cd-hoesjes, in auto's, familie-albums en portemonnees.
Scheveningse Machiavelli
Bedrijfseconoom Patrick Jaspers (46) is directeur verkoop van Pensioen Platform, de grootste onafhankelijke adviesorganisatie op het gebied van inkomensvoorzieningen voor particulieren en zelfstandigen. Hij bestiert een team van twee salesmanagers en 60 adviseurs.
Nee, zijn recent verschenen boek 'Van Drees tot Bos – Zestig jaar succes en mislukking' gaat hij niet kopen. Patrick Jaspers: "Ik ben meer geïnteresseerd in de marktanalyticus Arie van der Zwan dan in de geschiedschrijver van de Partij van de Arbeid."
Jaspers leerde zijn voormalige hoogleraar commerciële economie in 1986 kennen. Dat was kort voor zijn afstuderen aan de Erasmus Universiteit. "Een studievriend had mij gevraagd om samen onderzoek te doen ten behoeve van de Nationale Investeringsbank waar Van der Zwan president-directeur was geweest. Het lijkt me niet zo relevant om te vertellen hoe zenuwachtig ik was. Voor mij werd het een ontmoeting met een fenomeen."
Supersuccesvol zakenman, briljante professor, pedante megalomaan, concessieloze alleenheerser, razendsnelle denker, het zijn lukraak wat kwalificaties, die de ex-student zijn emeritus-hoogleraar in de loop van het gesprek toedicht. "Mij trof vooral de blik in z'n ogen. Die blik vertelde je dat hij onder alle omstandigheden alles onder controle had. Je wilde als broekie door het vuur voor zo'n kerel."
"De NIB heeft onder zijn leiding de ommezwaai gemaakt van overheidsinstelling naar investmentbank.", vertelt Jaspers. "Op de bank was hij the King. Hij had een dusdanig hoog intellectueel niveau dat iedereen accepteerde wat hij verordonneerde. De eerste keer dat we hem tussentijds verslag deden van de voortgang van het onderzoek gaf hij de hoofdstuk- plus paragraafindeling aan van ons complete eindrapport. We hoefden er alleen nog maar teksten onder te plakken." Deze bijzondere aanpak leverde tenslotte in drukvorm 'Koplopers en Achterblijvers in de Bedrijvenwereld' op.
"Toen Anton Dreesmann hem als beoogd opvolger van Vendex ooit te lang liet wachten, stapte hij doodbedaard op en liet zich door zijn chauffeur in zijn Citroen CX terug naar moeder de vrouw rijden." Een kleine Scheveningse Machiavelli zonder rijbewijs, wars van materialisme en kouwe drukte. Alleen op zwarte maandag,16 oktober 1987, hoorde Patrick Jaspers hem even piepen. "'Ik heb slecht geslapen.' Niet vanwege de Krach zelf, maar uit ongeduld. Zijn plan de campagne had hij namelijk al klaar. 'Als je 't echt wil maken, moet je heel hard kunnen lopen, maar nooit zo hard dat de ander niet kan zien welke hoek je bent omgeslagen', verzuchtte hij. Kijk, die man bewonder ik nou!"
De Groene Google
Stef van Dongen (32) is oprichter van Enviu, een organisatie die internationaal aan de weg timmert met duurzame en innovatieve start-ups als de Sustainable Danceclub en Hybrid Tuktuk. Hij creëerde een netwerk om zich heen van honderden creatievelingen, young professionals, studenten en entrepreneurs.
Love your life. Het is de titel van het cd'tje dat Stef van Dongen, naast een stapel dikke boeken, op de Enviu-vergadertafel heeft klaargezet. Op de cover staat een superslank, donkerharig èn – laten we eerlijk zijn – beeldschoon meisje. Charlie Dée heet ze en ze is singer-songwriter. "Zo hebben we allemaal onze favoriete droomvrouw", flapt de verslaggever er ietwat ongelukkig uit. Stef: "Zij is mijn zus!"
Charlie Dée, van haar heeft hij onder meer dít geleerd: "Dat je als manager op je best bent als je je eigen passie kent en dicht bij jezelf staat." Zijn zusje is zichzelf altijd trouw gebleven, vertelt hij. "Zij werd als zangeres geboren. Al vanaf haar vierde was ze leadzanger in een kinderkoor. En nu zijn zingen en liedjes schrijven ook haar werk."
Oké, dat was Stef's muze, maar hoe staat het met zijn goeroe's? Hij schuift me drie boeken toe: Cradle to Cradle van William McDonough & Michael Braungart, Kevin Kelly's New Rules for the New Economy en Google (Het Verhaal) van David A. Vise en Mark Malseed. "Deze mensen hebben mij een denkslag laten maken."
"Mijn verwantschap met McDonough & Braungart is het besef dat duurzaamheid erbij doen geen optie is: being less bad is no good. We kunnen niet eindeloos doorgaan met afval maken en resources gebruiken. Mensen, what the fuck are we doing?"
In Cradle to Cradle pleiten de schrijvers er voor om geheel opnieuw te kijken naar de levenscyclus van een product. Van Dongen: "Dat een bureaustoel in zijn volgende leven weer een bureaustoel zal zijn en dat alles wat niet hergebruikt kan worden biologisch afbreekbaar is. Dat is niet soft, maar gewoon hardcore business."
"Maximale sociale en ecologische impact is voor Enviu het doel, geld het middel èn dat stroomt zolang je waarde schept vanzelf binnen. Maximale impact bereik je niet vanuit een geïsoleerd lab, maar door samenwerking en co-creatie. Een netwerk opbouwen – lees New Rules for the New Economy – waarin je honderden breinen aan elkaar koppelt. From places to spaces. Een vereiste voor een manager is dan wel om controle los te laten en ook externen hun talent te laten inbrengen."
En zo zijn we automatisch aangeland bij Google – Het Verhaal. Stef: "Sergey Brin en Larry Page, de oprichters van Google, hebben zich van meet af aan op de inhoud gericht: de wereld met een minimaal aantal mensen positief veranderen. Dat wil Enivu ook. Zich inzetten voor een economie die waarde creëert voor mens en natuur in plaats van die te onttrekken. Wij willen de Groene Google zijn!"
Ou-Xiang:Li Ka-shing
Michael Hu (34) is vastgoedondernemer en ontwikkelaar van retail- en horecaconcepten. In die laatste hoedanigheid stuurt hij het management aan van een reeks trendy hotels, wok- (Mr. Wok) en haute-cuisinerestaurants (Xie en Ono) waarvan hij mede-oprichter en partner is.
Hong Kong's Elusive Billionaire noemt zijn biograaf Anthony B. Chan hem, maar voor Michael Hu is self made zakentycoon en filantroop Li Ka-shing, alias Superman, véél meer: "Hij is mijn Ou-Xiang. Mijn idool en inspirator."
Het portret van zijn held, door het zakenblad Forbes vereeuwigd op de negende plaats van rijkste miljardairs, prijkt al jaren op zijn nachtkastje. Een foto van een vriendelijke ouwe baas (29 juli 1928). Was hij geen president van de Cheung Kong Groep, waaronder vlaggenschip Huchison Wampoa Limited (Europe Container Terminals, vastgoed, hotels, plastics, luchthavenwinkels, telecommunicatie enzovoort), je zou hem verslijten voor het keukenhulpje van de plaatselijke Chinese Muur. "Zelfs het Kruidvat is van hem!"
Li Ka-shing's wijsheid nummer 1: Rijk of arm, je bent allemaal geboren met zwakke stengels. Michael Hu: "Zorg daarom dat je wortels zich stevig in de grond verankeren, want er steken in elke conjunctuur stevige stormen op." Datzelfde inzicht biedt omgekeerd ook een persoonlijk perspectief. Hu: "Het klinkt wat grof, maar op het moment dat SARS uitbrak, kon je in Hong Kong de Chinese hotels en restaurants voor een habbekrats kopen."
Wijsheid 2: Verlies op korte termijn is soms dikke winst op lange termijn. Michael Hu: "Op zijn vijftiende was Li Ka-shing een arm verkopertje van plastic bloemen. In no time echter liet hij al zijn collega's ver achter zich. Toen zijn baas hem aan het eind van het jaar een extra bonus wilde geven, sloeg hij die af. 'Geef het maar aan hen.' Een paar jaar later had hij zijn eigen plasticfabriek en werkten zijn ex-collega's voor hem."
Wijsheid 3: Je kunt niet altijd een generaal zijn. Michael Hu: "Ik heb een keer een anecdote gelezen over een zakenman die – Li Ka-shing was nog jong en onervaren – hem diep teleurstelde door niet met hem in zee te gaan bij het afsluiten van een mega-deal. Toen hij de inmiddels succesvolle zakenman later een keer tegenkwam, schudde deze hem hartelijk de hand. Laat specialismen over aan de specialist (wijsheid 4)."
Wijsheid 5: Kennis bepaalt je lot. Michael Hu: "Li Ka-shing's vader was ernstig ziek en Li wilde weten wat hem scheelde. Hij kocht tweedehands boeken en vond uit dat zijn vader tbc had. Om zijn oude heer een behandeling te kunnen geven is hij plastic bloemen gaan verkopen."
Baby is hoofdzaak
Robert van Hees (47) is directeur van Global Vitis in Woerden. Zijn bedrijf is gespecialiseerd in het digitaliseren van archieven. Hij leidt een team van zeven personen van wie meer dan de helft – 'het leven draait niet alleen om geld' – in deeltijd wenst te werken.
Teoman Ilyas Mehmet poseert onbeschaamd geeuwend op papa's arm. Zijn vader grijnst: "Als manager moet je de dingen op z'n kop durven zetten." Bij wijze van aftrap kiest Robert van Hees daarom liever voor de open babyblik van zijn eigen zoontje dan voor de op cd en schrift gedebiteerde wijsheden van Stephen R. Covey. Alle bandjes en later ook cd's van 'the American Socrates' heeft hij van Heerlen tot aan Appelscha grijsgedraaid. Pampers en Olvarit hebben hun prominente plaats ingepikt.
Robert van Hees: "Waarom een grijsaard als goeroe en geen baby? Is het gepruttel van een pasgeboren hummel niet net zo belangrijk als zo'n dagelijks riedeltje businessmantra's uit je speakerbox? 'Koester het kind in jezelf', je hoeft maar ergens een knop in te drukken of je kunt iets dergelijks horen. Nou, dan heb ik aan kleine Teoman een goeie. Die knul is helemaal zichzelf. Eén brok levenslust en plezier. Alleen al door voor hem te zorgen leer je hoofd- van bijzaken te scheiden."
"Je persoonlijke ontwikkeling, dus die van ieder mens, is belangrijker dan het maximaliseren van je inkomen. Werken is maar één van de dingen die je kunt doen. Dat mag 7 dagen per week zijn, maar ook 7 uur." Met die kleine carrièrekiller erbij komt dat voor Robert van Hees neer op, eh even snel rekenen: 8 day's a week!
"Kan wel zijn", zegt hij, "ruim de helft van het personeel bij Global Vitis werkt in deeltijd. Die hebben voor meer vrije tijd gekozen. Zelf hou ik genoeg uurtjes over doordat ik mijn tijd efficiënt indeel." Deze discipline heeft hij van Stephen Covey, bestseller-auteur van onder meer From Effectiveness to Greatness.
Van Hees: "Efficiency is al door onderweg naar klanten iets zinnigs aan te zetten. Dat kan een interview door Frénk van der Linden zijn, BNR, maar ook Covey. Wees eerlijk tegenover klanten, hou je altijd aan je woord, kick niet op korte termijn-successen.Tientallen keren heeft hij diens uitspraken op de repeatstand gezet en voor zijn medewerkers herhaald. "Het blijven waarheden als een koe. Kijk kritisch naar jezelf. Verwijt klanten nooit dat ze zeuren, maar los het op." Dan slaat zijn zoontje zijn ogen open. Een gaap, een schreeuw. Klant heeft honger.
Vader als rots
Hans Krielen (32) is de kersverse managing director van het Handels- en Investeringscentrum Marokko (HIC) en van Trade and Investment Center Turkey (TIC). Zijn kantoor is gevestigd in het WTC-Beursgebouw in Rotterdam.
"Opeens voelde ik paniek, een verpletterende angst. Hangend in die wand, met m'n rug naar de afgrond, dorst ik m'n karabiner niet los te maken. 'Pa', riep ik, 'ik durf niet meer!'" Hij en zijn vader, Henk Krielen (nu 62), hadden samen zo ongeveer alle bergen in de Italiaanse Dolomieten weten te bedwingen. Maar op dag 2 van hun zomervakantie, zo'n vijftien jaar geleden, werd zoonlief overmand door acute hoogtevrees. Zijn oude heer was de enige rots waaraan hij zich wilde en wel móest vastklampen.
"Mijn vader bleef rustig: 'Kom op Hans, je kan het,' en zo praatte hij mij beheerst, maar resoluut omhoog. Niet naar omlaag. Want de weg naar boven was dichterbij een veilige rustplaats dan de afgelegde weg beneden ons, oordeelde mijn vader terecht. Op de derde dag bekeek ik opnieuw de rotswand en de 2700 meter hoge top en zei ik: 'Dit gaat me niet lukken. We gaan terug.' Vaarwel bergsport."
Leermoment voor Hans Krielen: "Erken je meester. Realiseer je vooraf of het wel reëel is de top te kunnen halen. Mijn vader heeft mij dat door mij zelf keuzes te laten maken doen inzien." Krielen zoekt zijn goeroe's verrassend dicht bij huis. Want de man tegen wie hij ook al opkijkt is zijn oom Jacques Krielen. Dit marketing icoon (bedenker van het geniale reclameflimpje met het Rolo-circusolifantje) en voormalig algemeen directeur van Nestlé bedolf zijn jonge neefje onder repen Kitkat, Bros en Lion's. Tijdens hun uitstapjes in zijn Porsche bracht hij hem meteen ook enkele gouden regels omtrent sales & marketing bij.
"Hij kende als geen ander de kracht van marketing, maar zei ook altijd heel relativerend: 'Het zijn verder toch gewoon de verkochte doosjes die tellen.' En dan citeerde hij, terwijl ik mijn mond volstopte met candybars, uit Principles of Marketing van Philip Kotler." Ondernemer Frans Lavooij (wereldwijd meerdere fabrieken en ondernemingen), zijn vorige baas bij de Kamer van Koophandel, hield zijn jonge woordvoerder Hans Krielen graag deze zinsnede voor: You got to be prepared to go the extra mile. Krielen: "Weet ik wel, het is een tegeltjeswijsheid, maar toch. Of je nou teammanager bent of een product verkoopt, je moet er altijd iets extra's in willen stoppen." Krielen's favoriete boek op dit moment: Zonen van de veroveraars – De herrijzenis van de Turkische volken van Hugh Pope. Aan hem dankt hij het volgende inzicht: Persoonlijke afspraken zijn soms waardevoller dan contracten. In Turkije dan…
