Als burgers geen windmolens in hun achtertuin willen, komen ze er niet. Het antwoord van de windenergiebranche: geef het financieel voordeel door. En dat werkt.
In het energieakkoord is afgesproken dat Nederland grootschalig inzet op windmolens. De hoeveelheid windenergie op land moet tot 2020 bijna verdrievoudigen. Dit betekent dat steeds meer Nederlanders te maken krijgen met windmolens naast hun deur of achter hun huis. Het lijkt er niet op dat de burger dit makkelijk gaat pikken. Buren van Lage Weide in Utrecht, 'Geen windmolens in Steenwijkerland' in Overijssel, WindmolensNEE in Zeeland; overal waar in Nederland plannen zijn voor het plaatsen van windmolens, schieten actiegroepen als paddestoelen uit de grond om de komst van de molens tegen te houden.
Niet mooi
Windadviseur Ruud van Rijn van adviesbureau Bosch & Van Rijn, ziet dit ook. ‘Zeker nu windturbines en parken groter worden zie je dat mensen daar weerstand tegen hebben. Ze vinden ze gewoon niet mooi. Dan worden argumenten gebruikt als geluidsoverlast en vogels en vleermuizen die dood zouden gaan.’ Niet altijd legitieme argumenten overigens: het aantal vogels dat sterft door windmolens is vele malen lager dan dat sterft door fossiele energie, om maar wat te noemen. Volgens Van Rijn richten burgers zich echter met succes met dit soort argumenten op de lokale politiek. ‘Het grootste stuk gereedschap dat anti-groeperingen gebruiken is zo veel mogelijk wethouders en raadsleden te bereiken en aangeven dat grote groepen burgers tegen zijn. Stennis schoppen heeft wel effect in de politiek.’
Als burger het niet wil, komt molen er niet
De Groningse hoogleraar Gert de Roo kwam eerder tot dezelfde conclusie. Als burgers windmolens niet willen, komen ze er niet. Het antwoord zou zijn om ze te laten deelnemen, ofwel financieel, ofwel door ze vroeg te betrekken in de besluitvorming. In het energieakkoord is ook afgesproken dat windinvesteerders omwonenden meer gaan betrekken. Dat moet de bezwaren deels wegnemen. De gedachte is: laat burgers ook financieel meedelen in de opbrengsten van het park, en de bezwaren verstommen waar je bijstaat. Dat is bijvoorbeeld ook te merken bij een project als WindDelen, dat via windaandelen burgers laat meedelen in de energiewinst van een molen.
Andere manier om de bezwaren te verminderen: betrek ze eerder in de besluitvorming, zodat ze zich niet later overvallen voelen en dan alsnog de loopgraven betrekken. Vooral bij kleinere, lokale windparken zijn hier voldoende mogelijkheden voor.
Utrecht: ground zero
In Utrecht is het op dat punt in ieder geval misgegaan. De stad is op dit moment ground zero van de strijd voor en tegen windmolens op land. De actiegroep Buren van Lage Weide voert campagne tegen de plaatsing van zes windmolens. ‘Als je hierover bijna 10 jaar geleden met burgers wat opener was geweest en mensen ruimte had gegeven mee te denken dan is het zeer de vraag of er zoveel weerstand was geweest. Het is een van redenen waarom mijn grieven zich richten tegen deze plannen’, zegt Reijer Groenman, als bewoner betrokken bij de actiegroep.
Slecht uitgevoerde onderzoeken
Volgens de actiegroep zijn de onderzoeken die de gemeente heeft laten doen slecht uitgevoerd. Voor de gevolgen op de huizenprijzen zijn makelaars van elders gevraag hun mening te geven. En onderzoek over de geluidsoverlast heeft zich beperkt tot de overlast op minstens 1.200 meter.
Dichtbevolkt land
De vraag is natuurlijk of het niet overmijdelijk is in een dichtbevolkt Nederland dat burgers in het geweer komen tegen grote plannen in de open ruimte. Dat gebeurt met snelwegen, met boortorens en dus ook met windmolens, of ze nou duurzame energie leveren of niet. Adviseur Van Rijn denk dat de grote bevolkingsdichtheid in Nederland inderdaad een rol speelt. ‘Frankrijk, België, Spanje, Duitsland zijn minder dichtbevolkt en dus makkelijker.’
Toch denkt hij dat het ook de Nederlandse politieke cultuur is die de burger ruimte laat om plannen tegen te houden. ‘De politiek zwalkt in Duitsland minder snel. Als beslissingen genomen worden, worden ze ook gewoon uitgevoerd.’
Duitse druk op Nederlandse stroomprijzen
De Duitse doortastendheid heeft er wel toe geleid dat in Duitsland regelmatig sprake is van een overschot aan windstroom. Het economisch bureau van ABN Amro constateert deze week in een rapport dat dit de Nederlandse elektriciteitsprijzen onder druk zet. Dit leidt ook tot druk op de inkomsten van de Nederlandse energieproducenten waarvan juist verwacht wordt dat ze meer gaan investeren in duurzame energie. ABN-econoom Hans van Cleef denkt dat deze ontwikkelingen aanleiding geven om nog eens na te denken over de haalbaarheid van de windambities uit het energieakkoord. 'Uiteraard is het wel de richting waar we op moeten. Het is alleen de vraag: in welk tempo? Dat is waarom we ook zeggen dat het beetje wishful thinking is.'
Tenzij de Hollandse liefde voor de portemonnee toch sterker blijkt te zijn dan de weerstand tegen de horizonvervuiling natuurlijk.
