Lachen als managementtool

Hoeveel er op het werk gelachen wordt, hangt helemaal af van de bedrijfscultuur, meent Michael Kerr, schrijver van het boek 'The Humor Advantage', dat vorig jaar verscheen. ‘Binnen innovatieve, minder hiërarchische werkomgevingen waar mensen gestimuleerd worden zichzelf te zijn, maken mensen makkelijker een grapje,’ zegt Kerr. ‘Daarentegen zijn er ook juist kantoren waar mensen zeer voorzichtig zijn met humor omdat ze graag heel serieus genomen willen worden. Of het verlangen om wat meer lol in te brengen is er wel, maar men weet niet helemaal hoe ze dat voor elkaar moeten krijgen in een zeer drukke werkomgeving.’

Kerr is er overigens, zoals de titel van zijn boek aangeeft, absoluut van overtuigd dat lachen tussen de bedrijven door bevorderlijk werkt. Hij wijst op een onderzoek dat vorig jaar werd uitgevoerd door Robert Half International. Van de 497 leidinggevenden die ondervraagd werden, gaf 96 procent aan dat het belangrijk is voor een manager om gevoel voor humor te hebben. En 84 procent meende dat iemand met gevoel voor humor zijn werk beter doet.

Hoewel humor effectief is op de werkvloer, moet je het wel weten te hanteren. Gang Zhang, promovendus aan de Londen Business School, deed eind vorig jaar onderzoek naar het effect van humor op kantoor. Om mensen te motiveren en te inspireren moet een goed leider naast het hebben van een helder rationeel verhaal ook in staat zijn de juiste emotionele snaar te raken. Daarbij kan de goegemeente aan het lachten krijgen een belangrijk wapen zijn. Tenminste, voor iemand die ook daadwerkelijk gevoel voor humor heeft. Helaas zijn er legio voorbeelden van hoe het niet moet.

‘Uit het onderzoek,’ zo vertelt Zhang, ‘bleek dat als een baas daadwerkelijk geestig is, werknemers zich meer positief gestemd voelen en meer gemotiveerd zijn om te werken. Echter, zijn de grappen niet geestig, dan heeft het juist een averechts effect. Men raakt dus minder gemotiveerd, het oordeel over de grappende baas daalt en de carriere ziet er ineens ook minder rooskleurig uit. En het gaat zelfs nog verder: door de slechte grappen van een leidinggevende kan men zelfs een lage dunk van het bedrijf krijgen.’

In zijn onderzoek keek Zhang ook naar het effect van oprechte of onoprechte emoties. Wanneer een bedrijf een slechte periode doormaakt, kan een leider vrolijk maar onoprecht lachen naar zijn personeel, om zo te veinzen dat het allemaal geweldig gaat. Niet handig, zegt Zhang, want als door de nepheid van een lach heen wordt geprikt daalt het vertrouwen in de leider ernstig. ‘Als een leider zich zorgen maakt over een situatie, moet hij zich focussen op de eventuele positieve kanten, zodat hij toch een oprechte indruk maakt. Is hij daar niet toe in staat, dan is het beter neutraal over te komen dan nep vrolijk te doen.’

Ook Greg Bryant, lachexpert en hoogleraar communicatie aan de Universiteit van Californië, verdiepte zich in de neplach. In zijn studie, die eerder dit jaar werd gepublieceerd, merkt hij op dat naast mensen ook apen en mogelijk nog andere dieren lachen. Maar alleen mensen lachen nep. En slechts een derde van de mensheid heeft het door wanneer ze nep worden toegelachen. Bryant: ‘Wanneer we oprecht samen lachen komt het hormoon oxytocine vrij waardoor we ons verbonden voelen. Lacht er een echter nep, dan worden we op het verkeerde been gezet. Degene die het niet door heeft, is kwetsbaar en kan makkelijk door de ander gemanipuleerd worden.’ En hoe kun je nu de neplach van de echte lach onderscheiden? Leuk voor een kleine test. Een hint: een echte lach bevat meer ritme en ademhaling.