Er gaat geen week voorbij of er arriveren boeken geschreven door consultants op de redactie. Geachte redacteur, graag bieden we u bijgaande publicatie aan ter bespreking in uw blad. Boekenkasten hebben we inmiddels volstaan. Zelden bereiken deze fraai gedrukte werkjes de redactionele pagina’s. Een consultant is geen schrijver en de boeken zijn vaak onverteerbare epistels. Meestal zijn het ellenlange theoretische beschouwingen die vooral bestemd lijken om indruk te maken. Consultants moeten zich nu eenmaal profileren en hoe zou dat beter kunnen dan door een boek vol te storten met alle expertise en ervaring opgedaan in een jarenlange adviespraktijk. Een frisse kijk op de zaak of een orginele invalshoek zijn ver te zoeken, een kritische houding is uit den boze. Dat zou de (potentiële) klanten maar afschrikken. Wie moet dat allemaal lezen, denken we wel eens op de redactie als we weer een nieuw stapeltje zien binnenkomen. De kunst van het volgen is een positieve uitzondering. De drie auteurs, werkzaam bij Berenschot, zijn er wel in geslaagd een orginele kijk te presenteren. Leiderschap krijgt veel aandacht, maar volgerschap is een ondergeschoven kindje. Waarom wordt de ondergeschikte genegeerd? Volgers zijn immers evengoed belangrijk voor het bereiken van de bedrijfsdoelen – bovendien zijn er veel meer volgers dan leiders. Een organisatie moet niet alleen goede bazen maar ook goede knechten hebben.
Met een model ontleend aan hun Berenschotcollega Joep Bolweg laten de schrijvers zien met welke krachten de volgers te maken krijgen. Als het goed is, is de beloning die ze van hun organisatie ontvangen in evenwicht met de bijdrage die ze leveren, zijn hun rechten en plichten in balans en hebben ze organisatie en de werknemer een evenwichtige invloed op elkaar. De auteurs hebben een leuke typologie bedacht van volgers zoals je ze in veel bedrijven aantreft, bijvoorbeeld de calculator die geen stap verzet zonder van te voren te weten wat hij of zij ervoor terugkrijgt. Of de sloof die zwijgend al het werk opknapt dat blijft liggen. Op het oog is de sloof de ideale werknemer, maar na verloop van tijd voelt de sloof zich ondergewaardeerd wat zich uiteindelijk wreekt in onvrede, sabotage of ziekte. De balans van ‘bijdrage’ en ‘beloning’ is zoek. Worden na het lezen van dit boekje de leiders betere leiders en de volgers betere volgers? Voor leidinggevenden kan het handig zijn meer te weten te komen over het volgerschap. Helaas worden de theorieën over de onderlinge relatie die in het boek de revue passeren niet uitgewerkt. Bovendien zijn ze opgesteld vanuit het perspectief van de bazen. De volgers zijn met name interessant, zo blijkt maar weer eens, vanwege hun bijdrage aan de bedrijfsdoelstellingen. En wie hebben de bedrijfsdoelen opgesteld en zijn er voor verantwoordelijk? De leiders. ‘Hoe kunnen we goed volgerschap herkennen,’ zo is de impliciete gedachte. ‘Hoe kunnen we het belonen. Hoe kunnen we slecht volgerschap corrigeren.’ ‘Gewone’ werknemers zonder leidinggevende taken zullen weinig van hun gading vinden in De kunst van het volgen. Het boek is niet voor hen geschreven. Er zijn talrijke uitstekende boeken verschenen over goed werknemerschap, over hoe je je staande houdt, hoe je (als je wilt) carrière maakt. Maar niet over hoe je zo goed mogelijk kunt volgen. Dat zou ook onzinnig zijn. Niemand gaat ’s ochtends de deur uit met in zijn achterhoofd het idee: ‘Ik ga vandaag eens lekker een potje volgen.’ De kunst van het volgen is in de eerste plaats een bloemlezing van theoriën over leiderschap met nadruk op de relatie met de ondergeschikten. Bestemd voor leiders. Op zich is het niet vreemd dat de auteurs de managers aanspreken en niet de medewerkers. De auteurs zijn consultants, ze worden niet door de volgers maar door hun bazen ingehuurd. Bij hen moeten ze zich profileren, de raison d’être van dit boek.
De kunst van het volgen
Bart Drenth, Ber Damen en Aart Goedhart
Van Gorcum, Assen, ISBN 90-232-4060-x / € 23,50
